Zeggen hoe het is - Windesheim

4. Belastingaangelegenheden
Bij belastingaangelegenheden wordt in eerste instantie wellicht gedacht aan de juridische
kant en niet zo zeer aan de controlekant. Binnen ons lectoraat zal de programmalijn Tax
zich echter meer richten op de controlekant dan op de juridische kant. Uiteraard speelt
de juridische kant van het vakgebied Tax wel een belangrijke rol. Daarom zal vanuit het
lectoraat ook verbinding worden gezocht met de rechtenopleiding van Windesheim.
In deze publicatie wordt een aantal voor de huidige controlepraktijk van
de Belastingdienst actuele onderwerpen besproken, waaraan interessante
onderzoeksvragen kleven. Achtereenvolgens wordt in dit hoofdstuk aandacht
besteed aan de horizontalisering van het toezicht, de verbeterde rechtsbescherming
van belastingplichtigen bij controle van de Belastingdienst en de reikwijdte van het
verschoningsrecht van notarissen en advocaten. Het onderzoek binnen ons lectoraat op
het terrein van belastingen richt zich in eerste instantie op dit laatste onderwerp.
4.1 Horizontalisering van het toezicht
In een brief (d.d. 8 april 2005) aan de Tweede Kamer heeft de staatsecretaris van Financiën
het volgende gezegd over horizontaal toezicht: “Bij horizontaal toezicht gaat het om
wederzijds vertrouwen tussen belastingplichtigen en Belastingdienst, het scherper naar
elkaar aangeven wat ieders verantwoordelijkheden en mogelijkheden zijn om het recht
te handhaven en het vastleggen en naleven van wederzijdse afspraken. De onderliggende
verhoudingen en de communicatie tussen burger en overheid verschuiven daarmee naar
een meer gelijkwaardige situatie. Horizontaal toezicht sluit aan bij de ontwikkelingen in
de samenleving waar eigen verantwoordelijkheden van de burger gepaard gaat met het
gevoel dat handhaving van het recht ook een groot goed is.”
Sinds deze brief is inmiddels alweer ruim zeven jaar verstreken, Horizontaal Toezicht is
gebleven.
Een veel gehoorde uitspraak van controlemedewerkers van de Belastingdienst is
‘vertrouwen is goed, controle is beter’. Het toezicht dat gebaseerd is op het instellen van
controles wordt Verticaal Toezicht genoemd. De horizontaal toezichtgedachte keert in
feite de uitspraak om ‘controle is goed, vertrouwen is beter’. Beide soorten van toezicht
zijn gericht op hetzelfde doel, namelijk een goede uitvoering van de belastingwetgeving.
Wij zijn ervan overtuigd dat beide soorten toezicht het doel kunnen bereiken, zij het langs
verschillende routes.
Uit onderzoek van de Belastingdienst is gebleken dat de meerderheid van de Nederlandse
belastingplichtigen vrijwillig aan zijn fiscale verplichtingen wil voldoen. Op deze groep
Nederlanders richt het Horizontale Toezicht zich. Immers als belastingplichtigen vrijwillig
belastingen afdragen heeft controle geen zin en kan het zelfs contraproductief werken. De
33
Belastingaangelegenheden