Download - Windesheim

1 Inleiding
1.1 Aanleiding en probleemformulering
De verschuivingen op het terrein van geloof, levensbeschouwing en religie, die zich de laatste decennia
in alle hevigheid in onze de samenleving voordoen, oefenen invloed uit op de arbeidsmogelijkheden van
theologen en religiewetenschappers op HBO en WO niveau. Er ontwikkelt zich een nieuwe groep
professionals die werk vindt buiten de traditionele instituties van de kerken en zorginstellingen. Dat
heeft alles te maken met de ontkerkelijking en deïnstitutionalisering. Vorm en functie van religie in het
publieke domein zijn aan het veranderen en dat betekent dat er behoefte komt aan nieuwe producten
op de zingevingsmarkt. Sommige theologen en religiewetenschappers vinden een werkkring bij een
bedrijf of instelling (bijvoorbeeld als ethisch adviseur of diversiteitsdeskundige), anderen bieden hun
diensten aan als zelfstandig ondernemer op de vrije markt, bijvoorbeeld als ritueelbegeleider, coach,
vrijgevestigd geestelijk verzorger of aanbieder van retraites.
De opleidingen theologie, religiestudies en/of levensbeschouwing hebben zich tot op heden nauwelijks
bezonnen op de vraag hoe je studenten voorbereidt op juist dat laatste type professional: de zelfstandig
ondernemer. Uit alumni-onderzoeken blijkt dat het percentage hbo-afgestudeerden dat kiest voor het
zelfstandig ondernemerschap schommelt tussen 4 en 5% (Mulder, 2002; Schultz-Wijnsma, 2010; Van de
Lagemaat, 2008). Bij doorgaande ontwikkelingen van individualisering en deïnstitutionalisering van
zingeving is onze verwachting dat dat getal zal gaan toenemen. Hoe kunnen deze nieuwe professionals
zich toerusten tot hun taken en hoe kunnen opleidingen inspelen op de leerbehoeften van deze nieuwe
doelgroep? Welke competenties hebben reli-ondernemers nodig?
De probleemformulering bij aanvang van dit onderzoek luidde daarom als volgt: We weten niet wie deze
professionals zijn en wat ze precies doen op de markt van zingeving, levensbeschouwing, religie en/of
spiritualiteit. Wij weten niet welke mogelijkheden daar voor hen precies te vinden zijn, wat hun motieven
en belevingen bij het werken op dit nieuwe arbeidsveld zijn. We weten niet welke competenties zij nodig
hebben om succesvol te kunnen functioneren, en wij weten niet hoe we theologen en
religiewetenschappers optimaal kunnen voorbereiden op het functioneren als zelfstandig ondernemer op
het gebied van zingeving, levensbeschouwing, religie en/of spiritualiteit.
De lectoraten theologie en levensbeschouwing van Fontys Hogescholen, Christelijke Hogeschool Ede en
Christelijke Hogeschool Windesheim hebben gezamenlijk een exploratief onderzoek uitgevoerd in het
kader van deze probleemformulering. 1 Dit rapport is een eerste weergave van de resultaten van dit
onderzoek naar de drie P’s van de reli-ondernemer: het profiel, de passie en de professionaliteit.
1 Om precies te zijn: Lectoraat Praktische Theologie Fontys Tilburg (dr. L. van der Tuin); Lectoraat Geestelijk
Leiderschap CHE (drs. T. van de Lagemaat); Lectoraat Theologie en Levensbeschouwing CHW Zwolle (dr. A. Stoof &
dr. A. Mulder).
9