Anesthesie en pijnbestrijding bij uw operatie - IJsselland Ziekenhuis

Anesthesie en pijnbestrijding
bij uw operatie
Informatie voor patiënten die
een operatie ondergaan

Inhoud
U heeft een bezoek gebracht aan de
anesthesioloog als voorbereiding op uw operatie.
Wilt u deze folder goed doorlezen?
› De anesthesioloog zet hieronder een kruisje bij het type
verdoving dat u krijgt (de rest van hoofdstuk 3 is voor u
dus niet van toepassing!)
› Als u in Dagopname wordt opgenomen, dan zal 1.3 ook
worden aangekruist.
› Als u te maken krijgt met pijnbestrijding via een PCA-pomp,
dan zal 5.3 ook worden aangekruist.
Het secretariaat van de arts die uw operatie gaat uitvoeren,
zal uw operatiedatum plannen.
1. Uw (pijn)medicatie 1
1.1 Uw medicatie 2
1.2 Pijnmedicatie bij een meerdaagse opname 3
1.3 Pijnmedicatie bij een Dagopname 3
1.4 Neem uw medicatieoverzicht mee 6
2. Algemene voorbereiding op uw operatie 9
3. Welke verdoving krijgt u ? 13
3.1 Algehele anesthesie (narcose) 14
3.2 Algehele anesthesie in combinatie met ruggenprik 15
3.3 Ruggenprik 17
3.4 Combinatie van twee ruggenprikken 18
3.5 Verdoving van arm of been (blokverdoving) 20
3.6 Plaatselijke verdoving van de hals 22
4. Na uw operatie 23
5. Pijn en pijnbestrijding 27
5.1 Pijnmeting 28
5.2 Pijnbestrijding 30
5.3 Pijnbestrijding met een PCA-pomp 30
6. Wanneer contact opnemen met het ziekenhuis 32
Wordt u binnen een halfjaar nógmaals geopereerd?
Neem dan contact op met de polikliniek Anesthesiologie: T 010 - 258 59 07.
Nieuwe screening is namelijk in veel gevallen niet nodig binnen een half jaar.

Uw (pijn)medicatie 1
1

2
Uw (pijn)medicatie
1.1 Uw medicijnen
Een apothekersassistent heeft met u doorgenomen welke
medicijnen u op dit moment gebruikt.
De anesthesioloog noteert op deze pagina wat voor u, in verband met
de operatie, belangrijk is als het gaat om het gebruik van medicijnen.
Wij verzoeken u de volgende adviezen correct op te volgen.
Toelichting krijgt u van de anesthesioloog.
Op de dag van de operatie wél innemen:
___________________________________________________ ________________________________________________
___________________________________________________ ________________________________________________
___________________________________________________ ________________________________________________
Op de dag van de operatie niet innemen:
___________________________________________________ ________________________________________________
___________________________________________________ ________________________________________________
… dagen vóór de operatie stoppen met:
___________________________________________________ ________________________________________________
(zie ook het medicijnschema hieronder).
U moet zelf vóór de operatie de Trombosedienst inlichten.
Soms is het nodig om tijdelijk andere bloedverdunners te gebruiken.
De anesthesioloog bespreekt dit met u.
Uw medicijnschema
aantal dagen
vóór de
operatie
datum
naam medicijn
stoppen met starten met
7 - - - -
6 - - - -
5 - - - -
4 - - - -
3 - - - -
2 - - - -
1 - - - -
operatie - - - -
dag na
operatie - - - -
De data in dit schema kunt u zelf invullen als u uw operatiedatum
heeft doorgekregen.

1.2 Pijnmedicatie bij een meerdaagse opname
Als u langer dan één dag in het ziekenhuis moet blijven, krijgt u
uw pijnstillers op de afdeling.
1.3 Pijnmedicatie bij een Dagopname
Ter voorbereiding op uw Dagopname, krijgt u van ons de juiste
dosering pijnstilling voor 3 dagen mee naar huis.
Neem de pijnstillers én deze folder mee naar het ziekenhuis
op de dag van uw ingreep!
Voor u is van toepassing:
Pijnschema 1: gedurende 3 dagen:
1x daags 1 pantoprazol 40 mg
4x daags 2 tabletten paracetamol 500 mg
3x daags diclofenac 50 mg
Pijnschema 2: gedurende 3 dagen:
1x daags 1 pantoprazol 40 mg
4x daags 2 tabletten paracetamol 500 mg
3x daags diclofenac 25 mg
Pijnschema 3: gedurende 3 dagen:
4x daags 2 tabletten paracetamol
3x daags 1 capsule tramadol 50 mg
Instructies voor het innemen van de pijnstillers bij Dagopname
Op welke tijden innemen?
Op de medicijnzakjes die u meekrijgt, staat voor elke pijnstiller
precies vermeld op welke tijdstippen u ze moet innemen.
Wanneer starten?
› Met pantoprazol, paracetamol en diclofenac start u thuis op
de ochtend dat uw ingreep plaatsvindt al met het innemen.
Starten met innemen vóór uw ingreep is van belang omdat we
het ontstaan van pijn op deze manier proberen te voorkomen.
Pijnbestrijding bij een operatie is op die manier het meest
effectief.
› Tramadol hoeft u pas na de operatie voor het eerst in te
nemen.
3

