Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
inrichting bestemd is om duurzaam ter plaatse te blijven. Daarbij dient gelet te worden op de bedoeling
van de bouwer (of diens opdrachtgever) voor zover die naar buiten toe kenbaar is.
Op basis van de in het Portacabin-arrest geformuleerde norm behoren woonboten en woonwagens onder
omstandigheden als onroerend te worden gezien, bijvoorbeeld in het geval de woonwagen visueel één geheel
vormt met de grond, voorzien is van een bestrate oprit en een aangelegde tuin, en bovendien aangesloten
is op het gas-, elektriciteit- en waternet. Ook een boot of woonwagen kan bestemd zijn om duurzaam
ter plaatse te blijven. Wel is met betrekking hiertoe in de parlementaire geschiedenis opgemerkt dat
het enkele feit dat er een vaste stand- of ligplaats is, niet voldoende is. 94
Aldus kan worden geconcludeerd dat op voorhand niet altijd even duidelijk zal zijn of een object wel of
niet bestemd is duurzaam ter plaatse te blijven. Bij twijfel is het uiteindelijk aan de rechter om te beoordelen
of het object roerend dan wel onroerend is, en daarmee al dan niet binnen de bescherming van artikel
7:2 BW valt.
Roerende woonboten en woonwagens
In het verlengde van het voorgaande verdient de status van woonboten en woonwagens die niet binnen de
bescherming van artikel 7:2 BW vallen, bespreking. Op grond van de voornoemde Portacabin-maatstaf zal
een aantal woonboten en woonwagens binnen het bereik van de bepaling vallen, maar een aantal van deze
objecten zal buiten de reikwijdte van de bepaling blijven, bijvoorbeeld omdat de bewoner of bouwer juist
uitdrukkelijk wil dat het object mobiel blijft.
Tijdens de parlementaire geschiedenis is opgemerkt dat de objecten die gezien dienen te worden als roerende
zaken, onder de regeling van de consumentenkoop vallen. Om die reden zag de wetgever geen aanleiding
om ze binnen het regime van artikel 7:2 BW te laten vallen; de regeling consumentenkoop voorziet
dan immers in de benodigde bescherming. 95 Deze stelling kent twee bezwaren. Ten eerste vallen de roerende
objecten enkel binnen de regeling van de consumentenkoop, wanneer deze worden verkocht door
een professionele verkoper dat wil zeggen een verkoper handelend in de uitoefening van een beroep of
bedrijf (zie artikel 7:5 BW). In veel (of zelfs de meeste?) gevallen zal de woonwagen of de woonboot verkocht
worden door de bewoner/eigenaar, niet handelend in de uitoefening van een beroep of bedrijf. De
hier bedoelde koopovereenkomsten vallen dus buiten het toepassingsbereik van artikel 7:2 BW én buiten
het toepassingsbereik van artikel 7:5 BW. Nu het ook bij deze overeenkomsten kan gaan om grote gevolgen
voor de koper, aanzienlijke risico’s en grote financiële belangen is het niet te rechtvaardigen dat deze
overeenkomsten buiten elk wettelijk beschermingsregime voor particuliere kopers vallen.
Indien de objecten door een professionele verkoper worden verkocht, vallen ze wel binnen het bereik van
de consumentenkoop, maar dan komt het tweede bezwaar dat aan de voornoemde benadering kleeft, naar
voren. De verkoop van een woonwagen of woonboot kent vergelijkbare grote belangen en risico’s als de
verkoop van een onroerende woning. Het gaat om de koop van woonruimte, waarbij opmerking verdient
dat woonboten en woonwagens, net als, of misschien zelfs meer dan, vaste woningen, behept kunnen zijn
met verborgen gebreken. Dat wil zeggen dat het voor de koper om een complexe, zeer ingrijpende overeenkomst
gaat, waarvoor hij langlopende en aanzienlijke financiële verplichtingen aangaat. Het is dan ook
meer voor de hand liggend om voor deze overeenkomsten aan te sluiten bij het regime van artikel 7:2 BW,
dat de consument in verband met deze aspecten beoogt te beschermen, dan bij de regeling van de consumentenkoop.
Bovendien is het ongerijmd om de woonboot die bestemd is duurzaam ter plaatse te blijven
wel onder het regime van artikel 7:2 BW te scharen, maar eenzelfde type boot die niet bestemd is duurzaam
ter plaatste te blijven onder artikel 7:5 BW. 96 Ook opmerkelijk is dat tweede woningen en vakantiehuisjes,
die niet permanent bewoond worden, wel onder de reikwijdte van artikel 7:2 BW vallen, en permanent
bewoonde roerende woonwagens en woonboten onder omstandigheden niet. 97
94 Kamerstukken I, 2002-2003, 23 095, nr. 38a, p. 18.
95 Kamerstukken I, 2001-2002, 23 095, nr. 178b, p. 15, Kamerstukken I, 2002-2003, 23 095, nr. 38a, p. 18.
96 Ook de bescherming van huurders van woonruimte strekt zich uit tot huurders van (onroerende en roerende)
woonwagens en standplaatsen, zie artikel 7:233 BW.
97 Vergelijk Loos 2002, p. 363.
38