Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

8.3.4. De rol van de notaris
MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
8.3.4.1 Het Amsterdamse model
De vertegenwoordiger van de NVM merkt in dit verband allereerst op dat het ‘Amsterdamse model’ niet
hetzelfde is als de ‘Amsterdamse praktijk’. Hij vervolgt dat het Amsterdamse model zijns inziens enkel in
Amsterdam erg goed functioneert, aangezien de situatie in Amsterdam wezenlijk verschilt van de rest van
Nederland: Amsterdam kent het laagste percentage eigenwoningbezit en de hoogste dichtheid van notarissen.
Daarnaast wordt er veel grond in erfpacht uitgegeven en is de juridische situatie vaak ingewikkeld.
Men zou dan ook kunnen concluderen dat de Amsterdamse praktijk in wezen niet op een vrijwillige keuze
is gebaseerd. Nu de situatie in de rest van het land niet hetzelfde is als in Amsterdam, bestaat er buiten
Amsterdam geen behoefte aan dit model. Dit onderschrijven de anderen.
De vertegenwoordiger van de NVM voorziet voorts problemen indien de tussenkomst van de notaris verplicht
zou worden gesteld. Notarissen zouden volgens hem namelijk vaak geen tijd hebben om de koopovereenkomst
op te stellen waardoor consumenten gedwongen worden om naar andere plaatsen af te reizen.
Daarnaast zou de invoering van een verplichte tussenkomst van de notaris de doodsteek kunnen zijn
voor de Amsterdamse praktijk, omdat notarissen zich passief zullen gaan opstellen en geen moeite meer
zullen doen voor cliënten.
De vertegenwoordiger van Vereniging Eigen Huis benadrukt dat het van groot belang is dat consumenten
de keuzevrijheid hebben om zelf een deskundige naar wens in te schakelen. Hij is dan ook geen voorstander
van een domeinmonopolie op dit gebied, ongeacht welke beroepsgroep deze monopolie zou krijgen.
Ook voorziet hij mededingingsrechtelijke problemen bij de verplichte tussenkomst van de notaris. Bovendien
zou de verplichte notariële tussenkomst de bedenktijd buiten werking stellen, en extra kosten voor de
consument met zich brengen. Hij merkt verder op dat het opmerkelijk is dat notarissen zich de afgelopen
50 jaren niet hebben ingespannen om hun tussenkomst verplicht te stellen, als zij werkelijk een zo belangrijke
functie op dit gebied vervullen. Bovendien heeft het Amsterdamse model zich niet over heel Nederland
verspreid.
In de ogen van de vertegenwoordiger van de NVM is een positief punt van het huidige wettelijke systeem
dat de bedenktijd niet alleen ziet op juridische aspecten, maar ook op andere zaken. Vanuit de Vereniging
Eigen Huis wordt opgemerkt dat de koper in de bedenktijd ook nog de mogelijkheid heeft om zich tot
een notaris te wenden.
8.3.4.2 De twee-wegenleer (ofwel bedenktijd, ofwel inschakeling notaris)
De vertegenwoordiger van de Vereniging Eigen Huis is geen voorstander van de twee-wegenleer. Onder
de huidige regeling behoudt de koper namelijk de mogelijkheid om een beroep op de bedenktijd te doen
ook wanneer hij een notaris inschakelt. Onder de twee-wegenleer verliest de koper deze mogelijkheid echter:
hij wordt gedwongen te kiezen tussen een bedenktijd van zeven dagen en het inschakelen van een notaris.
Hij zal zich met andere woorden in een slechter positie bevinden dan nu. Een ander nadeel van de
twee-wegenleer is dat het gevaar bestaat dat verkopers zijns inziens massaal de bedenktijd zullen proberen
te omzeilen door een notaris in te schakelen.
8.3.4.3 Fraudebestrijding
Dat door verplichte inschakeling van de notaris vastgoedfraude zou worden bestreden wordt door de betrokkenen
in twijfel getrokken. De vertegenwoordiger van de NVM stelt dat de tussenkomst van de notaris
zelfs averechts zou kunnen werken bij het tegengaan van fraude. Een notaris heeft immers een geheimhoudingsplicht;
wanneer hij twijfels zou hebben, zou hij in gewetensnood kunnen komen. Ook de
Wet MOT zal waarschijnlijk geen goede oplossing bieden, nu de geheimhoudingsplicht van de notaris zeer
ver strekt. De vertegenwoordiger van Vereniging Eigen Huis sluit zich hierbij aan. Ook hij zou er niet
voor kiezen om de notaris in te zetten om fraude te bestrijden. De markt zal dan voor een zeer groot deel
onnodig worden belast. Het is zijns inziens een te zwaar middel.
192