4
Pijnstilling op de dag van uw opname
Neem de pijnstillers mee naar het ziekenhuis op de dag van uw
opname!
Pijnstilling na de ingreep op de afdeling
Vraag aan de verpleging wanneer u de eerste pijnstilling na
de ingreep mag innemen. Ga door met het innemen van de
pijnstillers volgens voorschrift.
Hoe innemen?
Alle geneesmiddelen moeten met minstens 1 glas water rechtop
zittend of staand worden ingenomen. Dan werken ze het
snelst en best.
Instructies voor het innemen per pijnstiller:
Pantoprazol › U start ’s ochtends, op de dag dat uw ingreep
plaatsvindt.
Paracetamol › U start ’s ochtends, op de dag dat uw ingreep
plaatsvindt.
› Als u de tabletten te groot vindt om door te slikken,
kunt u de tabletten 5 minuten in een glas water
laten weken. Vervolgens moet u roeren tot de
tabletten zijn verdwenen en u een troebele
oplossing hebt verkregen. Onder regelmatig roeren
kunt u de oplossing opdrinken.
Diclofenac › U start ’s ochtends, op de dag dat uw ingreep
plaatsvindt.
› Neem de eerste tablet diclofenac met wat water in.
De dag(en) erna bij voorkeur met wat eten
innemen.
Tramadol › U start met het innemen na de operatie.
› Als u de capsule te groot vindt om door te slikken,
kunt u deze voorzichtig open maken, in een vol
glas water strooien en roeren tot u een troebele
oplossing hebt verkregen. Onder regelmatig roeren
kunt u de oplossing dan opdrinken.

Pijnstilling thuis 1 e en 2 e dag na de ingreep
U heeft thuis nog voldoende pijnstilling voor 2 dagen na de
ingreep. Merkt u dat u geen pijn meer heeft vlak voor een
volgende dosis pijnstillers, probeer dan of u de medicijnen
kunt afbouwen:
› stop eerst met diclofenac of tramadol; als u geen diclofenac
meer inneemt, kunt u tegelijk ook met pantoprazol stoppen.
› als dit goed gaat, kunt u daarna ook met de paracetamol
stoppen.
Pijnstilling thuis 3 e dag na de ingreep
De derde dag na de ingreep is pijnstilling meestal niet meer nodig.
Heeft u nog wél aanvullende pijnstilling nodig, dan kunt u uw
eigen paracetamol innemen: 1000 mg (= 2 tabletten), maximaal 4
keer per dag.
Als dit onvoldoende effect heeft, kunt u contact opnemen met uw
huisarts.
Meer informatie over pijn en pijnbestrijding kunt u vinden in
hoofdstuk 5.
5

6
1.4 Neem uw medicatieoverzicht mee
› Neem altijd een actueel medicatieoverzicht mee als u naar
het ziekenhuis gaat. Dit is een lijst van alle medicijnen die u
inneemt en de dosering daarvan. Ook informatie over
allergieën en overgevoeligheden staat op deze lijst.
› U kunt het overzicht halen bij uw eigen apotheek.
De apothekersassistent heeft het medicatieoverzicht zo
nodig aangevuld en gecorrigeerd tijdens uw bezoek aan de
polikliniek Anesthesiologie.
› Geef wijzigingen in uw medicijngebruik door aan de arts en
aan uw apotheker. Zo kunt u zelf bijdragen aan uw eigen
medicatieveiligheid.
› Kijk voor meer informatie op de medicatiekaart hiernaast.

Algemene voorbereiding
op uw operatie
2
9

10
Algemene voorbereiding op uw operatie
Veranderingen in uw gezondheidstoestand?
Als zich veranderingen in uw gezondheidstoestand voordoen in de
periode tussen het bezoek aan de anesthesioloog en de operatie,
moet u dit vóór uw opname altijd even melden, bijvoorbeeld...
› U bent (andere) medicijnen gaan gebruiken...
› U bent ziek of opgenomen geweest...
› U heeft een bloedtransfusie gekregen...
Neem dan contact op met de polikliniek Anesthesiologie:
maandag t/m vrijdag van 08.30 - 12.00 en van 13.00 - 16.30 uur.
T 010 - 258 59 07
Routenummer 61
Nuchter zijn
Op de dag van de operatie moet u volgens onderstaande
beschrijvingen nuchter zijn. Nuchter zijn is belangrijk om te
voorkomen dat tijdens de ingreep de inhoud uit uw maag via uw
slokdarm in uw luchtpijp – en zo in de longen – terechtkomt.
Nuchter zijn betekent dat u zich moet houden
aan de 6-4-2 regel:
U mag tot 6 uur vóór de operatie
Normaal vast voedsel eten
Normaal drinken
U mag tot 4 uur vóór de operatie
Nog een beschuitje eten
Heldere vloeistof drinken: water, thee, zwarte
koffie evt. met suiker, aanmaaklimonade,
appelsap, sportdrank, dubbelfris, maar géén
melkproducten!
U mag tot 2 uur vóór de operatie
Alleen nog wat heldere vloeistof drinken:
water, thee, zwarte koffie evt. met suiker,
aanmaaklimonade, appelsap, sportdrank,
dubbelfris, maar géén melkproducten!

