Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
In hoofdstuk VIII worden de resultaten van het enquêteonderzoek besproken. De vragenlijsten zijn als
bijlage bijgevoegd.
1.6 Politieke en commerciële lading
Bij het doen van het onderzoek naar de meest optimale bescherming van de belangen van de koper zijn de
onderzoekers zich bijzonder bewust geweest van de politieke en commerciële lading die de onderhavige
materie heeft. Reeds in de totstandkomingsgeschiedenis van de Wet koop onroerende zaken werd dit
veelvuldig gememoreerd.
Zo meldde Minister Donner in 2003 aan de Eerste Kamer dat in zijn ogen de KNB met oneigenlijke motieven
pleitte voor de verplichte notariële interventie.
‘Het notariaat pleit, vermoedelijk ook nu nog, alleen maar voor verplichte notariële tussenkomst om zo een
verdedigingslinie op te werpen voor het behoud van de verplichte notariële transportakte. Dat is althans de
teneur aan het begin van het proces van een artikel van de heer Van Velten in de nieuwsbrief van de KNB
van augustus 1991. Dat is een oneigenlijk argument om een verplichte notariële interventie op het punt van
de koopakte te realiseren.’ 1
Daarbij verdient opmerking dat nergens door de Minister vraagtekens worden gezet bij de motieven van
bijvoorbeeld de makelaarsorganisaties om tegen verplichte notariële interventie te pleiten.
Ook bij deze evaluatie is wederom duidelijk geworden welke belangen er met de betrokken wetgeving gemoeid
zijn. Dat blijkt onder meer uit het feit dat gedurende het onderzoek diverse belangenorganisaties
contact hebben gelegd met de Vaste Kamercommissie van Justitie teneinde hun visie op de onderhavige
evaluatie nogmaals nadrukkelijk voor het voetlicht te brengen. Het ligt voor de hand dat alle belangenorganisaties
in hun argumentatie ‘voor eigen parochie’ hebben gepreekt, in die zin dat hun motieven om de
belangen van de koper te beschermen en fraude te bestrijden niet los kunnen worden gezien van hun (financiële)
belangen bij de diverse opties. Tevens is helder dat een aantal organisaties de handen ineen heeft
geslagen bij het bereiken van het gewenste doel.
Nu bij de gesprekken die de onderzoekers ter gelegenheid van deze evaluatie met de diverse belangenorganisaties
hebben gevoerd veelvuldig is teruggegrepen op destijds aangevoerde argumenten, ligt het in de
rede om in ieder geval deels de destijds gevoerde discussie en aangevoerde argumenten te herhalen.
1.7 Rapportage
Bij de beantwoording van de onderzoeksvragen komen de ter zake doende juridische leerstukken en
handhavingaspecten aan bod, worden de (on)gewenste effecten en neveneffecten van de verschillende
opties besproken en worden waar relevant de aan de opties verbonden kosten geraamd. Op deze basis
wordt een analyse gemaakt van voor- en nadelen van de verschillende alternatieven. Daarnaast wordt in
kaart gebracht aan welke voorzieningen op het onderhavige terrein behoefte blijkt te bestaan.
In hoofdstuk II komt het vormvereiste aan de orde. Daarin wordt ook de huidige reikwijdte van de door
de Wet koop onroerende zaken ingevoerde combinatie van waarborgen – bestaande uit het
schriftelijkheidsvereiste, de bedenktijd en de mogelijkheid tot inschrijving van de koop in de openbare
registers – besproken. Hoofdstuk III betreft de bedenktijd, en hoofdstuk IV de mogelijkheid van
inschrijving van de koopovereenkomst in de openbare registers (de Vormerkung). Hoofdstuk V stelt de
5%-regeling van artikel 7:768 BW aan de orde. Daarop wordt in hoofdstuk VI besproken of het wenselijk
is alsnog te kiezen voor verplichte notariële tussenkomst in de obligatoire fase van de koopovereenkomst.
In hoofdstuk VII wordt bijzondere aandacht besteed aan de fraudebestrijding. In hoofdstuk VIII worden
de bevindingen uit de interviews gepresenteerd en worden de resultaten van het enquêteonderzoek
1 Handelingen 2002-2003, nr. 27, EK, p. 831.
7