Westduinpark & Wapendal - Knnv

Inventarisatie kenmerkende planten
Natura 2000-gebied Westduinpark & Wapendal
Samenvattend verslag

Inventarisatie kenmerkende planten
Natura 2000-gebied Westduinpark & Wapendal
Samenvattend verslag
2012
Uitgevoerd door J.J. Cevat
In opdracht van:
Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer
Bedrijfsonderdeel Openbare ruimte en groen
Juli 2012
3

Fotoverantwoording:
De foto’s op blz. 23, 35, 37, 39, 41, 43, 45 en 59 zijn beschikbaar gesteld door Ruud
Wielinga.
Overige foto’s: Jan Cevat
Iedere planteninventarisatie is een momentopname; er zullen altijd planten over het
hoofd zijn gezien of zich later hebben gevestigd.
De opsteller van dit verslag houdt zich zeer aanbevolen voor nieuwe waarnemingen:
jancevat@gmail.com
4

Inhoudsopgave
Pagina
Kaart van het Westduinpark …………………………………………………………… 6
Toponiemenkaart ………………………………………………………………………. 7
Inleiding …………………………………………………………………………….….. 9
0 Overzichtskaart met alle waarnemingen ………………………………………… 10
1A Duingraslanden: gecombineerde kaart van alle soorten ……………….. 12
1B Duingraslanden: geel walstro, gewone vleugeltjesbloem, grote tijm,
kruipend stalkruid, zachte haver …………….…….… 14
1C Duingraslanden: geel walstro ………………………………………….. 15
1D Duingraslanden: gewone vleugeltjesbloem ……………………………. 16
1E Duingraslanden: grote tijm …………………………………………….. 17
1F Duingraslanden: kruipend stalkruid …………………………………… 18
1G Duingraslanden: walstrobremraap, geel walstro ………………………. 19
1H Duingraslanden: kleine bevernel, kleine steentijm, ruige scheefkelk….. 20
1I Duingraslanden: hondsviooltje, nachtsilene, scherpe fijnstraal,
sierlijke vetmuur, stijve ogentroost . …………….…… 21
2 Droge duingraslanden: duinroos ……..……………………………………….. 22
3A Zeedorpenlandschap: gecombineerde kaart van alle soorten …………….…. 24
3B Zeedorpenlandschap: liggende asperge …………………………………..…. 27
3C Zeedorpenlandschap: bitterkruidbremraap, blauwe bremraap,
kegelsilene, wondklaver ………………………….….. 28
3D Zeedorpenlandschap: aardpeer, ruw gierstgras, grote ratelaar,
kleine ratelaar, oorsilene ………………………….…. 29
4A Zeereep: gecombineerde kaart van alle soorten ……………..… 30
4B Zeereep: blauwe zeedistel …………………...……………….... 32
4C Zeereep: duinaveruit, gele hoornpapaver,
scheve hoornbloem, zeewinde ………………………. 33
5 Kalkarme standplaatsen: viltganzerik, zandblauwtje ………………………..…. 34
6A Stinsenplanten: gecombineerde kaart van alle soorten ……………….. 36
6B Stinsenplanten: daslook, gewone vogelmelk, gewoon sneeuwklokje,
grote sneeuwroem, oosterse sterhyacint,
vingerhelmbloem, wilde hyacint …………………….. 38
6C Stinsenplanten: blauwe druifjes, boerenkrokus, bonte krokus,
bosanemoon, gevlekte aronskelk, groot sneeuwklokje,
italiaanse aronskelk, oosterse anemoon, winterakoniet .40
6D Stinsenplanten: bonte gele dovenetel, gele ribes, gevlekte dovenetel,
gevlekt longkruid, grote maagdenpalm, herfsttijloos,
kleine maagdenpalm, overblijvende ossentong,
tuinjudaspenning …………………………………..… 42
Pagina
7A Bosplanten: gecombineerde kaart van alle soorten ………….……. 44
7B Bosplanten: voorjaarshelmkruid ………………………………….. 46
7C Bosplanten: gewone salomonszegel, groot heksenkruid,
maarts viooltje, valse salie, weidegeelster …………… 47
8 Zomen en bosranden: gecombineerde kaart van alle soorten:
akkerklokje, bont kroonkruid, brede wespenorchis,
gaspeldoorn, gewone agrimonie, groot glaskruid,
moeslook, stinkende ballote, stinkende gouwe …….... 48
9A Verruigde duingraslanden/struwelen: gecombineerde kaart van alle soorten … 50
9B Verruigde duingraslanden/struwelen: driedistel, schaafstro, lelietje-van-dalen . 52
9C Verruigde duingraslanden/struwelen: aarereprijs, brede lathyrus, glad parelzaad,
hemelsleutel, kleine ruit, kruisdistel,
piramidevogelmelk, wilde marjolein.……………..…. 53
10A Pioniervegetaties: driebloemige nachtschade, duinviooltje,
kleverige reigersbek …………………………………. 54
10B Pioniervegetaties: gewone ossentong …………………………………... 55
11 Adventieven: allium bulgaricum, bieslook, duitse lis,
grote schorseneer, prikneus, yucca filamentosa ..……. 56
12 Natte plaatsen / open water: gevleugeld hertshooi, gewone dotterbloem,
groot blaasjeskruid, grote wederik,
moeras-vergeet-me-nietje, paddenrus, rietorchis …… 58
13A Typische soorten voor Natura2000 – H2120 Witte duinen …………………….. 60
13B Typische soorten voor Natura2000 – H2130A Grijze duinen kalkrijk …………. 62
13C Typische soorten voor Natura2000 – H2180C Duinbossen …………………..… 63
Bijlage 1 Flora van het Westduinpark …………………….………………………… 65
5

6
Kaart van het Westduinpark
De rode lijnen geven de grenzen van de 3 deelgebieden aan:
- Zuidelijke deel: geïnventariseerd in 2009
- Noordelijke deel: geïnventariseerd in 2010
- Centrale deel: geïnventariseerd in 2011

Toponiemenkaart
7

1. Inleiding
Van het Natura 2000-gebied ‘Westduinpark & Wapendal’ ligt het onderdeel
Westduinpark langs de kust tussen Scheveningen en Kijkduin. Het is een smalle
duinstrook – de breedte varieert tussen de 400 en 700m. – met een lengte van bijna
4km. De totale oppervlakte is ruim 235ha.
Het onderdeel Wapendal ligt iets zuidelijker en wordt niet in dit verslag behandeld.
Om inzicht te krijgen in het voorkomen en de verspreiding van kenmerkende
(hogere) planten is in de periode 2009 - 2011 het Westduinpark geïnventariseerd.
Op de kaart op blz. 6 is aangegeven welke gedeeltes wanneer zijn geïnventariseerd.
Er zijn 3 deelverslagen opgesteld, welke bestaan uit verspreidingskaarten van
planten en een korte toelichting per soort. In dit verslag zijn de gegevens van de
deelverslagen samengevat, zodat inzicht ontstaat over voorkomen en verspreiding
van kenmerkende planten in het hele Westduinpark.
Voor meer gedetailleerde informatie over een soort wordt verwezen naar de 3
deelverslagen.
In totaal is de verspreiding van 100 kenmerkende soorten op kaart weergegeven.
Van één op zich voor het Westduinpark zeer kenmerkende soort, namelijk
welriekende salomonszegel, is de verspreiding niet weergegeven omdat de plant echt
zeer algemeen en vrijwel in het hele Westduinpark voorkomt.
Met deze inventarisatie is wat betreft kenmerkende planten de ‘nul-situatie’ van het
duingebied vastgelegd, de situatie vóór de herinrichtingsmaatregelen die tussen
najaar 2011 en voorjaar 2013 worden uitgevoerd.
In de 3 deelverslagen ligt de nadruk op planten van duingraslanden, van het
zeedorpenlandschap en van de zeereep. Aanvullend is in 2011 gekeken waar
stinsenplanten voorkomen, wat geresulteerd heeft in 4 kaarten die in dit
samenvattende verslag zijn opgenomen.
In de tekst wordt af en toe verwezen naar een in 2004 uitgevoerde inventarisatie. De
resultaten van deze inventarisatie zijn te vinden in het verslag ‘Planteninventarisatie
2004-2005 Natuurmonument Westduinpark’ van mei 2007.
Als bijlage bij dit samenvattende verslag is een lijst gevoegd met alle van het
Westduinpark bekende planten.
Eén van de voor het Westduinpark meer kenmerkende soorten is oorsilene.
De plant komt met name in het noordelijke deel plaatselijk vrij talrijk voor.
9

