WLZVL-017 v3 - Voedsel- en Waren Autoriteit
WLZVL-017 v3 - Voedsel- en Waren Autoriteit WLZVL-017 v3 - Voedsel- en Waren Autoriteit
Toezicht op welzijn van hoefdieren en gekweekt wild op slachthuizen 10 april 2013 (WLZVL-017) Versie 3 Een toelichting op het toepassen van het penschiettoestel: het toestel wordt loodrecht op het voorhoofd geplaatst, bij runderen op het kruispunt oog-oor. Naast de voorhoofdpositie is bij schapen of geiten met veel hoornweefsel de poll positie bruikbaar (loodrecht boven op kop). Bij zware runderen is een penschiettoestel met verlengde pen nodig, evenals zware patronen. Bij waterbuffels en sommige zware (fok)stieren is het achterhoofdschot de enige mogelijkheid. Het penschiettoestel wordt daarbij naar voren gericht, richting bek(!). Na het schot moet de pen meteen helemaal terugschuiven in zijn huls. De penrand moet gaaf en scherp zijn. Na het schieten van varkens treden vrij snel clonische krampen op (fietsen), daardoor is het moeilijk de dieren snel te steken. Bij zeugen is het juist positioneren moeilijk, en schieten van zware beren is vrijwel onmogelijk, door uitgebreide sinussen is de hersenholte vrijwel onbereikbaar voor de pen. Indicatoren van bewusteloosheid: Een succesvol schot (dier raakt pijnloos bewusteloos en gevoelloos) blijkt bij rund, paard, schaap uit - onmiddellijk ineenstorten - direct intreden van tonische kramp die 10-15 sec aanhoudt (dan clonische fase) - prompte en persistente afwezigheid van ritmische ademhaling - geen oogreflex (oogbol is recht vooruit gefixeerd) - afgehele spierverslapping na de clonische fase (floppy neck volgens Temple Grandin) - geen reactie na pijnprikkel (neusprik) Bij niet adequate bedwelming treden de indicatoren niet of onvolledig op + treedt nystagmus op, of blijft de oogreflex,of dieren proberen zich op te richten, of er is (aan de slachtbaan hangend) geen volledige verslapping (geen floppy neck), of dieren zuchten of kreunen. Elektrische bedwelming Bij het toepassen van elektrische kopbedwelming wordt in de hersenen een epileptisch proces opgewekt. Wordt de tang na plaatsing op de kop vervolgens op het hart geplaatst dan wordt daarmee een hartfibrillatie of hartstilstand opgewekt . Toegelaten elektrische bedwelmingsmethoden voor hoefdieren en gekweekt wild zijn nr 1 en 2 in tabel 2 van hoofdstuk I, Bijlage I van Vo 1099/2009. De verordening noemt beide methoden “eenvoudige bedwelming”. Er worden 9 cruciale parameters voorgeschreven die door het slachthuis moeten worden uitgewerkt en toegepast in SWW bedwelmen. Specifieke voorschriften bij nr 1 en 2 betreffen de plaatsing van de tang: aan weerszijden van de hersenen, én de voorgeschreven stroomsterkten per diersoort. In Bijlage 1 bij dit voorschrift staat dat ook, want per diersoort wordt daarin benodigd voltage, stroomsterkte , bedwelmduur en stun-stick interval vermeld en worden tevens aanwijzingen gegeven voor juist gebruik van de tang. Indicatoren van bewusteloosheid: Een succesvolle elektrische (kop)bedwelming blijkt uit: - onmiddellijk verstijven en omvallen van een vrijstaand dier (enkele sec tonische kramp) - vervolgens clonische krampen en uiteindelijk verslapping (floppy neck) tgv uitputting - apneu tijdens de tonische en clonische fase - naar boven draaien van de ogen Nota bene: de oogreflex is tijdens en vlak na elektrisch bedwelmen niet bruikbaar! Niet adequate bedwelming blijkt uit: afwezigheid van tonisch-clonische aanval; aanwezigheid van ritmische ademhaling; smakken, slikken, vocalisatie tijden sof na bedwelmen; terugkeren oprichtreflex van de kop en/of van