Is het tijdstip van uw operatie niet bekend?
Het is helaas niet altijd duidelijk hoe laat u aan de beurt bent.
Wordt u op de dag van de operatie opgenomen? Houd dan het
tijdstip van opname aan als tijdstip van de ingreep.
Medicijnen
Tijdens het gesprek met de anesthesioloog hoort u met welke
medicijnen u voor de operatie moet stoppen en welke u op de dag
van uw operatie gewoon moet innemen (zie hoofdstuk 1).
Roken
Het is natuurlijk altijd beter om niet te roken, maar in de uren voor
de operatie moet u het zeker niet doen. Rokers hebben geïrriteerde
luchtwegen. Dat kan tijdens en na de operatie leiden tot hoesten.
U moet beseffen dat hoesten, ook na afloop van de operatie,
vaak erg hinderlijk is en nadelig kan zijn voor de wondgenezing.
Stoppen met roken is niet verplicht. Toch adviseren wij u vanaf
6 weken vóór de operatie te minderen of te stoppen met roken.
Overige voorbereidingen
› Gebruik op de dag van de operatie geen bodylotion,
huidolie of talkpoeder.
› Tijdens uw operatie mag u geen sieraden (horloge, ringen,
kettingen, armbanden, oorbellen) en piercings dragen.
› Make-up en nagellak dienen eveneens verwijderd te worden.
› Neem zo min mogelijk waardevolle spullen mee naar
het ziekenhuis.
› Als u algehele anesthesie (narcose) krijgt, moet u uw
contactlenzen, bril en gebitsprothese (laten) opbergen
voordat u naar de operatiekamer gaat, tenzij anders met
u is afgesproken.
› Een gehoorapparaat mag u inhouden.
› Tijdens de operatie draagt u een operatiejasje.
Dit operatiejasje trekt u op de verpleegafdeling al aan.
11

12
Naar de operatieafdeling
De verpleegkundige brengt u van de verpleegafdeling naar de
voor bereidingsruimte van de operatieafdeling, ook wel de holding
genoemd.
› Op de holding wordt door de anesthesiemedewerker een
infuusnaald ingebracht in uw hand of arm en eventueel een
infuus aangesloten.
› De bloeddruk wordt aan uw arm gemeten.
› U krijgt plakkers op uw borst om de hartslag te meten.
De holding is tevens de ruimte waar de anesthesioloog een
ruggenprik of een plaatselijke verdoving (arm, been of oog) geeft.
Deze anesthesioloog kan een andere zijn dan die u op de
polikliniek heeft ontmoet.
U blijft in de holding totdat u naar de operatiekamer wordt
gebracht.
Hier gaat u vanuit uw bed naar een smalle operatietafel en wordt
bewakingsapparatuur aangesloten. De bewakingsapparatuur
registreert onder andere uw hartslag, bloeddruk en ademhaling.
Bij alle vormen van verdoving wordt voortdurend uw lichamelijke
toestand gecontroleerd; u wordt nooit alleen gelaten!
Uw veiligheid
Als u van de ene naar de andere afdeling gaat, zult u steeds
opnieuw een aantal vragen moeten beantwoorden, bijvoorbeeld
uw naam, uw geboortedatum, welke operatie u krijgt. Dit is bedoeld
om fouten te voorkomen.

Welke verdoving
krijgt u?
3
13

14
Welke verdoving krijgt u?
Tijdens het preoperatieve spreekuur besluit de anesthesioloog in overleg
met u welk type verdoving u krijgt. Dit hangt onder andere af van uw
gezondheidstoestand en van de operatie die u krijgt.
De anesthesioloog heeft in de inhoudsopgave aangekruist welk type
verdoving u krijgt. Meer informatie kunt u lezen in de bijbehorende
paragraaf hieronder.
3.1 Algehele anesthesie (narcose)
Via de infuusnaald wordt door de anesthesioloog een middel
ingespoten, waardoor u snel in slaap valt. Ondertussen krijgt
u een kapje met zuurstof.
De medicijnen die tijdens de anesthesie worden toegediend, zijn
nauwkeurig afgestemd op de patiënt en de omstandigheden.
De medicamenten bestaan uit slaapmiddelen, pijnstillers
en eventueel middelen om de spieren verslapt te houden.
Het anesthesieteam is voortdurend bedacht op reacties of
veranderingen in uw lichaam.
Om de ademhaling tijdens de operatie te controleren wordt
in veel gevallen een plastic buisje via de keel in de luchtpijp
gebracht. U merkt daar niets van, want u bent dan onder narcose.
Bij het inbrengen van het beademingsbuisje bestaat enig risico
op beschadiging van het gebit. Als u één of meerdere slechte of
loszittende gebitselementen heeft, is dit risico groter.
Aan het eind van de narcose wordt dit buisje weer verwijderd.
Het kan zijn dat u hierdoor na de operatie wat keelpijn heeft.
De keelpijn verdwijnt na één of twee dagen vanzelf.
Terug op de afdeling
› Terug op de afdeling kunt u zich nog wat slaperig voelen.
› Ook kan misselijkheid en braken optreden en kunt u pijn
krijgen. De verpleegkundigen komen regelmatig informeren en
weten precies wat ze u kunnen geven.
› Veel mensen hebben dorst na een operatie. Als u wat mag
drinken, doe dan voorzichtig aan. Mag u niet drinken, dan kan
de verpleegkundige uw lippen natmaken om de ergste dorst
weg te nemen.