Overzichtskaart met alle waarnemingen
Op deze kaart staan alle, bijna 3500, waarnemingen van kenmerkende plantensoorten
weergegeven.
Zeer veel waarnemingen zijn er in het noordelijk gelegen Wieringseduin en het
aangrenzende duin van KPN-Telecom, in de bosjes van Poot en in het binnenduin
langs de Laan van Poot. Naar het zuiden toe neemt het aantal waarnemingen van
kenmerkende soorten af. Hier en daar zijn er flinke open plekken te zien, zoals in het
Vierkant en tussen de Vulkaan en de Natte Pan.
.
11

Toelichting bij de kaarten 1A t/m 1I Duingraslanden
Op kaart 1A zijn alle vindplaatsen van planten van het duingrasland weergegeven; in
totaal gaat het om bijna 1600 vindplaatsen.
Mooie duingraslanden met meerdere kenmerkende soorten zijn vooral te vinden in het
noordelijke deel van het Westduinpark en langs de binnenduinrand.
In het zuidelijke deel komen duingraslanden veel minder voor; hier gaat het meestal
om losse waarnemingen van één of enkele soorten.
Geel walstro (kaart 1C) komt vrijwel in het hele Westduinpark voor, met enkele
opvallende uitzonderingen: Het Vierkant, Het Stort en de binnenduinrand ten oosten
van de Natte Pan.
Gewone vleugeltjesbloem (kaart 1D) is op ruim 100 plekken gevonden. De plant is
vrij algemeen in de duinen ten noorden van de Vulkaan, in enkele duingraslanden in
de binnenduinrand (omgeving Kwartelveld) en in het terrein van KPN-Telecom.
Grote tijm (kaart 1E) is op meer dan 200 plekken gevonden. De meeste plekken zijn
tussen de 1 en 5m 2 groot, maar er zijn ook 30 plekken van meer dan 5m 2 .
Net als gewone vleugeltjesbloem liggen de meeste plekken in het duin ten noorden
van de Vulkaan en in de binnenduinrand. In het noordelijke deel van het Westduinpark
komt grote tijm opvallend weinig voor.
Kruipend stalkruid (kaart 1F) is op ruim 300 plekken gevonden. Vaak gaat het om
niet al te grote plekken van maximaal 5m 2 , maar 20 plekken zijn 25 of meer, tot zelfs
meer dan 50m 2 groot. Opvallend is de spreiding: het overgrote deel van de vindplaatsen
ligt in het noordelijke deel van het duin. Richting Kijkduin wordt de plant
steeds minder algemeen.
Walstrobremraap (kaart 1G) is een plant die parasiteert op vooral geel walstro, in
mindere mate op glad walstro. In het Westduinpark zijn op ruim 100 plekken in totaal
ongeveer 650 exemplaren gevonden, waarvan het overgrote deel in de duinen dicht
achter de zeereep. In de binnenduinrand is de plant veel minder algemeen; hier lijkt
ook sprake van een achteruitgang ten opzichte van de in 2004 uitgevoerde
inventarisatie. Overigens kunnen de aantallen bremrapen per jaar sterk verschillen.
Kleine bevernel (kaart 1H) is op een 60-tal plekken gevonden, waarbij er 2 gebieden
met veel plekken zijn te zien. In het duin van KPN-Telecom is de plant met ruim 1000
exemplaren algemeen te noemen. In de binnenduinrand zijn ongeveer 700 exemplaren
gevonden. In het zuidelijke deel van het Westduinpark komt de plant maar op enkele
plekken voor.
Kleine steentijm (kaart 1H) is slechts op één plek gevonden. Hier stonden ongeveer
30 exemplaren.
Ruige scheefkelk (kaart 1H) komt in het duin van KPN-Telecom op 15 plekken voor,
met in totaal ongeveer 700 exemplaren. Buiten het terrein van KPN-Telecom komt de
plant maar op enkele plekken voor, met ongeveer 200 exemplaren. Ten opzichte van
de in 2004 uitgevoerde inventarisatie lijkt er sprake van een halvering van het aantal
exemplaren.
Hondsviooltje (kaart 1I) is op één plek gevonden. Hier stonden 4 exemplaren.
Nachtsilene (kaart 1I) komt alleen voor in de duinen ten noorden van de Vulkaan.
Verspreid over 9 plekken zijn hier in totaal ruim 30 pollen gevonden.
Scherpe fijnstraal (kaart 1I) is vooral te vinden op het terrein van KPN-Telecom, in
de eerste duinen achter de zeereep. Op 14 plekken staan hier in totaal zo’n 200
exemplaren. In het overige deel van het Westduinpark komt de plant nauwelijks voor;
op 4 plekken staan samen ongeveer 20 planten.
Sierlijke vetmuur (kaart 1I), meestal te vinden als pioniersoort van vochtige
duinvalleien, is op één plek in het Westduinpark gevonden. Hier stonden ongeveer 30
exemplaren.
Stijve ogentroost (kaart 1I) komt alleen voor in het noordelijke en het centrale deel
van het Westduinpark. Het totale aantal exemplaren wordt geschat op 4.000.
13

Toelichting bij kaart 2 Droge duingraslanden
Duinroos is op meer dan 80 plekken in het Westduinpark aangetroffen.
Vooral in het duin met de naam ‘De Plak aan Zee’ en het hier ten zuiden van gelegen
duin heeft duinroos vaak een bedekking van bijna 100%.
De planten blijven hier ook laag.
Op veel andere plaatsen in het Westduinpark vormt duinroos hele struiken, tot wel
2m. hoog. Mogelijk komt dit door te weinig begrazing door de duinen.
Het kan ook zijn dat het hier om een cultivar gaat; niet zo verbazend in het
Westduinpark.
Duinroos
23

Toelichting bij kaart 3A Planten van het Zeedorpenlandschap
Rondom de vissersplaats Scheveningen zijn de duinen in vroeger tijden in landbouwkundig
gebruik geweest. Er werd vee geweid, er waren kleine akkertjes. Dit door de
mens gebruikte duin wordt het zeedorpenlandschap genoemd. Het wordt gekenmerkt
door een aantal voor dit landschap typerende soorten. In het Westduinpark komen
vooral in het noordelijke deel nog concentraties van bij dit landschap thuishorende
planten voor. Zoals te verwachten is neemt het aantal aan het zeedorpenlandschap
verbonden planten naar het zuiden, richting Kijkduin, flink af.
Het zeedorpenlandschap bij Scheveningen is aanzienlijk minder bekend dan dat
rondom Katwijk, Noordwijk, Wijk aan Zee en Egmond aan Zee. Het is ook meer
verstoord en van een kleinere omvang dan deze gebieden. Maar van 2 soorten, blauwe
bremraap en oorsilene, kan gesteld worden dat het zeedorpenlandschap in het
Westduinpark van landelijk belang is.
Het vroeger aanwezige effect van betreding/begrazing/bemesting door vee is in het
Wieringseduin vervangen door betreding en bemesting door grote aantallen honden.
Beweiding met vee heeft de voorkeur, maar zo lang dit niet kan worden ingevoerd
verdient het aanbeveling betreding van het duin buiten de paden door mens en hond
niet onmogelijk te maken.
In het afgesloten duin van KPN-Telecom vindt al vele jaren geen beheer plaats.
Desondanks is het oostelijke deel van dit gebied het soortenrijkste gebied van het
Westduinpark. Het verdient sterk aanbeveling in dit gebied delen te maaien en/of
extensief te beweiden, om te beginnen het oostelijke deel.
In de Bosjes van Poot, langs de Nieboerweg, hebben in 2009 graafwerkzaamheden
plaatsgevonden voor het tijdelijk uitgraven van een bunker. Langs de randen van het
vergraven duin werden in 2010 ruim 130 exemplaren blauwe bremraap aangetroffen.
Bijzonder is dat een 10-tal van deze planten wit was.
In 2012 werden op deze plek geen platen gevonden.
25

