Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

6.1 Ter inleiding
MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
HOOFDSTUK VI DE POSITIE VAN DE NOTARIS
Bij de totstandkoming van de Wet koop onroerende zaken heeft de vraag naar de positie van de rol van de
notaris in het koopproces dikwijls centraal gestaan. Met name spitste de discussie zich toe op de vraag of
de bescherming van de koper nu het best gediend zou zijn met verplichte notariële interventie in de
obligatoire fase, dan wel met een bedenktijd. Zoals hierna nog kort zal worden gememoreerd, bestond ten
tijde van de behandeling van het wetsvoorstel een kamermeerderheid voor verplichte inschakeling van de
notaris bij de koop. Dat uiteindelijk is gekozen voor de bedenktijd was een interventie van de toenmalige
Minister van Justitie, mede ingegeven door de standpunten van belangenorganisaties en de op dat moment
hoog op de politieke agenda staande liberalisering van de markten. Nu de notaris een vaste factor is in het
proces van overdracht van onroerende zaken in die zin dat hij gezien zijn passeermonopolie
onvermijdelijk degene is die de leveringsakte zal passeren, rechtvaardigt dit in het kader van deze evaluatie
wederom een nadere blik op zijn positie.
De vraagstelling die in het onderhavige hoofdstuk ter beantwoording voorligt luidt:
a. Is er reden of noodzaak de bedenktijd te vervangen of de bescherming uit te breiden door verplichte
notariële tussenkomst in de obligatoire fase van de koopovereen-komst?
b. Wat leert beschouwing van het ‘Amsterdamse model’ en de ‘twee-wegenleer’? Hoe is het gebruik
van het Amsterdamse model ontstaan, terwijl men partijen niet kan dwingen om voor
deze optie te kiezen? Hoe wordt in de Amsterdamse praktijk de bedenktijd van drie dagen
toegepast? Wordt het Amsterdamse model ook al in overige delen van Nederland toegepast?
Zo nee, waarom niet? Zou de invoering van het Amsterdamse model en/of de twee-wegenleer
wenselijk zijn. Brengt notariële interventie in de obligatoire fase extra kosten voor de (consument)koper
mee?
De vraag of verplichte notariële tussenkomst in de obligatoire fase van de koopovereenkomst een zinvolle
bijdrage kan leveren aan het voorkomen van fraude in de wereld van onroerend goed wordt in
hoofdstuk VII behandeld.
Achtereenvolgens zullen de hierboven gestelde vragen worden beantwoord, waarbij wordt aangetekend
dat in het kader van de leesbaarheid meerdere subvragen zullen worden samengevoegd. Zo wordt het
‘Amsterdamse model’ 1 in al zijn facetten besproken (dus inclusief toepassing van de bedenktijd) terwijl bij
de mogelijkheid van verplichte notariële interventie ook het kostenaspect aan de orde zal komen.
Aan de politieke en commerciële lading van de Wet koop onroerende zaken, is reeds in hoofdstuk 1 aandacht
besteed. In dit hoofdstuk wordt eerst kort teruggeblikt op enkele belangrijke onderdelen van de
relevante parlementaire geschiedenis (paragraaf 6.2). Paragraaf 6.3. bespreekt vervolgens de rol van de notaris
onder de huidige wet, de thans bestaande notariële monopolies en hun rechtvaardiging alsmede de
praktijk rond de vastlegging van de koopovereenkomst zowel buiten als binnen Amsterdam. Ook in dit
kader wordt op punten teruggegrepen naar de totstandkomingsgeschiedenis van de Wet koop onroerende
zaken en zullen onder meer de sinds de invoering verschenen WODC rapporten die aan deze vraagstelling
raken worden besproken. Vervolgens komt aan de orde de vraag naar de ervaringen in de afgelopen vijf
jaar met de rol van de notaris, dit in het kader van de vraag of er reden of noodzaak is de bedenktijd te
vervangen door verplichte interventie van de notaris in de obligatoire fase. Opmerking verdient dat in
hoofdstuk 7 nadrukkelijk wordt ingegaan op de vastgoedfraude. Ook in dat hoofdstuk komt de rol van de
notaris aan de orde.
1 Omdat er niet zozeer sprake is van een model als wel van een bestaande praktijk, wordt verder over Amsterdamse
praktijk gesproken.
135