Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

1.5.4 Enquêteonderzoek
MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
Mede op basis van het desk- en literatuuronderzoek alsook de interviews zijn vragenlijsten opgesteld voor
kopers, verkopers, makelaars en notarissen. Om de dataverzameling te vergemakkelijken zijn deze als
elektronische enquêtes onder de van belang zijnde groepen uitgezet.
Na de bestudering van de literatuur, parlementaire geschiedenis en rechtspraak zijn de onderwerpen
gekozen en vragen geformuleerd. Ten einde inzicht te verkrijgen in mogelijke verschillen tussen verkoop
met een notaris in de obligatoire fase en zonder notaris in die fase is daarbij onderscheid gemaakt tussen
partijen binnen Amsterdam en buiten Amsterdam. In Amsterdam bestaat immers al langer het gebruik om
de notaris in de obligatoire fase in te schakelen. Over de opzet en de inhoud van de vragenlijsten is
overleg gevoerd met de leden van de begeleidingscommissie. Ook zijn de vragenlijsten ter revisie
voorgelegd aan enkele collega’s van het onderzoeksteam met een psychologische of sociologische
achtergrond.
Het betreft een vijftal enquêtes uitgezet bij (1) kopers/verkopers, (2) makelaars buiten Amsterdam, (3)
makelaars binnen Amsterdam, (4) notarissen buiten Amsterdam en (5) notarissen binnen Amsterdam.
Hierbij wordt zowel op de koop van bestaande bouw als op de koop van nieuwbouw gefocust. Daarbij
wordt onderscheid gemaakt tussen transacties van onroerend goed die plaatsvonden voor invoering van
de Wet koop onroerende zaken, en transacties die meer recent plaatsvonden. Uiteraard wordt ook naar de
aard van de onroerende zaak – bestaande bouw, nieuwbouw, woning of anderszins – en de hoedanigheid
van de koper – al dan niet consument – onderscheiden. Er zijn zo veel mogelijk open vragen
geformuleerd. Een aantal gesloten vragen heeft als doel de respondenten enige richting te geven.
Er zijn geen aselecte steekproeven getrokken, maar er is gericht gezocht naar respondenten, waardoor we
niet kunnen spreken van een representatieve steekproef. Dit was ook niet noodzakelijk voor het doel van
dit onderzoeksdeel, namelijk het genereren van meer inzicht in de praktijk en illustraties daarvan. De gehanteerde
vragenlijsten zijn gedurende vier weken beschikbaar gesteld via
http://www.digitalevragenlijsten.nl/huizenmarkt. Makelaars en notarissen zijn benaderd door middel van
brancheorganisaties. Kopers en verkopers zijn benaderd via makelaars en notarissen, oproepen op internet-websites
en persoonlijke netwerken van de onderzoekers. Het totale aantal respondenten is 391 en is
als volgt verdeeld over de verschillende groepen:
- Makelaars buiten Amsterdam: 21
- Makelaars in Amsterdam: 54
- Notarissen buiten Amsterdam: 92
- Notarissen in Amsterdam: 25
- Koper/verkoper: 199
Opvallend is de relatief hoge respons onder de makelaars in Amsterdam. Ons vermoeden is dat dit is veroorzaakt
door het feit dat in Amsterdam een aparte makelaarsvereniging actief is (naast de landelijke organisaties).
Deze vereniging heeft haar leden via haar website en daarnaast ook actief opgeroepen deel te
nemen aan de enquête, wat naar wij menen de oorzaak is van de hoge respons. Het bereiken van makelaars
buiten Amsterdam om daarmee de respons te verhogen bleek lastig, omdat deze niet, zoals in Amsterdam,
via een specifieke organisatie benaderd konden worden.
De relatief hoge respons wat betreft kopers/verkopers is mede toe te schrijven aan het feit dat de onderzoekers
mensen in hun omgeving, waarvan bekend was dat ze (recent) een huis gekocht of verkocht hadden,
persoonlijk hebben gevraagd deel te nemen. Verder is de enquête met een link onder de aandacht
gebracht van medewerkers van de Universiteit Utrecht en de Faculteit REBO, door middel van de universitaire
en de facultaire website. Er is een oproep geplaatst in het U-blad, gelezen door medewerkers en
studenten van de Universiteit Utrecht (oplage 18.100). Dit is een selectieve groep, namelijk veel hoog opgeleiden.
6