Toelichting bij de kaarten 3B t/m 3D Planten van het zeedorpenlandschap
Liggende asperge (kaart 3B) is op bijna 200 plekken gevonden en daarmee verreweg
de algemeenste vertegenwoordiger van deze groep planten. In het duin van KPN-
Telecom gaat het om vele honderden exemplaren. Richting Kijkduin neemt zowel het
aantal vindplaatsen als het aantal exemplaren per vindplaats sterk af.
Ten opzichte van de in 2004 uitgevoerde inventarisatie is er in het zuidelijke deel
sprake van een halvering van het aantal vindplaatsen. In het overige duin is er geen
merkbare verandering ten opzichte van 2004.
Bitterkruidbremraap (kaart 3C) bevindt zich in het Westduinpark aan de uiterste
zuidrand van haar verspreiding in Nederland, die beperkt is tot de vastelandsduinen.
De plant is – voor zover bekend – voor het eerst in 2004 in het Westduinpark
gevonden. Het aantal bekende vindplaatsen is nu 3.
Blauwe bremraap (kaart 3C) komt, afgezien van één plek in de Bosjes van Poot,
alleen voor in het Wieringse duin / terrein KPN-Telecom. Op een plek bij het
Kwartelveld, waar in 2004 7 exemplaren werden gevonden, is niets teruggevonden.
Het aantal vindplaatsen is vergeleken met 2004 min of meer gelijk gebleven. De
aantallen exemplaren kunnen wel sterk wisselen: in 2003 350, in 2004 150, in 2005
400 en in 2010 650 exemplaren.
Kegelsilene (kaart 3C) is op 11 plekken gevonden, alle in het noordelijke deel van het
Westduinpark. Het gaat in totaal om meer dan 1500 exemplaren, met als grootste
vindplaats meer dan 500 exemplaren, net ten noorden van het terrein van KPN-
Telecom.
Wondklaver (kaart 3C) is op 17 plekken gevonden, met in totaal ongeveer 450
exemplaren. Bijna alle vindplaatsen liggen binnen het afgesloten duinterrein van
KPN-Telecom. Tijdens de in 2004 uitgevoerde inventarisatie is wondklaver ook op
een 10-tal plekken in het Wieringseduin gevonden.
Aardpeer of Topinamboer (kaart 3D), een op zonnebloem lijkende composiet, was in
cultuur om de knollen, die als groente kunnen worden gebruikt. De plant is op 4
plaatsen gevonden en kan daar flink woekeren.
Grote ratelaar (kaart 3D) is slechts op één plek, langs een paardenpad ten zuiden van
de Plak aan Zee, gevonden.
Kleine ratelaar (kaart 3D) komt op 3 plekken voor in het Wieringse duin, met in
totaal ongeveer 450 exemplaren.
26
Oorsilene (kaart 3D) is op 60 plekken gevonden. Een losstaande pol is als één
exemplaar gedefinieerd. In totaal zijn in het hele Westduinpark ongeveer 2.000 pollen
oorsilene gevonden. Verreweg de meeste planten zijn te vinden in het oostelijke deel
van KPN-Telecom, daarnaast verspreid in het Wieringse duin.
Langs de binnenduinrand komt oorsilene ook voor, op open, oppervlakkig ontkalkte
plekken. Ten opzichte van eerdere inventarisaties is hier sprake van een flinke
achteruitgang in het aantal vindplaatsen, wat komt omdat deze open plekken
dichtgroeien.
Ruw gierstgras (kaart 3D). De eerst bekende melding van dit grasje is uit 2004. In
2010 stonden op deze plek ongeveer 100 exemplaren. In 2012 is de plant hier niet
meer teruggevonden. Ondanks intensief zoeken is/was dit de enige bekende vindplaats
in het Westduinpark. Aan de noordkant van Scheveningen komt de plant plaatselijk
nog talrijk voor.
Een ander grasje dat verbonden is aan het milieu van het zeedorpenlandschap is
knolbeemdgras. Voor zover bekend komt deze plant niet voor in het Westduinpark.
Wondklaver

Toelichting bij de kaarten 4B en 4C Planten van de zeereep
Blauwe zeedistel (kaart 4B) komt verspreid langs de hele kust van het Westduinpark
voor, meestal dicht bij strandopgangen. In het noordelijke deel, ten westen van KPN-
Telecom, staan de planten niet alleen in de zeereep, maar ook in de hierachter gelegen
vallei. Het totale aantal planten wordt hier geschat op minimaal 3.000 (merendeels
vegetatief blijvende) exemplaren.
Duinaveruit (kaart 4C) is een typische vertegenwoordiger van het zeedorpenlandschap.
In het Westduinpark komt duinaveruit echter alleen in de zeereep voor en
ontbreekt de plant in het verder van de kust gelegen duin. Het gaat om 3 vindplaatsen
in de zeereep met in totaal een 20-tal grote pollen.
Gele hoornpapaver (kaart 4C). De laatst bekende waarneming van gele hoornpapaver
was in 1992. In 2011 werden op 2 dicht bij elkaar gelegen plekken 3 forse
planten gevonden.
Scheve hoornbloem (kaart 4C) is slechts op één plek aangetroffen in lijzijde van de
zeereep, met 40 exemplaren. Scheve hoornbloem is een tamelijk onopvallende
voorjaarsbloeier. De kans is erg groot dat er meer vindplaatsen zijn die nu over het
hoofd zijn gezien.
Zeewinde (kaart 4C) is op 5 plaatsen gevonden. De noordelijkste vindplaats is nieuw
ten opzichte van 2004 en met nog vrij weinig (circa 250) exemplaren. Op de andere
plekken staat zeewinde al langere tijd, met op iedere plek vele duizenden exemplaren.
Zeewolfsmelk (kaart 4C) is bekend van één plek in het Westduinpark. Hier staat 1
fors exemplaar. Zeewolfsmelk neemt flink toe langs de Nederlandse kust. Net ten
noorden van het Westduinpark, aan de binnenkant van de zuidpier van de haven van
Scheveningen, staan vele tientallen exemplaren.
.
Zeewinde
31

Toelichting bij kaart 5 Planten van (enigszins) kalkarme standplaatsen
Het aantal waarnemingen van planten van open, enigszins kalkarme standplaatsen in
het Westduinpark is de afgelopen 30 jaar sterk afgenomen.
Zandblauwtje werd in 1983 nog op 71 plekken in het Westduinpark gevonden 1 .
Bij de in 2004 uitgevoerde inventarisatie was dit al teruggelopen tot 5 vindplaatsen.
De afgelopen jaren is de plant nog maar op 2 plekken gevonden.
Van klein tasjeskruid, ook een plant van wat kalkarmere standplaatsen, waren 3
vindplaatsen bekend uit het zuidelijke deel van het Westduinpark; de laatste
genoteerde waarnemingen zijn van 1998.
Het aantal vindplaatsen (en daar aanwezige exemplaren) van Viltganzerik is
daarentegen al jaren min of meer stabiel. De plant is met name te vinden in het
duingrasland langs het Paddenpad.
Zandblauwtje
1 Held, J. den, 1983/1984: Een vegetatiekartering van de Westduinen tussen Kijkduin
en Scheveningen
Viltganzerik
35

Toelichting bij kaart 6A Stinsenplanten
Op deze kaart staan alle, bijna 600, waarnemingen van stinsenplanten.
De Bosjes van Poot zijn bekend om haar bloei van stinsenplanten in het voorjaar.
Enkele afgerasterde delen staan dan vol met planten. Het lijkt er op dat ook buiten
deze afgerasterde delen het aantal stinsenplanten in de Bosjes van Poot, vergeleken
met de inventarisatie in 2004, is toegenomen.
In de binnenduinrand, langs de Laan van Poot, staan ook nog vrij veel stinsenplanten.
Opvallend is het massaal voorkomen van grote sneeuwroem en oosterse sterhyacint
op en om enkele met zandoverdekte bunkers iets verder het binnenduin in.
De in het overige deel van het Westduinpark verspreid voorkomende plekken met
stinsenplanten betreft met name gewoon sneeuwklokje en wilde hyacint.
Bosjes van Poot
37

Toelichting bij kaart 6B Stinsenplanten
Daslook komt talrijk voor in de Bosjes van Poot; enkele plekken zijn zelfs meer dan
500m 2 groot. Er lijkt sprake te zijn van een (zeer) sterke toename van daslook ten
opzichte van de in 2004 uitgevoerde inventarisatie. Buiten de bosjes van Poot komt
daslook slechts op enkele plekken voor.
Gewone vogelmelk is een zeer algemene plant in de Bosjes van Poot, met op 25
plekken 50 of meer exemplaren. Daarnaast komt gewone vogelmelk verspreid op
meerdere plaatsen in het Westduinpark voor.
Gewoon sneeuwklokje is op ongeveer 100 plekken aangetroffen in de Bosjes van
Poot en de binnenduinrand langs de Laan van Poot, met op 60 plekken 50 of meer
exemplaren en 3 plekken met meer dan 500 exemplaren. Daarnaast komt gewoon
sneeuwklokje verspreid op meerdere plaatsen in het noordelijke deel van het
Westduinpark voor.
Grote sneeuwroem komt naast in de Bosjes van Poot met enkele grote plekken (één
plek met meer dan 500 exemplaren) voor in de binnenduinrand.
Oosterse sterhyacint is vaak op de zelfde plekken te vinden als waar grote
sneeuwroem staat. In het binnenduin, tussen Kwartelveld en Het Lange Dal, zijn op
en om enkele met zand bedekte bunkers grote plekken sterhyacint te vinden, met meer
dan 500 exemplaren.
Vingerhelmbloem is vooral te vinden in de Bosjes van Poot en daarnaast op enkele
plekken in de binnenduinrand langs de Laan van Poot. Op 40 plekken zijn 50 of meer
pollen met vingerhelmbloem aangetroffen.
Wilde hyacint is op ruim 100 verschillende plekken in het Westduinpark
aangetroffen, met op één plek meer dan 500 exemplaren.
Op enkele plekken is de oosterse sterhyacint in het voorjaar met vele honderden
exemplaren te vinden, vaak samen met grote sneeuwroem.
39