3.2 Algehele anesthesie in combinatie met een ruggenprik
(epidurale anesthesie)
Vaak wordt een combinatie van algehele anesthesie met een
ruggenprik toegepast. Dat gebeurt met name bij een long- of
buikoperatie.
Het voordeel van deze gecombineerde techniek is dat de algehele
anesthesie minder diep is en dat na de operatie de pijn beter
bestreden kan worden.
De volgorde bij deze gecombineerde techniek is eerst de
epiduraalkatheter inbrengen en dan de narcose toedienen.
1 Via een prik in de rug wordt een slangetje (epiduraalkatheter)
ingebracht. Dit gebeurt meestal in de voorbereidingsruimte
(holding) en soms op de operatiekamer zelf. Door dit slangetje
wordt continu een combinatie van pijnstillende middelen
toegediend.
› Na de operatie blijft het slangetje één tot twee dagen zitten
voor een goede, gelijkmatige pijnbestrijding.
› Soms gaat de pijnstillende werking gepaard met een verdoofd
gevoel of wat krachtsverlies in één of twee benen. Is dit bij u
het geval? Geef dit dan door aan de verpleegkundige.
› Zolang het slangetje in uw rug zit heeft u een blaaskatheter
(soms langer).
Dat is nodig omdat u door de verdoving niet goed voelt of uw
blaas gevuld is. Zodra de verdoving helemaal is uitgewerkt,
gaat het plassen weer normaal.
2 Via de infuusnaald wordt door de anesthesioloog een middel
ingespoten, waardoor u snel in slaap valt. Ondertussen krijgt u
een kapje met zuurstof. De medicijnen die tijdens de anesthesie
worden toegediend, zijn nauwkeurig afgestemd op de patiënt
en de omstandigheden.
Het betreft slaapmiddelen, pijnstillers en eventueel middelen
om de spieren verslapt te houden.
Het anesthesieteam is voortdurend bedacht op reacties of
veranderingen in het lichaam.
15

16
Om de ademhaling tijdens de operatie te controleren wordt in veel
gevallen een plastic buisje via de keel in de luchtpijp gebracht.
U merkt daar niets van, want u bent dan onder narcose.
Bij het inbrengen van het beademingsbuisje bestaat enig risico
op beschadiging van het gebit. Als u één of meerdere slechte
of loszittende gebitselementen heeft, is dit risico groter.
Aan het eind van de narcose wordt dit buisje weer verwijderd.
Het kan zijn dat u hierdoor na de operatie wat keelpijn heeft.
Dit verdwijnt na één of twee dagen vanzelf.
Terug op de afdeling
› Terug op de afdeling kunt u zich nog wat slaperig voelen.
› Ook kan misselijkheid en braken optreden en kunt u pijn
krijgen.
› De verpleegkundigen komen regelmatig informeren en weten
precies wat ze u kunnen geven.
› Veel mensen hebben dorst na een operatie. Als u wat mag
drinken, doe dan voorzichtig aan. Mag u niet drinken, dan kan
de verpleegkundige uw lippen nat maken om de ergste dorst
weg te nemen.

3.3 Ruggenprik (spinale anesthesie)
Bij operaties onder het niveau van de navel, zoals heup-, knie- of
liesbreukoperaties, wordt deze vorm van plaatselijke verdoving
vaak toegepast. De voorbereidingen zijn hetzelfde als bij algehele
anesthesie. De ruggenprik wordt vaak al op de voorbereidingskamer
(holding) gegeven, soms op de operatiekamer. De anesthesioloog
brengt het verdovingsmiddel in via een injectie laag in de rug.
U merkt dat eerst uw benen warm, slap en gevoelloos worden
en later ook de rest van uw onderlichaam. Afhankelijk van
het toegediende middel duurt de verdoving twee tot zes uur.
Als de verdoving begint te werken of na de operatie
uitgewerkt raakt, voelt u tintelingen.
Van de ruggenprik voelt u niet veel meer dan de prik
van de infuusnaald. Gedurende de hele operatie blijft de
anesthesiemedewerker of de anesthesioloog bij u.
U mag uw kunstgebit inhouden en uw bril en hoorapparaat
meenemen naar de operatiekamer.
› De bewakingsapparatuur is ingeschakeld en het anesthesieteam
houdt uw lichaam voortdurend in de gaten.
› U bent wakker, maar als u dat prettig vindt kan een licht
slaapmiddel worden gegeven via het infuus.
› U ziet niets van de operatie, want alles wordt met doeken
afgedekt.
Terug op de afdeling
› Soms kan enkele dagen rugpijn voorkomen. Dit is onschuldig en
heeft vaak te maken met de houding op de operatietafel.
› Het plassen kan wat moeilijker gaan dan normaal, omdat de
verdoving zich ook uitstrekt tot de blaas. Daarom moet u voor
de operatie goed uitplassen. Het kan nodig zijn na de operatie
de blaas leeg te maken met een slangetje (katheter). Zodra de
verdoving is uitgewerkt, gaat het plassen weer normaal.
› Na een ruggenprik kan sporadisch hoofdpijn optreden.
Deze hoofdpijn onderscheidt zich van ‘gewone’ hoofdpijn
omdat de pijn minder wordt bij platliggen en juist erger wordt
bij overeind komen. Meestal verdwijnt deze hoofdpijn binnen
een week vanzelf. Zijn de klachten erg hevig of zodanig dat
u in bed moet blijven? Neem dan contact op met de
anesthesioloog via de centrale receptie van ons ziekenhuis:
010 - 258 50 00.
17

