Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

Visies
MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
Bij bewind mag volgens de Wetgever de bewindvoerder zijn vereiste medewerking niet weigeren. 104 Rank-
Berenschot leidt uit de desbetreffende Kamerstukken af dat de rechtstoestand in kwestie (bijvoorbeeld
bewind of faillissement) wel degelijk bestaat en niet in al haar facetten kan worden weggedacht. 105
Van Straaten vindt dat deze visie te weinig recht doet aan de bescherming die de Vormerkung de koper
beoogt te bieden. Zou voordien de koopovereenkomst zijn ingeschreven, dan zou volgens Van Straaten
de levering desalniettemin rechtsgeldig door de verkoper kunnen geschieden. 106 De functie van artikel 7:3
lid 3 aanhef en sub g BW is volgens Van Straaten geen andere dan het helen van een overdracht die zonder
de Vormerkung ongeldig zou zijn geweest wegens beschikkingsonbevoegdheid van de vervreemder.
Zou zijn visie worden gevolgd, dan kan de verkoper rechtsgeldig leveren aan de koper en zijn eventuele
door de koper gevestigde beperkte rechten geldig. 107
Van Daal is een geheel andere mening toegedaan. Volgens hem kan op grond van het stelsel van de Faillissementswet,
zonder uitdrukkelijke wettelijke bepaling, geen levering worden afgedwongen. Artikel 35
Fw. verhindert - de voltooiing van - iedere levering, die niet vóór de insolventiedatum, 00:00 uur is voltooid.
Met art. 37 Fw in de hand kan de curator vervolgens ná faillissement simpelweg nakoming van
iedere obligatoire (koop)overeenkomst weigeren, ook die van de ingeschreven koper van een registergoed.
De algemene ratio van faillissement is en blijft namelijk dat er zonder expliciete wettelijke basis niet over
het faillissementsgraf heen kan worden geregeerd. De vereiste medewerking van de curator kon en kan
dus nog steeds op grond van de art. 35 en 37 Fw worden geweigerd. Dat art. 7:3 BW bepaalt dat faillissement
aan de ingeschreven koper niet kan worden tegengeworpen, legt geen verplichting aan de curator op.
Een actieve leveringsplicht van de curator had slechts via wijziging van de art. 35 en 37 Fw kunnen
worden bewerkstelligd. 108
Deze visie wordt bestreden door Bartels en Heyman. Zij betogen dat navolging van de gedachtegang van
Van Daal zou impliceren dat de betekenis van artikel 7:3 lid 3 sub g BW (bescherming van de koper tegen
faillissement van de verkoper) volledig zou worden ondergraven. Een redelijke wetsuitleg brengt volgens
hen mee dat artikel 7:3 lid 3 verplichtingen voor de curator met zich brengt. 109
In dit kader is van belang het Voorontwerp Insolventiewet (opgesteld door de Commissie Kortmann)
(aangeboden aan de Minister van Justitie op 1 november 2007).
In dit voorontwerp is een aantal wijzigingen voorgesteld dat van invloed kan zijn op de Vormerkung:
- De terugwerkende kracht van de insolventieverklaring vervalt
- Artikel 3.6.16 (vergelijkbaar met het huidige artikel 35 FW). Als de leveringsakte is getekend voor de insolventieverklaring
en de inschrijving op dat moment nog niet heeft plaatsgevonden, kan de levering nog
steeds geldig worden voltooid indien er Vormerkung heeft plaatsgevonden.
De levering in de casus van Rechtbank Maastricht, 14 juli 2008, zou dan geldig zijn geweest. 110
104 Kamerstukken II, 1995/96, 23 095, nr. 6, p. 3.
105 E.B. Rank-Berenschot, Conclusie bij HR 6 februari 2009, LJN BG5850, onder 2.5.
106 Van Straaten 2007. Ook, ten aanzien van toepasselijkheid van de Wsnp. ,Vormerkung- schuldsanering- aflossing
hypotheekhouders, JBN 2009, 2. Overigens is deze opvatting ten aanzien van faillissement al eerder verdedigd
door Van Hees 1998, p. 103.
107 Van Straaten 2007.
108 Van Daal 2003, p. 125.
109 Bartels & Heyman 2004. Ook Zwanikken 2008, p. 16.
110 Van Straaten 2009b.
105