Toelichting bij kaart 6C Stinsenplanten
Blauwe druifjes komen op een 10-tal plaatsen in de Bosjes van Poot en langs de
binnenduinrand voor. Het gaat steeds om kleine plekken met maximaal 25
exemplaren.
Boerenkrokus, het mooiere broertje van de bonte krokus met veel fijnere bloemen, is
op een 18-tal plekken gevonden in de Bosjes van Poot en langs de binnenduinrand.
Op de grootste plek staan meer dan 500 exemplaren.
Bonte krokus is op 21 plekken gevonden, het merendeel langs de rand van de Bosjes
van Poot. Er is maar één vindplaats waar meer dan 50 exemplaren bij elkaar staan.
Bosanemoon is op 15 plekken gevonden, vooral in de Bosjes van Poot. Enkele
plekken zijn tientallen m 2 groot. Bij de inventarisatie in 2004 werd de plant slechts op
3 plekken gevonden.
Gevlekte aronskelk is met meer dan 200 exemplaren te vinden in het noordoostelijke
deel van de Bosjes van Poot. Daar buiten komt de plant nog op een enkele plek voor.
Groot sneeuwklokje is op 2 plekken in de Bosjes van Poot en op 1 plek langs de
Laan van Poot gevonden; in totaal 10 forse pollen.
Italiaanse aronskelk komt al vele jaren op één plek in het Westduinpark voor, met
meer dan 100 planten.
Oosterse anemoon is bekend van één plek in de Bosjes van Poot; hier staat één pol.
Winterakoniet is alleen in de Bosjes van Poot gevonden. De plant staat hier op 6
plekken, waarbij op de grootste plek meer dan 1.000 exemplaren staan.
Boerenkrokus
41

Toelichting bij kaart 6D Stinsenplanten
Bonte gele dovenetel is op 2 plekken in de Bosjes van Poot en 2 plekken in de
binnenduinrand gevonden; alle 4 de plekken zijn ca. 40m 2 groot.
Gele ribes, een struik uit Noord-Amerika en inburgerend in onder andere
duinstruwelen, staat in ieder geval al sinds 2004 met een flinke plek (> 50m 2 ) in het
zuidelijke deel van het Westduinpark.
Gevlekt longkruid staat op één plek in de Bosjes van Poot met 5 exemplaren;
vermoedelijk afkomstig uit tuinafval.
Gevlekte dovenetel komt op een 5-tal plekken in de Bosjes van Poot en langs de
Laan van Poot voor en kan daar soms flinke plekken vormen, tot wel 20m 2 . Het gaat
steeds om de cultuurvorm met een witte middenstreep op de bladen.
Grote maagdenpalm komt voor langs de Laan van Poot. De 5 op kaart aangegeven
vindplaatsen vormen eigenlijk één grote vindplaats van honderden vierkante meters
groot.
Herfsttijloos is al langere tijd bekend van één plek langs de Laan van Poot; hier
werden in 2011 7 pollen gevonden.
Kleine maagdenpalm staat op 2 kleine plekken aan de rand van de Bosjes van Poot.
Overblijvende ossentong is een landelijk gezien zeldzame ruwbladige, die in Den
Haag en omgeving vrij algemeen voorkomt. In het Westduinpark is de plant op 3
plekken aangetroffen. Op de grootste plek staan ongeveer 40 exemplaren.
Tuinjudaspenning komt verspreid op 5 plekken in de Bosjes van Poot en langs de
binnenduinrand voor. Op de grootste plek staan ongeveer 100 exemplaren.
Overblijvende ossentong
43

Toelichting bij de kaarten 7B en 7C Bosplanten
Voorjaarshelmkruid (kaart 7B) komt algemeen en soms in grote aantallen, meer dan
500 exemplaren per vindplaats, voor in het Westduinpark. De plant staat vooral in
bermen direct langs paden en komt veel minder wat verder in het duin voor.
Gewone salomonszegel (kaart 7C) is gevonden op enkele plekken in de Bosjes van
Poot en op 17 plekken in het centrale deel, met soms meer dan 50 exemplaren per
vindplaats. Het aantal vindplaatsen is vermoedelijk een onderschatting.
Groot heksenkruid (kaart 7C) is in de Bosjes van Poot een algemene zomer bloeier.
Maarts viooltje (kaart 7C) komt op enkele plekken in de buurt van het Kwartelveld
talrijk voor. Het aantal planten wordt geschat op 1.000. Daarnaast zijn er verspreid in
het Westduinpark nog enkele vindplaatsen, met name in de Bosjes van Poot.
Valse salie (kaart 7C) is op één plek in het Westduinpark aangetroffen, op een helling
aan de rand van de Natte Pan met meer dan 50 exemplaren.
Weidegeelster (kaart 7C) is in 2011 voor het eerst – voor zover bekend – in het
Westduinpark aangetroffen. Op één plek stonden ca. 30 exemplaren, met 3
bloemstengels. De plant komt buiten het Westduinpark op meerdere plaatsen in Den
Haag voor.
Voorjaarshelmkruid
45

Toelichting bij kaart 8 Planten van zomen en bosranden
Akkerklokje is op 2 plaatsen aangetroffen, met eenmaal één exemplaar en een plek
met meer dan 80 bloemstengels.
Bont kroonkruid komt op één plek voor in het Westduinpark. Op de voormalige
stortplaats is een grote groeiplaats te vinden van ongeveer 100m 2 .
Brede wespenorchis is slechts op 2 plekken gevonden, met bij elkaar 3 exemplaren.
Bij de in 2004 uitgevoerde inventarisatie werden op 3 plekken 5 exemplaren
gevonden. Het aantal vindplaatsen van brede wespenorchis is sinds 1983 sterk
afgenomen; toen werd de plant bij een inventarisatie nog op 33 plekken gevonden.
Gaspeldoorn is op 2 plekken gevonden, met in totaal een 20-tal struiken.
Gewone agrimonie staat op 2 plekken: in het duin ten noorden van de Vulkaan en
langs een paardenpad in de buurt van Het Stort, met in totaal 20 exemplaren.
Groot glaskruid is vooral in het noordelijke deel van de Bosjes van Poot en aan de
rand van het grasland bij het Paddenpad talrijk, met op beide plekken meer dan 200
forse pollen. Daarnaast zijn er verspreid nog 3 kleinere vindplaatsen.
Moeslook is op 3 dicht bij elkaar gelegen plekken bij het Kwartelveld gevonden, met
in totaal ongeveer 90 exemplaren. Bij de inventarisatie in 2004 werden hier ruim 600
exemplaren gevonden.
Stinkende ballote is op verscheidene plekken langs de Wieringsestraat te vinden.
Daarnaast komt de plant voor in het open duin deel van de Bosjes van Poot.
Stinkende gouwe, de variëteit ‘plenum’, met een dubbel aantal kroonbladen, is te
vinden langs de Laan van Poot.
Moeslook
49

Toelichting bij de kaarten 9B en 9C Planten van verruigde duingraslanden en struweel
Driedistel (kaart 9B) ontbreekt opvallend in het noordelijke deel van het
Westduinpark. In het zuidelijke deel is de plant vrij algemeen, met op ongeveer 90
vindplaatsen in totaal 750 exemplaren.
Lelietje van dalen (kaart 9B) komt op een 15-tal plekken voor. Vaak gaat het om
plekken van vele tientallen m 2 groot.
Schaafstro (kaart 9B) komt vooral in het terrein van KPN-Telecom massaal voor, tot
100% bedekking. Buiten dit gebied komt het verspreid en in relatief kleine aantallen
voor. In het zuidelijke deel van het Westduinpark ontbreekt schaafstro.
Aarereprijs (kaart 9C) is een verwilderde tuinplant die al langere tijd voorkomt aan
de voet van een duinhelling ten noorden van de Vulkaan, met ongeveer 250
exemplaren.
Brede lathyrus (kaart 9C) staat aan de uiterste noordrand van het Westduinpark, met
tussen het schaafstro een plek van ongeveer 10m 2 .
Glad parelzaad (kaart 9C) is met name in de Plak aan Zee vrij algemeen, met enkele
plekken waar meer dan 50 exemplaren staan. Buiten de Plak komt glad parelzaad in
kleinere aantallen op nog 8 plaatsen voor.
Hemelsleutel (kaart 9C) komt op een 12-tal plekken voor tegen de bebouwing van
Kijkduin aan. Verspreid komt de plant nog op 10 andere plekken voor. Het gaat soms
om plekken van enkele m 2 groot.
Kleine ruit (kaart 9C) is op slechts één plek, met 3 exemplaren gevonden. Het is de
eerste (bekende) waarneming in het Westduinpark.
Kruisdistel (kaart 9C) is op 2 plekken gevonden. Op de grootste plek, langs het pad
ten westen van de Vulkaa, staan circa 30 exemplaren, waarvan enkele met een
bloemscherm. Ten noorden hiervan is in de zeereep één klein exemplaar gevonden.
Piramidevogelmelk (kaart 9C) is op één plek, aan de rand van het Wieringseduin,
met één exemplar aangetroffen.
Wilde marjolein (kaart 9C) staat langs het pad door Het Stort; een plek van ongeveer
1m 2 .
Schaafstro komt plaatselijk zeer talrijk voor.
51