18
3.4 Combinatie van twee ruggenprikken (epiduraal/spinaal
anesthesie)
Soms wordt bij grotere operaties onder het niveau van de navel
deze vorm van plaatselijke verdoving toegepast.
Het voordeel van deze gecombineerde techniek is dat u zich na de
operatie sneller beter voelt en de pijn beter bestreden kan
worden.
De voorbereidingen zijn hetzelfde als bij algehele anesthesie.
De ruggenprik wordt meestal op de voorbereidingskamer
(holding) gegeven, soms op de operatiekamer. De anesthesioloog
brengt het verdovingsmiddel in via een injectie laag in uw
rug. Tevens wordt er een slangetje in uw rug achtergelaten
(epiduraalkatheter) waardoor - na de operatie - pijnstillende
middelen toegediend kunnen worden.
U merkt dat eerst uw benen warm, slap en gevoelloos worden en
later ook de rest van uw onderlichaam. Als de verdoving begint te
werken voelt u tintelingen.
Afhankelijk van het toegediende middel duurt de verdoving
twee tot zes uur.
Via het slangetje in uw rug wordt ná de operatie de pijnstilling
voortgezet, terwijl het slappe gevoel in uw benen verdwijnt.
› Na de operatie blijft het slangetje in uw rug één tot twee
dagen zitten voor een goede, gelijkmatige pijnbestrijding.
› Soms gaat de pijnstillende werking gepaard met een verdoofd
gevoel of wat krachtsverlies in één of beide benen. Is dit bij u
het geval? Geef dit dan door aan de verpleegkundige.
› Zolang het slangetje in uw rug zit heeft u een blaaskatheter
(soms langer).
Dat is nodig omdat u door de verdoving niet goed voelt of uw
blaas gevuld is. Zodra de verdoving helemaal is uitgewerkt,
gaat het plassen weer normaal.
Gedurende de hele operatie blijft de anesthesiemedewerker of
de anesthesioloog bij u.
U mag uw kunstgebit inhouden en uw bril en hoorapparaat
meenemen naar de operatiekamer.

› De bewakingsapparatuur is ingeschakeld en het anesthesieteam
houdt u voortdurend in de gaten.
› U bent wakker, maar als u dat prettig vindt kan een licht
slaapmiddel worden gegeven via het infuus.
› U ziet niets van de operatie, want alles wordt met doeken
afgedekt.
Terug op de afdeling
› Soms kan na een ruggenprik enkele dagen rugpijn voorkomen.
Dit is onschuldig en heeft vaak te maken met de houding
op de operatietafel.
› Na een ruggenprik kan sporadisch hoofdpijn optreden.
Deze hoofdpijn onderscheidt zich van ‘gewone’ hoofdpijn
omdat de pijn minder wordt bij platliggen en juist erger
wordt bij overeind komen. Meestal verdwijnt deze hoofdpijn
binnen een week vanzelf. Zijn de klachten erg hevig of zodanig
dat u in bed moet blijven? Neemt u dan contact op met de
anesthesioloog via de centrale receptie van ons ziekenhuis:
010 - 258 50 00.
19

