Wet Koop onroerende zaken; de evaluatie - WODC

4.5.3 Artikel 7:3 lid 3 BW
4.5.3.1 Reikwijdte
MOLENGRAAFF INSTITUUT VOOR PRIVAATRECHT
De kern van artikel 7:3 BW is gelegen in het derde lid dat aangeeft welke rechtshandelingen en feiten niet
tegen de koper wiens recht is ingeschreven kunnen worden ingeroepen. Wat nu is de reikwijdte van de
woorden ‘tegen de koper … kan niet worden ingeroepen’?
Artikel 7:3 lid 3 sub a BW beschermt de koper tegen een posterieure vervreemding of bezwaring van het
betreffende registergoed door de verkoper, en wel door te stellen dat deze niet aan de koper wiens koop is
ingeschreven kunnen worden ingeroepen. Wat houdt dit concreet in, in bijvoorbeeld de navolgende
situatie?
Achtereenvolgens spelen zich de navolgende gebeurtenissen af:
- koopovereenkomst A-B
- Vormerkung A-B
- koopovereenkomst A-C
- levering A-C
Volgens artikel 7:3 lid 3 sub a BW kan de levering A-C niet tegen B worden ingeroepen. Door wie moet er
aan B worden geleverd?
Visies
Van Velten ziet twee opties: 60
- Door C overeenkomstig de schadevergoeding in natura na onrechtmatige daad bij dubbele verkoop; 61
- Door A op grond van de eerste koopovereenkomst. (Van Velten geeft aan dat in de akte van levering
dan moet worden geconstateerd dat de eerdere levering aan C ten opzichte van B waardeloos was). 62
Hier wordt geraakt aan de problematiek van de zaaksgevolgtheorie/relatieve beschikkingsonbevoegdheid:
is de verkoper jegens de koper wiens koop is ingeschreven altijd eigenaar gebleven en derhalve degene die
kan (en moet) leveren (relatieve beschikkingsonbevoegdheid), of heeft de vervreemding aan de derde wel
degelijk gevolgen ten aanzien van de koper in die zin dat hij zich voor levering tot de derde moet wenden
(zaaksgevolg)? Genoemde problematiek vinden we bij beslag; ingevolge artikel 505 lid 2 Rv kan een latere
vervreemding of bezwaring niet worden ingeroepen jegens de beslaglegger. 63
Volgens Hockx heeft dit concreet tot gevolg dat de koper zich zal kunnen wenden tot degene aan wie de
woning in weerwil van de aantekening is geleverd, en van deze overdracht kan vorderen, een en ander onder
de voorwaarden die de koper met zijn verkoper is overeengekomen. 64
Inmiddels heeft de Hoge Raad zich uitgesproken ten faveure van de zaaksgevolgtheorie, zodat bijvoorbeeld
in het geval van een anterieur beslag op het goed, de beslaglegger zijn beslag zal kunnen vervolgen
ook al heeft het goed inmiddels het vermogen van de schuldenaar verlaten. 65
60 Van Velten 2009b, p. 162.
61 Zie het arrest Pos/V.d Bosch, HR 17 november 1967, NJ 1968, 42.
62 Van Velten 2009b, p. 162.
63 Over deze problematiek uitgebreid Bartels & Heyman 1998.
64 Zie Hockx 2006 alsmede de door hem aangehaalde literatuur met name de bijdrage van Van Mierlo in Burgerlijke
rechtsvordering (losbl.), ‘Art. 505, aant. 11’. Hockx hangt dus de zaaksgevolgtheorie aan. Dammingh daarentegen
zou de theorie van de relatieve beschikkingsonbevoegdheid aanhangen. Dammingh 2006.
65 HR 6 februari 2009, RvdW 2009, 322 (Ontvanger/mr. De Jong q.q.). Overigens is Westrik van mening dat de
Hoge Raad zijn oordeel hier te krachtig heeft aangezet, Westrik 2009. Zie ook verderop in deze paragraaf bij de
bespreking van artikel 7:3 lid 3 sub f BW.
94