Toelichting bij de kaarten 10A en 10B Pioniervegetaties
Driebloemige nachtschade (kaart 10A) is een plant van stikstofrijke, open
zandplekken, zoals ruiterpaden.
De plant is op 12 plekken gevonden, met in totaal bijna 50 exemplaren.
Duinviooltje (kaart 10A) is op 3 plekken gevonden. De grootste plek, met ongeveer
350 exemplaren, ligt iets ten noorden van de Jutterskeet.
Op de plek ten zuiden hiervan, tegen de bebouwing van Kijkduin aan, stonden in 2004
ongeveer 400 exemplaren. In 2010 werden hier slechts 100 exemplaren geteld.
In de Plak aan Zee is een kleine vindplaats met 30 exemplaren.
Kleverige reigersbek (kaart 10A) is op een 50-tal open zandplekken gevonden,
vooral in het zuidelijke deel van het Westduinpark, waar veel open plekken /
stuifplekken zijn te vinden. De grootste plekken liggen net ten westen van de
Egelopvang en in het open duin tussen de Natte Pan en de Jutterskeet
Gewone ossentong (kaart 10B) komt verspreid in bijna het hele Westduinpark voor,
maar vooral in het Lange Dal en aan de rand van het duingrasland langs het
Paddenpad. In totaal gaat het om een kleine 1.000 exemplaren.
Het vrij algemene voorkomen van gewone ossentong in het Westduinpark is
opvallend; in het Solleveld en Meijendel ontbreekt de plant vrijwel geheel. Mogelijk
is de plant in het verleden ‘ter verfraaiing’ aangeplant.
Toelichting bij kaart 11 Adventieven
Allium bulgaricum, een plant die oorspronkelijk in Zuid-Europa, Iran en Irak
voorkomt, staat al jaren op een plek aan de rand van het Westduinpark, met ongeveer
90 bloemstengels.
Bieslook is op één plek, in het open duingedeelte van de Bosjes van Poot, gevonden.
Duitse lis staat op 5 plekken in het Westduinpark. In totaal gaat het om ruim 400
exemplaren. Vaak komen maar enkele exemplaren tot bloei.
Grote schorseneer is op één plek, met één exemplaar, in de zeereep aangetroffen.
Prikneus is op 3 plekken in het zuidelijke deel van het Westduinpark gevonden.
Ycca filamentosa staat al vele jaren met één fors exemplaar, met meerdere bloemstengels,
ten westen van de Paddenpoel.
57

Toelichting bij kaart 12 Planten van natte plaatsen en open water
Kenmerkende planten van natte plaatsen en open water zijn alleen gevonden langs de
Paddenpoel en op één plek in de Natte Pan. In het Duinplasje langs de Laan van Poot
zijn geen kenmerkende planten gevonden.
Gevleugeld hertshooi staat op 2 kleine plekken in de Natte Pan met in totaal
ongeveer 30 exemplaren.
Gewone dotterbloem. In de Natte Pan staan 2 pollen dotterbloem.
Loos blaasjeskruid: het aantal op kaart 12 weergegeven plekken waar loos
blaasjeskruid staat geeft een onderschatting van de werkelijke situatie: al het open
water van de Paddenpoel is geheel bedekt met blaasjeskruid. De plant, die hier al
vanaf 1999 staat, is steeds aangezien voor groot blaasjeskruid. Onderscheidend is de
onderlip van de bloemkroon: bij loos blaasjeskruid is de onderlip vlak, bij groot
blaasjeskruid heeft de onderlip teruggeslagen randen. Loos blaasjeskruid is in de
kuststreek bekend van Voorne en Berkheide.
Grote wederik komt op 1 plek in de oever van de Paddenpoel voor.
Moeras-vergeet-me-nietje komt op 2 plekken in de oever van de Paddenpoel voor.
Paddenrus: 1 grote plek aan de zuidkant van de Paddenpoel.
Rietorchis staat op 2 plekken langs de rand van de Paddenpoel, met in totaal
ongeveer 40 exemplaren. Op beide plekken staan de planten niet optimaal:
beschaduwd tussen hoog opgaande beplanting.
Loos blaasjeskruid
59

Toelichting bij de kaarten 13A, B en C Typische soorten voor Natura 2000
Op kaart 13A ‘Typische soorten voor Natura2000 – H2120 Witte duinen’ zijn de
vindplaatsen van blauwe zeedistel en zeewolfsmelk weergegeven.
Op kaart 13B ‘Typische soorten voor Natura2000 – H2130A Grijze duinen kalkrijk’
zijn de vindplaatsen van de volgende planten weergegeven:
- Bitterkruidbremraap
- Blauwe bremraap
- Duinaveruit
- Duinroos
- Duinviooltje
- Glad parelzaad
- Kegelsilene
- Kleverige reigersbek
- Liggende asperge
- Nachtsilene
- Oorsilene
- Ruw gierstgras
- Walstrobremraap
De typische soorten echt bitterkruid, ruw vergeet-me-nietje, welriekende
salomonszegel en zanddoddegras komen wel in het geïnventariseerde deel voor, maar
zijn niet gekarteerd.
Op kaart 13C ‘Typische soorten voor Natura2000 – H2180C Duinbossen’ zijn de
vindplaatsen van daslook, wilde hyacint en gewone salomonszegel weergegeven.
Bitterkruidbremraap
61

Bijlage 1 Flora van het Westduinpark
Onderstaande plantenlijst van in het Westduinpark waargenomen planten is samengesteld op basis van de volgende rapporten:
- Held, J. den, 1983/1984: Een vegetatiekartering van de Westduinen tussen Kijkduin en Scheveningen
- Mol, J., 1985: De wilde flora van de Hofstad (de door J. Mol voor de voormalige stortplaats vermelde adventieven zijn niet in de lijst opgenomen)
- FLORON-streeplijsten vanaf 1990
- Louman, E.G.M. en D. Ringelberg-Giesen, 1992: Vegetatiekartering en kartering bijzondere plantensoorten in het Westduinpark
- Inventarisatie van de Paddenpoel door de Bekenwerkgroep in 1996
- Inventarisaties door de KNNV Den Haag in gemaaide / te maaien percelen; periode 1999 t/m 2011
- Cevat, J., 2007: Planteninventarisatie 2004/2005 van het natuurmonument Westduinpark
- Cevat, J., 2010: Inventarisatie kenmerkende planten Natura 2000-gebied Westduinpark & Wapendal. Zuidelijke deel
- Cevat, J., 2010: Inventarisatie kenmerkende planten Natura 2000-gebied Westduinpark & Wapendal. Noordelijke deel
- Cevat, J., 2012: Inventarisatie kenmerkende planten Natura 2000-gebied Westduinpark & Wapendal. Centrale deel
Het jaartal geeft de laatste in bovengenoemde rapporten genoteerde waarnemingsdatum aan. Het is dus goed mogelijk dat er – zeker van de wat algemenere soorten
– recentere waarnemingen zijn. De plantenlijst bevat 536 hogere planten en 3 kranswieren
.
Acer campestre Spaanse aak 2011
Acer negundo Vederesdoorn 2004
Acer platanoides Noorse esdoorn 2010
Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 2011
Achillea millefolium Gewoon duizendblad 2011
Aegopodium podagraria Zevenblad 2011
Aesculus hippocastanum Paardekastanje 2010
Agrimonia eupatoria Gewone agrimonie 2011
Agrostis canina Moerasstruisgras 1983
Agrostis capillaris Gewoon struisgras 2010
Agrostis gigantea Hoog struisgras 2010
Agrostis stolonifera Fioringras 2004
Agrostis vinealis Zandstruisgras 2010
Aira caryophyllea Zilverhaver 1999
Aira praecox Paashaver 2011
Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree 2004
Alliaria petiolata Look-zonder-look 2011
Allium bulgaricum 2011
Allium oleraceum Moeslook 2011
Allium schoenoprasum Bieslook 2011
Allium ursinum Daslook 2011
Allium vineale Kraailook 2011
Alnus glutinosa Zwarte els 2010
Alopecurus geniculatus Geknikte vossenstaart 1994
Alopecurus pratensis Grote vossenstaart 1999
Amaranthus albus Witte amarant 2004
Amelanchier lamarckii Amerikaans krentenboompje 2010
Ammophila arenaria Helm 2010
Anagallis arvensis ssp. arvensis Rood guichelheil 2011
Anchusa arvensis Kromhals 2011
Anchusa officinalis Gewone ossentong 2011
Anemone blanda Oosterse anemoon 2011
Anemone nemorosa Bosanemoon 2011
Anemone ranunculoides Gele anemoon 2004
Angelica sylvestris Gewone engelwortel 2010
Anisantha sterilis IJle dravik 2011
Anisantha tectorum Zwenkdravik 2011
Anthemis arvensis Valse kamille 1991
65

