Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

Conclusie
MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
Nu uit het onderzoek naar de bedenktijd naar voren is gekomen dat deze niet de bescherming biedt die
werd voorzien, alsmede dat verlengen daarvan ongewenst is, achten de onderzoekers reeds daarom invoering
van de twee-wegenleer ongewenst. Hierbij komt dat de erin besloten liggende keuzevrijheid naar het
oordeel van de onderzoekers geen werkelijke vrijheid is, zodat dit argument niet als doorslaggevend kan
worden beschouwd. De aangevoerde bezwaren tegen de rol van de notaris zijn terecht in die zin dat de
notaris in beginsel geen partij-adviseur mag zijn bij een taak die hem wettelijk is toevertrouwd, en dat hij
bovendien niet beschikt over bouwkundige expertise. Dat laatste achten de onderzoekers echter geen reëel
bezwaar, nu niet blijkt dat de notaris zich als zodanig voordoet, noch (uit de Amsterdamse praktijk) blijkt
dat de koper af zal zien van inschakeling van deskundigheid op bouwkundig gebied.
Gezien genoemde nadelen en het feit dat de veronderstelde voordelen naar het oordeel van de onderzoekers
geen werkelijke voordelen zijn, kan invoering van de twee-wegenleer niet worden beschouwd als
een versterking van de positie van de koper.
6.2.3 Verplichte notariële interventie
6.2.3.1 De moties Swildens-Rozendaal en Van Walsem
In de loop van de parlementaire geschiedenis werden twee moties ingediend, waaronder een motie van
PvdA-kamerlid W.J.C. Swildens-Rozendaal (mede-ondertekend door kamerleden Van Wijmen van het
CDA en Van Walsem van D66), inhoudende het voorstel om notariële interventie verplicht te stellen bij
het aangaan van een koopovereenkomst ten aanzien van een woning door een particulier. 9
De Minister was echter fel tegen een dergelijke oplossing gekant:
‘Tijdens het wetgevingsoverleg heb ik de bedenktijd het meest passende beschermingsmiddel genoemd en
mij verzet tegen een exclusieve rol van de notaris bij de koopovereenkomst. Naar mijn mening doet de bedenktijd
die in het wetsvoorstel is opgenomen recht aan de eigen verantwoordelijkheid van de consument
en beperkt zij het marktproces niet verder dan nodig is. Hier komt nog bij dat een bedenktijd als middel tot
bescherming van de consument niet ongebruikelijk is: op basis van Europese richtlijnen bevat de wet bedenktijden
voor de consument in geval van colportage, koop van timeshares en koop- en dienstverleningsovereenkomsten
op afstand(…. …)De indieners hebben hun amendement vooralsnog gehandhaafd. De
beweegredenen die hierboven zijn weergegeven acht het kabinet evenwel van zodanig gewicht dat, indien
het amendement wordt aanvaard, het kabinet zich genoodzaakt ziet te bevorderen dat het wetsvoorstel
wordt ingetrokken.’ 10
Na het uitdrukkelijk afwijzen van de voorgestelde richting bleef er slechts een tweetal mogelijkheden over:
ofwel geheel afzien van een wettelijke regeling ofwel instemmen met de bedenktijd. Nadrukkelijk moet
worden vermeld dat het afwijzen van verplichte notariele interventie niet plaats vond omdat het Parlement
hiertegen was gekant, maar berustte op bovenstaande ministeriele interventie. De bezwaren die ook destijds
werden aangevoerd in genoemde amendementen hebben naar het oordeel van de onderzoekers niet
aan waarde ingeboet.
6.2.3.2 Marktwerking centraal
Bij de diverse argumenten die zijn aangevoerd tegen de verplichte notariële interventie, is een belangrijke
rol weggelegd voor de vrije marktwerking. In Nederland is het aantal monopolies beperkt. Mede gezien de
ideologie van de vrije markt zoals deze ook vanuit onder meer de Europese Unie wordt gepropageerd, is
de overheid zeer terughoudend in het toekennen of uitbreiden van monopolies. Zou gekozen worden
voor verplichte notariële interventie in de obligatoire fase, dan zou dit neerkomen op uitbreiding van het
notariële monopolie op het verlijden van de transportakte.
9 Kamerstukken II, 2001/02, 23 095, nr. 13, p. 1 e.v.
10 Kamerstukken II, 2001/02, 23 095, nr. 15, p. 1 en 3.
140