spierspanning; vertonen van de corneareflex tijdens verbloeden. Bedwelming met behulp van koolstofdioxide Bij gasbedwelming mbv CO2 is hypercapnie het gevolg. Hierdoor wordt de bloed pH verlaagd, gevolgd door verzuring van de hersenen. Dat leidt tot anaesthesie en uiteindelijk tot de dood (als dier in het gas blijft). In tabel 3 van Bijlage I van Vo 1099/2009 staat onder nr 1 de momenteel in varkensslachthuizen toegepaste methode. Het is een methode voor “eenvoudige bedwelming” bij slacht van varkens. Erin staan ook de 5 cruciale parameters en specifieke voorschriften uit hoofdstuk II: punt 7: Bij varkens bedraagt de minimale concentratie kooldioxide 80 %; punt 8 (…) gassen mogen niet leiden tot lijden door bevriezing of te lage vochtigheid Indicatoren van bewusteloosheid: Een succesvolle bedwelming met CO2 (koolstofdioxide bedwelming in hoge concentratie) - complete relaxatie van het dier - gedilateerde pupil - afwezigheid van de corneareflex - afwezigheid van ritmisch ademen - geen reactie op pijnprikkel (neusprik) Bij deze methode is er bij beperkte duur van de blootstelling en/of onjuist steken en verbloeden (toepassing hol mes) risico dat niet alle dieren bewusteloos blijven tot dood intreedt: Tijdens het verbloeden kan dan te- Bron: NVWA, Divisie V&I, afdeling TO, team Levend vee pagina 10 van 21
Toezicht op welzijn van hoefdieren en gekweekt wild op slachthuizen 10 april 2013 (WLZVL-017) Versie 3 rugkeer van corneareflex, onvoldoende verslapping, ademen en reactie op een pijnprikkel optreden, er zijn dan nog “tekenen van leven”. 4.2.5 Werkwijze doden Alle eerder genoemde bedwelmingsmethoden uit Bijlage I van Verordening 1099/2009 hebben niet de onmiddellijke dood tot gevolg, het zijn “eenvoudige bedwelmingsmethoden”. Daarbij moeten de slachtdieren zo snel mogelijk verbloeden (artikel 4 eerste lid, tweede alinea Vo 1099/2009). Bijlage 1 bij dit voorschrift vult dit in voor de elektrische methoden. Maar zeker ook bij gasbedwelming moet de stun- stick periode in bepaalde gevallen zo kort mogelijk zijn. Dat hangt samen met de eraan voorafgaande bedwelming: wordt daardoor de toestand van bewusteloosheid aangehouden tot bij het dier de dood is ingetreden? Vo 1099/2009, Bijlage III, punt 3.2: Bij eenvoudige bedwelming worden systematisch de twee halsslagaders of de toevoerende bloedvaten doorgesneden. Verdere uitslachting of broeiing vindt alleen plaats nadat is vastgesteld dat het dier geen tekenen van leven meer vertoont. Dit houdt in dat ALLE dieren hierop gecontroleerd moeten worden. Dat zou bijvoorbeeld gedaan kunnen worden door de persoon die de eerste slachthandeling na het snijden verricht. Bij het slachten van varkens moet vóór de broeibak een controle plaatsvinden. Indicatoren voor afwezigheid van levenstekenen: geen spiertonus meer, geen corneareflex, geen ademhaling, een vergrote lichtstijve pupil Aan het eind van de bloedgoot, het eindresultaat beoordelen: (na minimaal + 3 minuten). Onwillekeurige spiersamentrekkingen komen voor aan het eind van het verbloeden. Bij het verbloeden verliezen de dieren + 4% van het levend gewicht (+ de helft van het totale bloedvolume van 8%). Het verbloeden verloopt effectief als de dieren snel véél bloed verliezen: varkens 10 seconden na steken >1 ½ liter; runderen ≥ 500 kg na 30 sec >10-12 liter; schapen ≥ 40 kilo > 1-1,5 liter. Slecht verbloeden is welzijnrisico: onvoldoende snijvaardigheid; het toepassen van een hol mes; onvoldoende controles op correct steken/snijden én verbloeden en onvoldoende corrigerende acties vergroten het risico. Een niettoegankelijke verbloedingruimte vergroot het risico als daar (opnieuw) signalen van bewustzijn kunnen optreden. Vo 1099.2009, bijlage III, punt 3.1: Wanneer het bedwelmen, het aanhaken, het ophangen en het laten verbloeden door één persoon worden uitgevoerd, moet deze persoon al deze handelingen achtereenvolgens bij één dier hebben uitgevoerd voordat hij met de uitvoering daarvan bij een ander dier begint. Aan deze eis wordt met name bij het slachten van biggen niet steeds voldaan! 