Anthoxanthum odoratum Gewoon reukgras 2011
Anthriscus caucalis Fijne kervel 2011
Anthriscus sylvestris Fluitenkruid 2011
Anthyllis vulneraria Wondklaver 2011
Arabidopsis thaliana Zandraket 2010
Arabis hirsuta ssp. hirsuta Ruige scheefkelk 2011
Arctium minus Gewone klit 2010
Arenaria serpyllifolia Gewone zandmuur 2010
Arrhenatherum elatius Glanshaver 2011
Artemisia absinthium Absint-alsem 2004
Artemisia campestris ssp. maritima Duinaveruit 2010
Artemisia vulgaris Bijvoet 2010
Arum italicum Italiaanse aronskelk 2011
Arum maculatum Gevlekte aronskelk 2011
Asparagus officinalis ssp. officin. Tuinasperge 2011
Asparagus officinalis ssp. prostra. Liggende asperge 2011
Athyrium filix-femina Wijfjesvaren 1996
Atriplex littoralis Strandmelde 1995
Atriplex patula Uitstaande melde 2004
Atriplex prostrata Spiesmelde 2004
Ballota nigra ssp. foetida Stinkende ballote 2010
Barbarea vulgaris Gewoon barbarakruid 1993
Bellis perennis Madeliefje 2004
Berberis vulgaris Zuurbes 2010
Betula pendula Ruwe berk 2010
Betula pubescens Zachte berk 1983
Borago officinalis Bernagie 2004
Brassica napus Koolzaad 2004
Brassica nigra Zwarte mosterd 2010
Brassica rapa Raapzaad 2004
Bromus hordeaceus Zachte dravik 2010
Bryonia dioica Heggenrank 2010
Cakile maritima Zeeraket 2011
Calamagrostis canescens Hennegras 2004
Calamagrostis epigejos Duinriet 2010
Calluna vulgaris Struikheide 2004
Caltha palustris ssp. palustris Gewone dotterbloem 2004
Calystegia sepium Haagwinde 2004
Campanula rapunculoides Akkerklokje 2011
Campanula trachelium Ruig klokje 2010
Cannabis sativa Hennep 2001
Capsella bursa-pastoris Gewoon herderstasje 2010
66
Cardamine hirsuta Kleine veldkers 2010
Cardamine pratensis Pinksterbloem 2004
Carduus crispus Kruldistel 2010
Carex acutiformis Moeraszegge 2004
Carex arenaria Zandzegge 2010
Carex disticha Tweerijige zegge 1996
Carex hirta Ruige zegge 2004
Carex otrubae Valse voszegge 1998
Carex pseudocyperus Hoge cyperzegge 2004
Carlina vulgaris Driedistel 2011
Carpinus betulus Haagbeuk 2010
Castanea sativa Tamme kastanje 2004
Centaurea jacea Knoopkruid 2010
Centaurium erythraea / pulchellum Echt / Fraai duizendguldenkruid 2004
Cerastium arvense Akkerhoornbloem 2010
Cerastium diffusum Scheve hoornbloem 2010
Cerastium fontanum ssp. vulgare Gewone hoornbloem 2010
Cerastium glomeratum Kluwenhoornbloem 2004
Cerastium semidecandrum Zandhoornbloem 2010
Ceratophyllum demersum Grof hoornblad 2004
Chaerophyllum temulum Dolle kervel 1992
Chamerion angustifolium Wilgenroosje 2010
Chelidonium majus ssp.plenum Stinkende gouwe 2011
Chenopodium album Melganzenvoet 2010
Chenopodium ficifolium Stippelganzenvoet 1999
Chenopodium polyspermum Korrelganzenvoet 2004
Chenopodium rubrum Rode ganzenvoet 2004
Circaea lutetiana Groot heksenkruid 2011
Cirsium arvense Akkerdistel 2010
Cirsium palustre Kale jonker 2004
Cirsium vulgare Speerdistel 2010
Claytonia perfoliata Witte winterpostelein 2010
Clematis vitalba Bosrank 2004
Clinopodium acinos Kleine steentijm 2009
Cochlearia danica Deens lepelblad 2010
Colchicum autumnale Herfsttijloos 2011
Colutea arborescens Europese blazenstruik 2011
Conium maculatum Gevlekte scheerling 2004
Convallaria majalis Lelietje-der-dalen 2011
Convolvulus arvensis Akkerwinde 2010
Convolvulus soldanella Zeewinde 2010
Conyza canadensis Canadese fijnstraal 2010

Corispermum intermedium Smal vlieszaad 2011
Cornus sanguinea Rode kornoelje 2010
Corydalis solida Vingerhelmbloem 2011
Corylus avellana Hazelaar 1998
Corynephorus canescens Buntgras 2010
Cotoneaster spec. Cotoneaster 2010
Crambe maritima Zeekool 1968
Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 2010
Crepis capillaris Klein streepzaad 2010
Crocus tommasinianus Boerenkrokus 2011
Crocus vernus Bonte krokus 2011
Cynoglossum officinale Veldhondstong 2010
Cytisus scoparius Brem 2004
Dactylis glomerata Kropaar 2010
Dactylorhiza majalis ssp. praetermissa Rietorchis 2009
Datura stramonium Doornappel 2011
Daucus carota Peen 2010
Diplotaxis tenuifolia Grote zandkool 2010
Dipsacus fullonum Grote kaardebol 2004
Dryopteris carthusiana Smalle stekelvaren 2004
Dryopteris dilatata Brede stekelvaren 2010
Dryopteris filix-mas Mannetjesvaren 2010
Echinochloa crus-galli Hanenpoot 2004
Echium vulgare Slangenkruid 2010
Elaeagnus angustifolia Smalle olijfwilg 2004
Eleocharis palustris Gewone waterbies 1999
Elodea nuttalii Smalle waterpest 1998
Elytrigia atherica Strandkweek 2010
Elytrigia juncea ssp. boreo-atlantica Biestarwegras 2004
Elytrigia repens Kweek 2010
Epilobium ciliatum Beklier. basterdwederik 1995
Epilobium hirsutum Harig wilgenroosje 2004
Epilobium montanum Bergwilgenroosje 1999
Epilobium palustre Moeraswilgenroosje 1995
Epilobium parviflorum Viltige basterdwederik 2004
Epilobium tetragonum Kantig wilgenroosje 2010
Epipactis helleborine ssp. helleborine Brede wespenorchis 2010
Equisetum arvense Heermoes 2004
Equisetum hyemale Schaafstro 2011
Equisetum palustre Lidrus 2004
Eranthis hyemalis Winterakoniet 2011
Erigeron acer Scherpe fijnstraal 2011
Erodium cicutarium Gewone reigersbek s.l. 2010
Erodium cicutarium ssp. dunense Duinreigersbek 2010
Erodium lebelii Kleverige reigersbek 2011
Erophila verna Vroegeling 2010
Eryngium campestre Echte kruisdistel 2009
Eryngium maritimum Blauwe zeedistel 2011
Euonymus europaeus Wilde kardinaalsmuts 2010
Eupatorium cannabinum Koninginnenkruid 2010
Euphorbia cyparissias Cypreswolfsmelk 2004
Euphorbia esula Heksenmelk 1996
Euphorbia helioscopia Kroontjeskruid 1999
Euphorbia paralias Zeewolfsmelk 2010
Euphrasia stricta Stijve ogentroost 2011
Fallopia baldschuanica Chinese bruidssluier 2004
Fallopia convolvulus Zwaluwtong 2010
Fallopia dumetorum Heggenduizendknoop 2010
Fallopia japonica Japanse duizendknoop 2004
Festuca arenaria Duinzwenkgras 2010
Festuca arundinacea Rietzwenkgras 1991
Festuca cinerea Hard zwenkgras 2010
Festuca filiformis Fijn schapengras 2010
Festuca gigantea Reuzenzwenkgras 2010
Festuca rubra Rood zwenkgras s.s. 2004
Filipendula ulmaria Moerasspirea 2004
Fraxinus excelsior Gewone es 2010
Fumaria officinalis Gewone duivenkervel 2004
Gagea pratensis Weidegeelster 2011
Galanthus elwesii Groot sneeuwklokje 2011
Galanthus nivalis Gewoon sneeuwklokje 2011
Galeopsis segetum Bleekgele hennepnetel 1993
Galeopsis tetrahit Gewone hennepnetel 2010
Galinsoga parviflora Kaal knopkruid 2004
Galinsoga quadriradiata Harig knopkruid 2004
Galium aparine Kleefkruid 2010
Galium mollugo Glad walstro 2010
Galium palustre Moeraswalstro 1996
Galium x pomeranicum Bleekgeel walstro 2004
Galium verum Geel walstro 2011
Gentiana cruciata Kruisbladgentiaan 1983 / 1984
Geranium dissectum Slipbladige ooievaarsbek 2010
Geranium molle Zachte ooievaarsbek 2010
Geranium pratense Beemdooievaarsbek 1985
67

