Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
6.2 Het wetgevingsproces in het kort
6.2.1 Historie
Oorspronkelijk werd bij het ontwerpen van het Burgerlijk Wetboek ook voor de koop van woningen door
particulieren uitgegaan van de hoofdregel dat overeenkomsten vormvrij tot stand komen. Het aangaan van
een mondelinge overeenkomst met betrekking tot de koop van een woning door een particulier was derhalve
mogelijk. Al medio jaren tachtig echter ontstonden er initiatieven om te komen tot versterking van
de positie van de particulier die een woning koopt. Aanleiding hiervoor was onder meer een rapportage
van enkele belangenorganisaties waarin werd gepleit voor notariële begeleiding van het koopproces. 2 Door
genoemde organisaties werd onder meer benadrukt dat de verplichte notariële interventie in het belang
van de koper zou zijn vanwege diens specifieke deskundigheid, de waarborg van de notariële aansprakelijkheid
en de authenticiteit van de akte. Wel werd opgemerkt dat een virtueel nadeel zou zijn het uitbreiden
van het notarieel monopolie. Dit was, aldus de organisaties, echter maar schijn: de notaris zou immers
dezelfde werkzaamheden verrichten als hij al moest doen. Slechts het tijdstip werd naar voren geschoven.
Ten slotte werd nog gewezen op het risico van verhoging van de tarieven.
Op basis van onder meer dit rapport kwam in 1989 tot stand het Voorontwerp voor artikel 7:2 BW (toen
nog artikel 7.1.1.1a geheten), dat luidde als volgt:
1. De koop van een onroerende zaak of een recht waaraan deze is onderworpen, moet, indien de koper een
natuurlijk persoon is die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, schriftelijk worden
aangegaan. Bovendien moet de koopakte mede worden ondertekend door een notaris.
2. Zolang ten aanzien van een mondeling of schriftelijk gesloten overeenkomst aan de in het vorige lid
bedoelde vormvereisten nog niet is voldaan en nog geen levering heeft plaatsgevonden, is de koop
vernietigbaar in het belang van de koper. De koop is tevens vernietigbaar in het belang van de verkoper, indien
de koper niet aan de voldoening van de vormvereisten meewerkt binnen drie dagen nadat de verkoper
hem heeft medegedeeld zulks te verlangen.
3. De in lid 1 bedoelde notaris is verplicht erop toe te zien dat de koper tijdig beschikt over de benodigde in
de gegeven omstandigheden redelijkerwijs te verkrijgen informatie.
4. Van het in de vorige leden bepaalde kan niet ten nadele van de koper worden afgeweken, behoudens bij een
standaardregeling als bedoeld in artikel 6.5.1.2.
5. Dit artikel is niet van toepassing op de koop op een veiling. 3
Het voorontwerp bleek echter niet op voldoende steun te kunnen rekenen van de consumentenorganisaties,
4 naar verluidt met name vanwege de vrees voor te hoge notaristarieven. 5
Na het veranderen van inzicht door genoemde consumentenorganisaties werd in 1993 een aangepast wetsontwerp
ingediend. De eerder voorgestelde afkoelingsperiode werd hierin gepresenteerd als een bedenktijd
van drie dagen. Omdat dit wetsvoorstel met name in de juridische literatuur veel kritiek te verduren
kreeg, werd het niet in behandeling genomen.
In 2001 werd tijdens het wetgevingsoverleg gediscussieerd over onder meer de Vormerkung, en werden
vraagtekens gesteld bij de onmogelijkheid om tijdens de bedenktijd de koopovereenkomst in te schrijven.
6.2.2 De twee-wegenleer
6.2.2.1 Voorstel
Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel sprak de VVD-fractie haar voorkeur uit voor de zogeheten
twee-wegenleer. Hieronder wordt verstaan de leer die de koper de keuze biedt tussen ofwel inschakeling
2 ‘Rapport koop/verkoop bestaand onroerend goed’, Consumentenbond, Vereniging Eigen Huis Konsumenten
Kontakt, December 1985, p. 9 en 10.
3 Zie ook Van Rossum 1991, p. 77 e.v., Dammingh 2002a, p. 254.
4 Waaronder onder meer worden gerekend de VEH, NVM, LMV, VBOG, Consumentenbond en GIW, zie TK
1995/96, 23 095, nr. 8. p. 1.
5 Zie voor de argumenten echter ook Kamerstukken I, 2001/02, 23 095, nr. 38a, p. 2.
136