4.2.6 Onbedwelmd ritueel slachten: voorzieningen en werkwijze De eisen die gesteld worden aan fixatievoorzieningen die worden gebruikt bij onbedwelmd ritueel slachten van runderen, schapen en geiten zijn vermeld, in de vorm van checklijsten, in de Bijlagen 2 en 3 van dit voorschrift.. Ook de eisen die worden gesteld aan de werkwijze fixeren bij onbedwelmde slacht (gebruik fixatievoorziening) zijn in deze checklijsten opgenomen. Voorzieningen die worden gebruikt bij het aansnijden zijn zodanig ontworpen, gebouwd, onderhouden (en gebruikt) dat dieren elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard (Vo 1099/2009, art 3 lid 1 en 3). Dit houdt in dat het mes dat voor het aansnijden van de hals wordt gebruikt vlijmscherp is én vlijmscherp wordt gehouden. Dat betekent dat het mes regelmatig geslepen moet worden en dat er altijd een aanzetstaal voorhanden moet zijn. Het lemmet van het mes moet bovendien voldoende lang zijn (minimaal anderhalf tot 2x de halsbreedte); waardoor wordt voorkomen dat de punt van het mes in de wond prikt. De werkwijze moet zodanig zijn dat steeds beide halsslagaders (of de toevoerende bloedvaten) worden doorgesneden (Bijlage III, punt 3.2 van de Vo). De halssnede moet met een ononderbroken, vloeiende beweging worden uitgevoerd. Ingeval een dier een te dikke vacht heeft, moet de hals van het dier eerst geschoren worden. Verdere uitslachting vindt alleen plaats nadat is vastgesteld dat het dier geen tekenen van leven meer vertoont. (Bijlage III, punt 3.2 van de Vo). Dit houdt in dat ALLE dieren hierop gecontroleerd moeten worden. Dat zou bijvoorbeeld gedaan kunnen worden door de persoon die de eerste slachthandeling na het snijden verricht. Bron: NVWA, Divisie V&I, afdeling TO, team Levend vee pagina 11 van 21
- Page 1 and 2: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 3 and 4: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 5 and 6: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 7 and 8: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 9: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 13 and 14: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 15 and 16: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 17 and 18: Toezicht op welzijn van hoefdieren
- Page 19 and 20: Toezicht op welzijn van hoefdieren
Toezicht op welzijn van hoefdier<strong>en</strong> <strong>en</strong> gekweekt wild op slachthuiz<strong>en</strong> 10 april 2013<br />
(<strong>WLZVL</strong>-<strong>017</strong>) Versie 3<br />
E<strong>en</strong> toelichting op het toepass<strong>en</strong> van het p<strong>en</strong>schiettoestel: het toestel wordt loodrecht op het voorhoofd<br />
geplaatst, bij runder<strong>en</strong> op het kruispunt oog-oor. Naast de voorhoofdpositie is bij schap<strong>en</strong> of geit<strong>en</strong> met<br />
veel hoornweefsel de poll positie bruikbaar (loodrecht bov<strong>en</strong> op kop).<br />
Bij zware runder<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>schiettoestel met verl<strong>en</strong>gde p<strong>en</strong> nodig, ev<strong>en</strong>als zware patron<strong>en</strong>.<br />