Geranium pusillum Kleine ooievaarsbek 2004
Geranium pyrenaicum Bermooievaarsbek 1991
Geranium robertianum Robertskruid 2010
Geranium sanguineum Bloedooievaarsbek 1985
Geum urbanum Geel nagelkruid 2010
Glaucium flavum Gele hoornpapaver 2011
Glechoma hederacea Hondsdraf 2010
Glyceria maxima Liesgras 1995
Gnaphalium uliginosum Moerasdroogbloem 1995
Hedera helix Klimop 2010
Helianthus annuus Gewone zonnebloem 2004
Helianthus tuberosus Aardpeer 2011
Helictotrichon pubescens Zachte haver 2011
Heracleum mantegazzianum Reuzenberenklauw 2004
Heracleum sphondylium Gewone berenklauw 2010
Hesperis matronalis Damastbloem 2004
Hieracium pilosella Muizenoor 2010
Hieracium umbellatum Schermhavikskruid 2010
Hippophae rhamnoides Duindoorn 2010
Holcus lanatus Gestreepte witbol 2010
Holcus mollis Gladde witbol 2010
Honckenya peploides Zeepostelein 2004
Hordeum murinum Kruipertje 2010
Humulus lupulus Hop 2010
Hyacinthus orientalis Hyacint 2011
Hypericum perforatum Sint-Janskruid 2004
Hypericum tetrapterum Gevleugeld hertshooi 2009
Hypochaeris radicata Gewoon biggenkruid 2010
Ilex aquifolium Hulst 2010
Impatiens glandulifera Reuzenbalsemien 2010
Impatiens parviflora Klein springzaad 2010
Iris germanica Duitse lis 2010
Iris pseudacorus Gele lis 2004
Isolepis setacea Borstelbies 2004
Jacobea vulgaris ssp. vulgaris Jacobskruiskruid 2010
Jacobea vulgaris ssp. dunensis Duinkruiskruid 2010
Jasione montana Zandblauwtje 2011
Juncus acutiflorus Veldrus 2004
Juncus articulatus Zomprus 2004
Juncus bufonius Greppelrus 2004
Juncus conglomeratus Biezeknoppen 2004
Juncus effusus Pitrus 2004
68
Juncus inflexus Zeegroene rus 2004
Koeleria macrantha Smal fakkelgras 2010
Lactuca serriola Kompassla 2010
Lamiastrum galeob. cv 'Florentinum' Bonte gele dovenetel 2011
Lamium album Witte dovenetel 2004
Lamium amplexicaule Hoenderbeet 1998
Lamium maculatum cv. 'Variegatum' Gestreepte dovenetel 2011
Lamium purpureum var. purpureum Paarse dovenetel 2010
Lapsana communis Akkerkool 2010
Lathyrus aphaca Naakte lathyrus 1992
Lathyrus latifolius Brede lathyrus 2010
Lathyrus pratensis Veldlathyrus 2004
Lavandula angustifolia Lavendel 2004
Lemna gibba Bult kroos 2004
Leontodon autumnalis Vertakte leeuwentand 2010
Leontodon saxatilis Kleine leeuwentand 2010
Lepidium draba Pijlkruidkers 2004
Leucanthemum vulgare Margriet 2004
Leymus arenarius Zandhaver 2010
Ligustrum vulgare Wilde liguster 2010
Linaria vulgaris Vlasbekje 2010
Lithospermum officinale Glad parelzaad 2011
Lolium perenne Engels raaigras 2010
Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie 2010
Lonicera xylosteum Rode kamperfoelie 1996
Lotus corniculatus ssp. corniculatus Gewone rolklaver 2010
Lotus pedunculatus Moerasrolklaver 1998
Lunaria annua Tuinjudaspenning 2010
Luzula campestris Gewone veldbies 2010
Lycium barbarum Boksdoorn 2004
Lycopus europaeus Wolfspoot 2004
Lysimachia nummularia Penningkruid 2004
Lysimachia vulgaris Grote wederik 2009
Lythrum salicaria Grote kattenstaart 2004
Mahonia aquifolium Mahonia 2010
Malus sylvestris Appel 2010
Malva moschata Muskuskaasjeskruid 2004
Malva neglecta Klein kaasjeskruid 2004
Malva sylvestris Groot kaasjeskruid 2004
Matricaria discoidea Schijfkamille 2004
Matricaria recutita Echte kamille 2010
Medicago falcata Sikkelklaver 2004

Medicago lupulina Hopklaver 2010
Medicago sativa Luzerne 2004
Melilotus albus Witte honingklaver 2004
Melilotus officinalis Citroengele honingklaver 2004
Mentha aquatica Watermunt 2010
Mentha x niliaca Wollige munt 2004
Milium effusum Bosgierstgras 2010
Milium vernale Ruw gierstgras 2010
Moehringia trinervia Drienerfmuur 2010
Muscari botryoides Blauwe druifjes 2011
Mycelis muralis Muursla 2010
Myosotis arvensis Akkervergeet-mij-nietje 2010
Myosotis laxa + scorpioides Zomp+moeras vergeet-mij 1998
Myosotis ramosissima Ruw vergeet-mij-nietje 2010
Myriophyllum spicatum Aarvederkruid 1996
Narcissus pseudonarcissus Wilde narcis s.l. 2004
Nicandra physalodes Zegekruid 2004
Nicotiana x sanderae Tabak 2004
Nuphar lutea Gele plomp 1985
Nymphaea alba Witte waterlelie 2004
Oenothera biennis Middelste teunisbloem 2010
Oenothera erythrosepala Grote teunisbloem 2010
Oenothera parviflora Kleine teunisbloem 2004
Ononis repens ssp. repens Kruipend stalkruid 2011
Onopordum acanthium Wegdistel 2004
Origanum vulgare Wilde marjolein 2011
Ornithogalum nutans Knikkende vogelmelk 2004
Ornithogalum pyramidale Piramide vogelmelk 2010
Ornithogalum umbellatum Gewone vogelmelk 2011
Orobanche caryophyllacea Walstrobremraap 2011
Orobanche picridis Bitterkruidbremraap 2011
Orobanche purpurea Blauwe bremraap 2010
Papaver argemone Ruige klaproos 1999
Papaver dubium Bleke klaproos 2010
Papaver rhoeas Grote klaproos 1999
Parietaria officinalis Groot glaskruid 2011
Pastinaca sativa Gewone pastinaak 2010
Pentaglottis sempervirens Overblijvende ossentong 2011
Persicaria amphibia Veenwortel 1996
Persicaria lapathifolia Beklierde duizendknoop 2004
Persicaria maculosa Perzikkruid 2010
Petasites hybridus Groot hoefblad 2004
Phalaris arundinacea Rietgras 2004
Phleum arenarium Zanddoddegras 2010
Phleum pratense ssp. pratense Timoteegras 2010
Phleum pratense ssp. serotinum Klein timoteegras 2010
Phragmites australis Riet 2004
Phytolacca acinosa Karmozijnbes 2004
Picea omorika Servische spar 2010
Picris hieracioides Echt bitterkruid 2011
Pimpinella saxifraga Kleine bevernel 2011
Pinus nigra var. nigra Oostenrijkse den 2010
Pinus sylvestris Grove den 2010
Plantago coronopus Hertshoornweegbree 2010
Plantago lanceolata Smalle weegbree 2010
Plantago major ssp. major Grote weegbree 2004
Poa angustifolia Smal beemdgras 2010
Poa annua Straatgras 2010
Poa nemoralis Schaduwgras 2010
Poa pratensis Veldbeemdgras 2010
Poa trivialis Ruw beemdgras 2010
Polygala vulgaris Gewone vleugeltjesbloem 2011
Polygonatum multiflorum Gewone salomonszegel 2011
Polygonatum odoratum Welriekende salomonszegel 2011
Polygonum aviculare Gewoon varkensgras 2010
Polypodium vulgare Gewone eikvaren 2011
Populus alba Witte abeel 2010
Populus gileadensis Ontariopopulier 1990
Populus nigra Zwarte populier 2010
Populus tremula Ratelpopulier 2010
Populus x canadensis Canadapopulier 2010
Populus x canescens Grauwe abeel 2010
Potamogeton lucens Glanzend fonteinkruid 1985
Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid 1996
Potamogeton pusillus Tenger fonteinkruid 1996
Potentilla anglica Kruipganzerik 2004
Potentilla anserina Zilverschoon 2004
Potentilla argentea Viltganzerik 2011
Potentilla fruticosa 2004
Potentilla reptans Vijfvingerkruid 2004
Prunella vulgaris Gewone brunel 1998
Prunus avium Zoete kers 1995
Prunus cerasifera Kerspruim 1995
Prunus padus Vogelkers 2010
69

