Zeggen hoe het is - Windesheim

26
Zeggen hoe het is
op het gebied van jaarverslaggeving – geeft expliciet aan dat de jaarrekening niet in
overeenstemming met de standards van de IASB is, indien ze materiële of niet-materiële
fouten bevat die bewust zijn gemaakt teneinde de financiële positie, financiële prestaties of
kasstromen van een entiteit op een bepaalde manier te presenteren (IAS 8.41).
Winststuring wordt veelal geplaatst in het kader van earnings management, door Scott
(2008, p. 403) gedefinieerd als de keuze van de ondernemingsleiding voor bepaalde
verslaggevingsalternatieven, of acties die de winst beïnvloeden, om specifieke
doelstellingen te realiseren.
In de literatuur is veel geschreven over earnings management en ook in onderzoek is
het tal van malen object van studie geweest en is dat nog steeds. Bissessur en Langendijk
(2005, p. 5) wijzen erop dat earnings management vanuit twee gezichtspunten kan worden
bekeken, vanuit het ‘werkelijke winstperspectief’ en vanuit een ‘informatieperspectief’.
Bekeken vanuit het werkelijk winstperspectief kan worden gesteld dat earnings management
negatief moet worden beoordeeld. Het verschuiven van winsten van het ene boekjaar naar
het andere boekjaar leidt ertoe dat het resultaat over een bepaald boekjaar en het eigen
vermogen op het einde van het boekjaar niet getrouw worden weergegeven. Hiermee
zouden managers de gebruikers van de jaarrekening kunnen misleiden met betrekking
tot de prestaties van de onderneming. Healy en Wahlen (1999) hanteren in dit kader
de volgende definitie van earnings management: ‘Earnings management occurs when
managers use judgement in financial reporting and in structuring transactions to alter
financial reports to either mislead some stakeholders about the underlying economic
performance of the company or to influence contractual outcomes that depend on
reported accounting numbers’. De vraag is echter of dit in zijn algemeenheid kan worden
gesteld. Zo heeft onderzoek van Dechow en Skinner (2000, p. 235-250) uitgewezen dat
earnings management gemiddeld gezien geen groot effect heeft op de gerapporteerde
nettowinst. Scott (2008, p. 415-422) wijst erop dat earnings management ook ’good sides’
in zich heeft. Hij refereert hierbij aan het ‘blocked communication concept’ van Demski
en Sappington (1987). Als de onderneming bijvoorbeeld het resultaat egaliseert naar de
verwachte trendmatige winst, kan dat relevantere informatie opleveren dan een jaarlijks
sterk fluctuerend winstcijfer. Deze ‘unblocked information’ in de vorm van stabielere
resultaten kan – vanwege de lagere risicoperceptie door vermogenverschaffers – leiden
tot een lagere vermogenskostenvoet voor de onderneming. Deze laatste zienswijze
bekijkt earnings management vanuit een informatieperspectief, zoals dat ook uit de
definitie van earnings management naar voren komt zoals die door Schipper (1989, p.
92) wordt gehanteerd: ‘Disclosure management in the sense of a purposeful intervention
in the external financial reporting process, with the extent of obtaining some private
gain, as opposed to merely facilitating the neutral operation of the process’. Vanuit
informatieperspectief zijn resultaten één van de vele signalen die kunnen worden gebruikt
als basis voor de besluitvorming van gebruikers. Het gaat primair om de informatiewaarde
van de resultaten. De daadwerkelijke hoogte van het resultaat staat op de tweede plaats.