Bij waterbuffels <strong>en</strong> sommige zware (fok)stier<strong>en</strong> is het achterhoofdschot de <strong>en</strong>ige mogelijkheid. Het p<strong>en</strong>schiettoestel<br />
wordt daarbij naar vor<strong>en</strong> gericht, richting bek(!).<br />
Na het schot moet de p<strong>en</strong> mete<strong>en</strong> helemaal terugschuiv<strong>en</strong> in zijn huls. De p<strong>en</strong>rand moet gaaf <strong>en</strong> scherp<br />
zijn.<br />
Na het schiet<strong>en</strong> van vark<strong>en</strong>s tred<strong>en</strong> vrij snel clonische kramp<strong>en</strong> op (fiets<strong>en</strong>), daardoor is<br />
het moeilijk de dier<strong>en</strong> snel te stek<strong>en</strong>. Bij zeug<strong>en</strong> is het juist positioner<strong>en</strong> moeilijk, <strong>en</strong> schiet<strong>en</strong> van zware ber<strong>en</strong><br />
is vrijwel onmogelijk, door uitgebreide sinuss<strong>en</strong> is de hers<strong>en</strong>holte vrijwel onbereikbaar voor de p<strong>en</strong>.<br />
Indicator<strong>en</strong> van bewusteloosheid:<br />
E<strong>en</strong> succesvol schot (dier raakt pijnloos bewusteloos <strong>en</strong> gevoelloos) blijkt bij rund, paard, schaap uit<br />
- onmiddellijk ine<strong>en</strong>stort<strong>en</strong><br />
- direct intred<strong>en</strong> van tonische kramp die 10-15 sec aanhoudt (dan clonische fase)<br />
- prompte <strong>en</strong> persist<strong>en</strong>te afwezigheid van ritmische ademhaling<br />
- ge<strong>en</strong> oogreflex (oogbol is recht vooruit gefixeerd)<br />
- afgehele spierverslapping na de clonische fase (floppy neck volg<strong>en</strong>s Temple Grandin)<br />
- ge<strong>en</strong> reactie na pijnprikkel (neusprik)<br />
Bij niet adequate bedwelming tred<strong>en</strong> de indicator<strong>en</strong> niet of onvolledig op +<br />
treedt nystagmus op, of blijft de oogreflex,of dier<strong>en</strong> prober<strong>en</strong> zich op te richt<strong>en</strong>, of er is (aan de slachtbaan<br />
hang<strong>en</strong>d) ge<strong>en</strong> volledige verslapping (ge<strong>en</strong> floppy neck), of dier<strong>en</strong> zucht<strong>en</strong> of kreun<strong>en</strong>.<br />
Elektrische bedwelming<br />
Bij het toepass<strong>en</strong> van elektrische kopbedwelming wordt in de hers<strong>en</strong><strong>en</strong> e<strong>en</strong> epileptisch proces<br />
opgewekt. Wordt de tang na plaatsing op de kop vervolg<strong>en</strong>s op het hart geplaatst dan wordt<br />
daarmee e<strong>en</strong> hartfibrillatie of hartstilstand opgewekt .<br />
Toegelat<strong>en</strong> elektrische bedwelmingsmethod<strong>en</strong> voor hoefdier<strong>en</strong> <strong>en</strong> gekweekt wild zijn nr 1 <strong>en</strong> 2<br />
in tabel 2 van hoofdstuk I, Bijlage I van Vo 1099/2009. De verord<strong>en</strong>ing noemt beide method<strong>en</strong><br />
“e<strong>en</strong>voudige bedwelming”. Er word<strong>en</strong> 9 cruciale parameters voorgeschrev<strong>en</strong> die door het<br />
slachthuis moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgewerkt <strong>en</strong> toegepast in SWW bedwelm<strong>en</strong>. Specifieke voorschrift<strong>en</strong><br />
bij nr 1 <strong>en</strong> 2 betreff<strong>en</strong> de plaatsing van de tang: aan weerszijd<strong>en</strong> van de hers<strong>en</strong><strong>en</strong>, én de<br />
voorgeschrev<strong>en</strong> stroomsterkt<strong>en</strong> per diersoort.<br />