Prunus serotina Amerikaanse vogelkers 2004
Prunus spinosa Sleedoorn 2010
Pseudofumaria lutea Gele helmbloem 1999
Pulicaria dysenterica Heelblaadjes 2004
Quercus robur Zomereik 2010
Ranunculus acris Scherpe boterbloem 1999
Ranunculus bulbosus Knolboterbloem 2010
Ranunculus ficaria ssp. bulbilifer Gewoon speenkruid 2004
Ranunculus lingua Grote boterbloem 2004
Ranunculus repens Kruipende boterbloem 2010
Ranunculus sceleratus Blaartrekkende boterbloem 1999
Raphanes sativus Radijs 2004
Reseda lutea Wilde reseda 2004
Rhamnus cathartica Wegedoorn 2010
Rhamnus frangula Sporkehout 1994
Rhinanthus angustifolius Grote ratelaar 2009
Rhinanthus minor Kleine ratelaar 2010
Rhododendron ponticum Pontische rhododendron 1999
Ribes alpinum Alpenbes 1998
Ribes aureum Gele ribes 2011
Ribes rubrum Aalbes 2004
Ribes uva-crispa Kruisbes 2010
Robinia pseudoacacia Robinia 1998
Rorippa amphibia Gele waterkers 1999
Rorippa microphylla Slanke waterkers 1996
Rorippa nasturtium aq.+microphylla Witte+slanke waterkers 1999
Rorippa palustris Moeraskers 1998
Rorippa sylvestris Akkerkers 2004
Rosa canina Hondsroos 2010
Rosa pimpinellifolia Duinroosje 2011
Rosa rubiginosa Egelantier 2010
Rosa rugosa Rimpelroos 2010
Rubus caesius Dauwbraam 2010
Rubus fruticosus s.l. Gewone braam 2010
Rubus idaeus Framboos 1995
Rubus spectabilis Prachtframboos 2010
Rubus x corylifolius Hazelaarbraam 1996
Rumex acetosa Veldzuring 1999
Rumex acetosella Schapenzuring 2010
Rumex conglomeratus Kluwenzuring 1998
Rumex crispus Krulzuring 2010
Rumex hydrolapathum Waterzuring 1999
70
Rumex obtusifolius Ridderzuring 2010
Rumex sanguineus Bloedzuring 1993
Sagina apetala Tengere vetmuur 2010
Sagina nodosa Sierlijke vetmuur 2011
Sagina procumbens Liggende vetmuur 2010
Salix alba Schietwilg 2004
Salix aurita Geoorde wilg 2004
Salix cinerea Grauwe wilg 2004
Salix purpurea Bittere wilg 2004
Salix repens Kruipwilg 2010
Salsola kali ssp. kali Stekend loogkruid 2010
Sambucus nigra Gewone vlier 2010
Samolus valerandi Waterpunge 1996
Sanguisorba minor Kleine pimpernel 1985
Saponaria officinalis Zeepkruid 2010
Saxifraga tridactylites Kandelaartje 2010
Schoenoplectus tabernaemontani Ruwe bies 1996
Scilla non-scripta Wilde hyacint 2011
Scilla siberica Oosterse sterhyacint 2011
Scilla siehei Grote sneeuwroem 2011
Scorzonera hispanica Grote schorseneer 2009
Scrophularia nodosa Knopig helmkruid 1998
Scrophularia vernalis Voorjaarshelmkruid 2011
Scutellaria galericulata Blauw glidkruid 1999
Securigera varia Bont kroonkruid 2011
Sedum acre Muurpeper 2010
Sedum album Wit vetkruid 2010
Sedum spurium Roze vetkruid 2010
Sedum telephium Hemelsleutel 2011
Senecio inaequidens Bezemkruiskruid 2010
Senecio sylvaticus Boskruiskruid 2010
Senecio viscosus Kleverig kruiskruid 2004
Senecio vulgaris Klein kruiskruid 2010
Silene conica Kegelsilene 2010
Silene coronaria Prikneus 2009
Silene dioica Dagkoekoeksbloem 2010
Silene latifolia ssp. alba Avondkoekoeksbloem 2004
Silene nutans Nachtsilene 2009
Silene otites Oorsilene 2011
Sinapis arvensis Herik 2004
Sisymbrium altissimum Hongaarse raket 1996
Sisymbrium officinale Gewone raket 2004

Solanum dulcamara Bitterzoet 2010
Solanum nigrum ssp. nigrum Zwarte nachtschade 2004
Solanum triflorum Driebloemige nachtschade 2011
Solidago gigantea Late guldenroede 2004
Sonchus arvensis Akkermelkdistel s.l. 2010
Sonchus asper Gekroesde melkdistel 2010
Sonchus oleraceus Gewone melkdistel 2010
Sorbus aria Meelbes 2010
Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes 2010
Sparganium erectum subsp. erectum Grote egelskop 1996
Spergula arvensis Gewone spurrie 1994
Stachys palustris Moerasandoorn 2004
Stachys sylvatica Bosandoorn 1998
Stellaria graminea Grasmuur 2004
Stellaria media Vogelmuur 2010
Stellaria pallida Duinvogelmuur 2010
Stellaria palustris Zeegroene muur 2004
Symphoricarpos albus Sneeuwbes 2010
Symphytum officinale Gewone smeerwortel 2010
Syringa vulgaris Gewone sering 1998
Tamarix gallica Franse tamarisk 2010
Tanacetum vulgare Boerenwormkruid 2004
Taraxacum officinale Paardenbloem 2010
Teesdalia nudicaulis Klein tasjeskruid 1998
Teucrium scorodonia Valse salie 2009
Thalictrum minus Kleine ruit 2009
Thelypteris palustris Moerasvaren 2004
Thlaspi arvense Witte krodde 2004
Thymus pulegioides Grote tijm 2011
Tilia platyphyllos Zomerlinde 2004
Torilis japonica Heggendoornzaad 2004
Tradescantia virginiana Eendagsbloem 2004
Tragopogon pratensis ssp.pratensis Gele morgenster 2004
Trifolium arvense Hazenpootje 2010
Trifolium campestre Liggende klaver 2004
Trifolium dubium Kleine klaver 2010
Trifolium pratense Rode klaver 2004
Trifolium repens Witte klaver 2010
Tripleurospermum maritimum Reukeloze kamille 2004
Trisetum flavescens Goudhaver 2009
Tulipa spec. Tulp 2004
Tussilago farfara Klein hoefblad 2004
Typha angustifolia Kleine lisdodde 1999
Typha latifolia Grote lisdodde 2004
Ulex europaeus Gaspeldoorn 2011
Ulmus minor Gladde iep 2010
Ulmus x hollandica Hollandse iep 2004
Urtica dioica Grote brandnetel 2010
Urtica urens Kleine brandnetel 2010
Utricularia vulgaris Groot blaasjeskruid 2010
Valeriana officinalis Echte valeriaan 2010
Verbascum blattaria Mottenkruid 1993
Verbascum densiflorum Stalkaars 2004
Verbascum nigrum Zwarte toorts 1991
Verbascum phlomoides Keizerskaars 2010
Verbascum thapsus Koningskaars 2010
Veronica arvensis Veld-ereprijs 2010
Veronica catenata Rode water-ereprijs 1998
Veronica chamaedrys Gewone ereprijs 2010
Veronica filiformis Draad-ereprijs 1998
Veronica hederifolia Klimop-ereprijs 2010
Veronica officinalis Mannetjes-ereprijs 2010
Veronica persica Grote ereprijs 1993
Veronica spicata Aar ereprijs 2009
Viburnum opulus Gelderse roos 2010
Vicia cracca Vogelwikke 2004
Vicia hirsuta Ringelwikke 2010
Vicia lathyroides Lathyruswikke 2010
Vicia sativa ssp. nigra Smalle wikke 2010
Vicia sepium Heggenwikke 1993
Vinca major Grote maagdenpalm 2011
Viola canina Hondsviooltje 2011
Viola curtisii Duinviooltje 2010
Viola hirta Ruig viooltje 1985
Viola odorata Maarts viooltje 2011
Vulpia myuros Gewoon langbaardgras 2004
X Calammophila baltica Noordse helm 2010
Yucca filamentosa Yucca 2011
Chara globularis var. globularis 1996
Chara major 1996
Nitella flexilis 1996
71