20
3.5 Verdoving van arm of been (‘blokverdoving’)
Het is mogelijk om slechts één arm of één been te verdoven.
Dit gebeurt in de voorbereidingsruimte (holding).
Om een arm te verdoven krijgt u een prik ...
› in uw oksel
› óf onder uw sleutelbeen
› óf op uw schouder.
Om een been te verdoven krijgt u een prik ...
› onder uw lies
› en/óf in uw bil
› en/óf in uw knieholte.
De anesthesioloog zoekt met een naald en een lage elektrische
stroom (zenuwprikkelaar) de plaats van de te verdoven zenuw
op, eventueel ondersteund door een echo apparaat. Hierbij voelt
u schokjes in uw arm of been. Het is belangrijk dat u tijdens het
prikken stil blijft liggen.
Als de naald op de goede plaats zit, wordt het verdovende middel
ingespoten. Korte tijd later zult u merken dat de arm of het been
gaat tintelen en warm wordt. Later verdwijnt het gevoel en kunt
u uw arm of been niet meer bewegen.
Als de verdoving goed is ingewerkt, wordt u naar de operatiekamer
gebracht. Gedurende de hele operatie blijft de
anesthesiemedewerker of de anesthesioloog bij u.
U mag uw kunstgebit inhouden en uw bril en hoorapparaat
meenemen naar de operatiekamer.
› De bewakingsapparatuur is ingeschakeld en het anesthesieteam
houdt u voortdurend in de gaten.
› U bent wakker, maar als u dat prettig vindt kan een licht
slaapmiddel worden gegeven via het infuus.
› U ziet niets van de operatie, want alles wordt met doeken
afgedekt.
› Het kan voorkomen dat de verdoving bij u onvoldoende
werkt. Soms kan de anesthesioloog nog wat extra verdoving
bijgeven. In andere gevallen is het beter om voor een andere
anesthesievorm te kiezen, bijvoorbeeld algehele anesthesie.
De anesthesioloog zal dat met u overleggen.

› Na de operatie wordt u naar de uitslaapkamer gebracht, waar
u slechts kort verblijft, totdat de verpleegkundigen van de
afdeling u weer komen ophalen. Bij sommige ingrepen (bijv.
totale knieprothese) wordt er een dunne katheter achtergelaten
in de buurt van een zenuw die wordt verdoofd.
Via dit slangetje kan na de operatie verdoving worden
bijgespoten. Op deze wijze kan er langer gebruik worden
gemaakt van de blokverdoving. Dit gebeurt alleen bij patiënten
die worden opgenomen, niet in dagbehandeling.
Terug op de afdeling
Na een blokverdoving hoeft u vaak niet in het ziekenhuis te blijven
totdat de verdoving helemaal is uitgewerkt. Dat hangt af van de
operatie.
Zolang de verdoving nog werkt heeft u geen pijn, maar kunt u uw
arm of been ook niet goed gebruiken. Zolang uw been is verdoofd,
kunt u er dus niet op staan. Hou daar rekening mee!
Als de verdoving is uitgewerkt, zullen het gevoel en de kracht weer
terugkeren.
21

22
3.6 Plaatselijke verdoving van de hals
Wanneer u geopereerd moet worden aan uw halsslagader,
zal uw hals aan één zijde worden verdoofd. Dit gebeurt in
de voorbereidingsruimte (holding).
Het verdoven van uw hals gebeurt als volgt:
› U krijgt een infuus in uw hand om medicatie toe te
kunnen dienen.
› Het te verdoven gebied wordt afgetekend.
› Het afgetekende gebied wordt verdoofd middels twee
inspuitingen/ ’prikken’.
› Door de verdoofde huid heen worden drie prikken
gegeven om de diepere weefsels te verdoven.
Vervolgens zal in uw pols een speciaal ‘’infuus’’ (een plastic
buisje ter grootte van een infuusnaald) worden ingebracht
om uw bloeddruk constant in de gaten te houden.
Als de verdoving goed is ingewerkt, wordt u naar de
operatiekamer gebracht.
Gedurende de hele operatie blijft de anesthesiemedewerker of de
anesthesioloog bij u. Ook is de neuroloog tijdens een bepaalde
fase van de operatie aanwezig.
U mag uw kunstgebit inhouden en uw bril en hoorapparaat
meenemen naar de operatiekamer.
De bewakingsapparatuur is ingeschakeld en het anesthesieteam
houdt u voortdurend in de gaten.
U ziet niets van de operatie, want alles wordt met doeken
afgedekt.
Voor een goede controle van uw hersenfunctie blijft u tijdens de
ingreep wakker.
Tijdens de ingreep is het belangrijk dat u stil blijft liggen.
Het kan voorkomen dat de plaatselijke verdoving bij u
onvoldoende werkt.
In dit geval kan er gekozen worden voor extra verdoving in het
operatiegebied of voor algehele anesthesie.
Na de ingreep wordt u naar de Intensive Care afdeling gebracht
voor verdere controle.

