Download - Windesheim

6 Conclusies
In hoofdstuk 1 van dit rapport formuleerden we de volgende centrale onderzoeksvraag: Hoe zien het
profiel, de passie en de professionaliteit van de reli-ondernemer eruit en welke uitdagingen stelt dit aan
de opleidingen theologie, religiestudies en/of levensbeschouwing?
In dit hoofdstuk kijken we hoe de resultaten van ons onderzoek, besproken in hoofdstuk 2 t/m 5, een
antwoord geven op deze onderzoeksvraag. We merken hierbij op dat, in het schetsen van een beeld van
‘de reli-ondernemer’, het gaat om het gemiddelde beeld dat is ontstaan op basis van onze 66
respondenten. Het spreekt voor zich dat er op individueel niveau uiteraard sprake is van nuancering;
een opmerking die we graag vooraf maken aangezien we weten dat reli-ondernemers van hun werk
houden en zich daar zeer mee verbonden voelen.
Voorts beschrijven we in dit hoofdstuk de uitdagingen voor theologieopleidingen en voor de
beroepsgroep zelf. Ook werpen we in dit hoofdstuk een blik op de toekomst: welke vragen zien wij nog
liggen? We besluiten het rapport tenslotte met enkele afrondende opmerkingen.
6.1 Reli-ondernemers: leergierig, vrijzinnig, van middelbare leeftijd en
vrouw
We begonnen ons rapport met een definitie van ‘de reli-ondernemer’: een zelfstandig ondernemer, met
een afgeronde hbo- of wo-opleiding op het gebied van theologie, religiestudies en/of levensbeschouwing,
waarbij de werkzaamheden die als zelfstandig ondernemer worden uitgevoerd in meer of mindere mate
te maken hebben met zingeving, levensbeschouwing, religie en/of spiritualiteit.
Uit onze definitie volgt automatisch dat de 66 reli-ondernemers in ons onderzoek hoog opgeleid zijn. We
zien iets meer academisch dan hbo-geschoolde mensen, en aanvullend heeft ruim driekwart van hen
aanvullende opleidingen gevolgd die relevant zijn voor het reli-ondernemerschap. We spreken dus over
een goed geschoolde en leergierige beroepsgroep.
Uit de cijfers van dit onderzoek lijkt voorts het beeld te ontstaan dat het reli-ondernemerschap een
innovatie is die vooral in het laatste decennium in omvang toeneemt. Dit baseren we op twee
bevindingen: (1) de meeste reli-ondernemers beschikken over een redelijk recent diploma (behaald
tussen 2000 en 2010), en (2) de meeste respondenten zijn minder dan vier jaar actief als zelfstandig
ondernemer. Deze indruk wordt bevestigd door onze eigen ervaringen als docent bij
theologieopleidingen, waar we vooral in de laatste jaren studenten zien die het zelfstandig
ondernemerschap overwegen. In dit opzicht kunnen reli-ondernemers dus worden beschouwd als
pioniers.
Verder zien we in ons onderzoek meer vrouwelijke dan mannelijke reli-ondernemers, wat goed te
verklaren valt uit het feit dat theologieopleidingen over het algemeen meer vrouwelijke dan mannelijke
studenten kennen. Onze reli-ondernemers zijn voorts over het algemeen al wat ouder, met een
gemiddelde leeftijd van 53 jaar. Voor wat betreft hun geloofsopvattingen zijn onze reli-ondernemers
vrije vogels: het merendeel beschouwt zichzelf als vrijzinnig. Het thema ‘vrijheid’ proeven we vaak in de
resultaten, en dus ook in relatie tot geloofsopvattingen. Wellicht is hier sprake van een beroepsgroep
37