In Bijlage 1 bij dit voorschrift staat dat ook, want per diersoort wordt daarin b<strong>en</strong>odigd voltage,<br />
stroomsterkte , bedwelmduur <strong>en</strong> stun-stick interval vermeld <strong>en</strong> word<strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s aanwijzing<strong>en</strong><br />
gegev<strong>en</strong> voor juist gebruik van de tang.<br />
Indicator<strong>en</strong> van bewusteloosheid:<br />
E<strong>en</strong> succesvolle elektrische (kop)bedwelming blijkt uit:<br />
- onmiddellijk verstijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> omvall<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> vrijstaand dier (<strong>en</strong>kele sec tonische kramp)<br />
- vervolg<strong>en</strong>s clonische kramp<strong>en</strong> <strong>en</strong> uiteindelijk verslapping (floppy neck) tgv uitputting<br />
- apneu tijd<strong>en</strong>s de tonische <strong>en</strong> clonische fase<br />
- naar bov<strong>en</strong> draai<strong>en</strong> van de og<strong>en</strong><br />
Nota b<strong>en</strong>e: de oogreflex is tijd<strong>en</strong>s <strong>en</strong> vlak na elektrisch bedwelm<strong>en</strong> niet bruikbaar!<br />
Niet adequate bedwelming blijkt uit: afwezigheid van tonisch-clonische aanval; aanwezigheid<br />
van ritmische ademhaling; smakk<strong>en</strong>, slikk<strong>en</strong>, vocalisatie tijd<strong>en</strong> sof na bedwelm<strong>en</strong>; terugker<strong>en</strong><br />
oprichtreflex van de kop <strong>en</strong>/of van spierspanning; verton<strong>en</strong> van de corneareflex tijd<strong>en</strong>s verbloed<strong>en</strong>.<br />
Bedwelming met behulp van koolstofdioxide<br />
Bij gasbedwelming mbv CO2 is hypercapnie het gevolg. Hierdoor wordt de bloed pH verlaagd, gevolgd door<br />
verzuring van de hers<strong>en</strong><strong>en</strong>. Dat leidt tot anaesthesie <strong>en</strong> uiteindelijk tot de dood (als dier in het gas blijft).<br />
In tabel 3 van Bijlage I van Vo 1099/2009 staat onder nr 1 de mom<strong>en</strong>teel in vark<strong>en</strong>sslachthuiz<strong>en</strong> toegepaste<br />
methode. Het is e<strong>en</strong> methode voor “e<strong>en</strong>voudige bedwelming” bij slacht van vark<strong>en</strong>s. Erin staan ook de 5<br />
cruciale parameters <strong>en</strong> specifieke voorschrift<strong>en</strong> uit hoofdstuk II: punt 7: Bij vark<strong>en</strong>s bedraagt de minimale<br />
conc<strong>en</strong>tratie kooldioxide 80 %; punt 8 (…) gass<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> niet leid<strong>en</strong> tot lijd<strong>en</strong> door bevriezing of te lage<br />
vochtigheid<br />
Indicator<strong>en</strong> van bewusteloosheid:<br />
E<strong>en</strong> succesvolle bedwelming met CO2 (koolstofdioxide bedwelming in hoge conc<strong>en</strong>tratie)<br />
- complete relaxatie van het dier<br />
- gedilateerde pupil<br />
- afwezigheid van de corneareflex<br />
- afwezigheid van ritmisch adem<strong>en</strong><br />
- ge<strong>en</strong> reactie op pijnprikkel (neusprik)<br />
Bij deze methode is er bij beperkte duur van de blootstelling <strong>en</strong>/of onjuist stek<strong>en</strong> <strong>en</strong> verbloed<strong>en</strong> (toepassing<br />
hol mes) risico dat niet alle dier<strong>en</strong> bewusteloos blijv<strong>en</strong> tot dood intreedt: Tijd<strong>en</strong>s het verbloed<strong>en</strong> kan dan te-<br />
Bron: NVWA, Divisie V&I, afdeling TO, team Lev<strong>en</strong>d vee pagina 10 van 21
Change language