Na uw operatie 4
23

24
Na uw operatie
Na de operatie gaan alle patiënten naar de uitslaapkamer
(verkoeverkamer). Oók als u onder plaatselijke verdoving bent
geholpen gaat u naar de uitslaapkamer. Hier liggen dus allemaal
patiënten die geopereerd zijn.
In de uitslaapkamer werken gespecialiseerde verpleegkundigen
die -onder eindverantwoordelijkheid van de anesthesioloog- uw
ademhaling, bloeddruk, hartslag en het zuurstofgehalte van uw
bloed bewaken. Ook informeren ze naar misselijkheid en pijn én ze
vragen u aan te geven hoe u die pijn ervaart (zie hoofdstuk 5).
Zo nodig krijgt u medicijnen tegen pijn of misselijkheid.
Als u algehele anesthesie of een slaapmiddel heeft gehad, krijgt u
zuurstof via een slangetje in uw neus.
Na de operatie wordt uw ‘pijnscore’ bijgehouden met behulp van
de pijnliniaal. Dat doen we om de pijnstilling zo optimaal mogelijk
af te stemmen op uw pijn. Op de operatieafdeling wordt al met de
pijnmeting gestart.
Terug naar de afdeling
Zodra uw lichamelijke toestand stabiel en veilig is, wordt u
door verpleegkundigen van uw eigen afdeling opgehaald en
teruggebracht naar de verpleegafdeling.
Soms is het noodzakelijk, vanwege het risico van de operatie of
vanwege uw conditie, om na de operatie één of enkele dagen op
de Intensive Care (IC) te blijven. In dat geval wordt u door ICverpleegkundigen
opgehaald en naar de IC gebracht.
Het kan zijn dat er nog allerlei 'slangetjes' aan uw lichaam vastzitten.
Binnen enkele dagen worden deze verwijderd.
› Als u (nog) niet mag eten en drinken, krijgt u via een infuus
vocht en voedingsstoffen binnen.
› Soms loopt er een slangetje door uw neus (sonde) om uw maag
nog enige tijd te ontlasten.
› Vaak wordt bij grotere operaties een slangetje in de blaas
(katheter) geplaatst om uw urine op te vangen tijdens de
operatie en daarná (als u nog niet zelf naar het toilet kunt).

Naar huis
› Als u dezelfde dag naar huis mag, zorg er dan voor dat u
begeleid wordt en dat u niet alleen thuis bent.
› Regel vervoer per taxi of eigen auto, maar rijd nooit zelf!
› Doe het thuis de eerste 24 uur na de operatie rustig aan.
› Bestuur geen machines.
› Neem geen belangrijke beslissingen.
› Eet en drink licht verteerbare voedingsmiddelen.
› Het is belangrijk dat u pijnstillers op vaste tijden inneemt.
› Als u bent opgenomen op de afdeling Dagopname, dan neemt
u de pijnstillers in die u van het ziekenhuis heeft gekregen,
volgens de instructies in paragraaf 1.3.
Het is heel gewoon dat u zich na een operatie niet meteen fit
voelt. Dat ligt niet alleen aan de anesthesie, maar ook aan de
ingrijpende gebeurtenis die iedere operatie nu eenmaal is.
Uw lichaam moet in zijn eigen tempo herstellen. Dat heeft
tijd nodig.
25

Pijn en pijnbestrijding 5
27

28
Pijn en pijnbestrijding
5.1 Pijnmeting
Na uw operatie kunt u pijn hebben. Goede pijnstilling draagt bij aan
een vlotter herstel.
Onvoldoende pijnstilling kan effectief hoesten belemmeren, uw
slaap verstoren en zo uw herstel vertragen. Teveel pijnmedicatie
geeft kans op bijwerkingen. Het is dus belangrijk dat u precies
genoeg pijnstilling krijgt.
Pijn is bij elke patiënt anders. Een pijnmeting helpt om de
pijnbehandeling na de operatie zo goed mogelijk af te stemmen op
uw pijnklachten. Daar starten we al mee op de operatieafdeling.
De verpleegkundige zal u vragen of u de pijn acceptabel vindt.
Ook zal zij vragen of u diep kunt doorademen, hoesten en bewegen
bij de pijn van dit moment. We krijgen zo een beter inzicht in
hoeveel pijn u ervaart. Ook tijdens de rest van uw verblijf in ons
ziekenhuis wordt regelmatig een pijnmeting gedaan.
Het registreren van de pijn die u ervaart, kan op twee manieren:
› aan de hand van de pijnscore, of
› met gebruik van een speciale pijnliniaal.
Pijn is een persoonlijke ervaring.
U kunt nooit een verkeerd cijfer geven!
Het gaat om de pijn die u ervaart.
Pijnscore
De verpleegkundige zal u een aantal keren per dag vragen om met
een cijfer tussen 0 (= geen pijn) en 10 (= de ergst denkbare pijn) aan
te geven hoeveel pijn u heeft.
Het onderstaand overzicht biedt u een hulpmiddel om een cijfer
voor uw pijn te geven:
ik heb geen pijn 0
ik heb weinig pijn 1, 2, 3 of 4
ik heb veel pijn 5, 6 of 7
ik heb erg veel pijn 8, 9 of 10
Pijnscore 4 of lager is acceptabele pijn.

Pijnliniaal
Veel mensen vinden het moeilijk om aan te geven hoeveel pijn
ze hebben. Dat is begrijpelijk, een ander kan uw pijn immers niet
voelen. Het gebruik van een speciale pijnliniaal helpt u daarbij.
geen pijn ergst denkbare pijn
U kunt het blauwe schuifje bewegen over een lijn die loopt van
‘geen pijn’ naar ‘ergst denkbare pijn’.
› Het schuifje helemaal links betekent dus ‘geen pijn’.
› Het schuifje helemaal rechts ‘ergst denkbare pijn’.
Uw pijn zal zich ergens op deze lijn bevinden en dat geeft u aan
door het schuifje te verplaatsen. Aan de achterkant van de liniaal
correspondeert het schuifje met een cijfer. Dit cijfer wordt door de
verpleegkundige afgelezen.
Is de pijnmedicatie effectief?
Als u medicatie krijgt tegen de pijn, zal de verpleegkundige – na de
'inwerkperiode' – opnieuw informeren naar uw pijnscore. Op die
manier kan de verpleegkundige het effect van de pijnmedicatie
beoordelen en zo nodig de pijnstilling aanpassen.
› Het is normaal dat de mate van pijn varieert.
› Wanneer u op meerdere plaatsen pijn heeft, kunt u het beste
uitgaan van de pijn die u het meest beperkt (en als ergste
ervaart).
› Het gaat om de pijn die is ontstaan ná de operatie.
› Sommige mensen hebben alleen pijn op bepaalde momenten,
bijvoorbeeld bij het bewegen, hoesten of bij de verzorging.
Vertel dit tegen de verpleegkundige en geef de pijn op de
liniaal aan voor dát bewuste pijnmoment.
Als u pijn heeft, kunt u dat op elk moment zélf aangeven! U hoeft
natuurlijk niet te wachten tot de verpleegkundige bij u langskomt
voor de pijnmeting.
29

30
5.2 Pijnbestrijding
Er zijn verschillende manieren om de pijn te bestrijden:
› met tabletten of zetpillen,
› via een slangetje in de rug (epiduraalkatheter),
› via een slangetje in de hals of lies (blokverdoving),
› met een prik (in bil of been),
› via het infuus met een PCA-pomp (zie paragraaf 5.3).
Vaak wordt een combinatie van methoden toegepast.
De anesthesioloog bepaalt welke vorm in uw geval het beste is.
5.3 Pijnbestrijding met een PCA-pomp
Na sommige operaties zal pijnstilling gegeven worden door middel
van een PCA-pomp. PCA staat voor ‘Patient Controlled Analgesia’,
wat betekent ‘door de patiënt gestuurde pijnstilling’. Na de operatie
wordt aan uw infuus een computerpomp aangesloten met een
morfineoplossing.
› Als u pijn heeft kunt u door het indrukken van een knop de
pomp activeren en een kleine dosis morfine via het infuus
toedienen. Binnen 5 – 10 minuten merkt u het effect.
› Als u nog steeds pijn heeft, drukt u nogmaals op de knop.
Dit herhaalt u totdat de pijn verminderd is.
› U kunt nooit te vaak op de knop drukken en uzelf daardoor
teveel medicijn toedienen, omdat het systeem op meerdere
manieren beveiligd is. U kunt dus nooit teveel morfine
toedienen.
› U kunt ook niet verslaafd raken aan de morfine als u het slechts
korte tijd gebruikt in verband met pijn na uw operatie.
› U bent de enige die de PCA-pomp mag bedienen. Als u
de pomp niet vaak meer hoeft te gebruiken, wordt hij
afgekoppeld. Meestal is dat na 1 – 3 dagen.
De pijnstilling met PCA-pomp wordt gecombineerd met
paracetamol en eventueel andere pijnstillers.

Wanneer contact opnemen
met het ziekenhuis
6
31

32
Wanneer contact opnemen
met het ziekenhuis
Als zich veranderingen in uw gezondheidstoestand voordoen in de
periode tussen het bezoek aan de anesthesioloog en de operatie,
moet u dit vóór uw opname altijd even melden, bijvoorbeeld...
› U bent (andere) medicijnen gaan gebruiken...
› U bent ziek of opgenomen geweest...
› U heeft een bloedtransfusie gekregen...
Of heeft u na de narcose of verdoving nog vragen of houdt u
klachten die hier volgens u mee te maken hebben?
Neem dan contact op met de polikliniek Anesthesiologie
Maandag t/m vrijdag van 08.30 - 12.00 uur en van 13.00 - 16.30 uur.
T 010 – 258 59 07
Routenummer 61
Buiten deze uren kunt u via de telefoniste vragen naar het
avondhoofd of de dienstdoende anesthesioloog
T 010 – 258 50 00
Maatschap Anesthesiologie
Dhr. F.W. van Alphen
Dhr. J. Bergsma
Dhr. R.J. van Bussel
Mw. M.H. Crietee
Mw. M. van Doorn
Dhr. J.J.M. van Koesveld
Mw. C.H.M. Pluymakers
Dhr. F.A.G. Schreiner
Mw. P.P.B. van der Sloot-Drenth
Mw. M.A. Zandvliet

Ruimte voor notities
De informatie in deze brochure is aan verandering onderhevig.
Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
33

34
Colofon
Uitgave: IJsselland Ziekenhuis
Druk: juli 2012
magazijnnummer 204701
Bezoekadres: IJsselland Ziekenhuis
Prins Constantijnweg 2
2906 ZC Capelle a/d IJssel
T (010) 258 50 00
Buitenpolikliniek Nesselande
Cypruslaan 410
3059 XA Rotterdam
T (010) 258 57 00
Buitenpolikliniek Krimpen
Groenendaal 1
2922 CJ Krimpen a/d IJssel
T (010) 258 34 00
Internet: www.anesthesiologie-ysl.nl
Betaald parkeren
Buiten de openingstijden kunt u bij de betaalautomaten en bij de slagbomen
een medewerker van Parkeerbeheer oproepen.