Zeggen hoe het is - Windesheim

2. Accountantscontrole en automatisering:
een droomhuwelijk of gedwongen samenzijn?
Hoe kijkt het maatschappelijk verkeer aan tegen ondernemingen die in financieel
zwaar weer terecht zijn gekomen, terwijl bij hun meest recente jaarrekening wel een
goedkeurende controleverklaring is afgegeven? Zeer recente voorbeelden hiervan zijn
woningbouwvereniging Vestia en Weyl vleesverwerking. Werd in het verleden een
bewering van een accountant al snel als de waarheid gezien, tegenwoordig worden
er bij slecht financieel nieuws ook snel vraagtekens gezet bij het functioneren van de
controlerend accountant. Priemende vragen zijn dan: Waar was de accountant? Hoe kan de
betreffende jaarrekening ooit goedgekeurd zijn?
Uiteraard speelt de huidige economische laagconjunctuur een rol in het kritisch
beoordelen van het management van een onderneming en van de kwaliteit van de
accountantscontrole. Anderzijds is het werk van de accountant de laatste jaren ook
inhoudelijk sterk aan veranderingen onderhevig geweest. Hiervoor zijn een tweetal
belangrijke oorzaken aan te wijzen:
• De klant is een volledig andere dan een aantal jaren geleden.
• De controle is een volledig andere dan een aantal jaren geleden.
Beide veranderingen vragen om een toelichting vanuit ICT-perspectief, want juist de
ontwikkelingen op het gebied van de informatie- en communicatietechnologie zijn de
aanjager geweest van deze veranderingen.
2.1 De geautomatiseerde klant
Kijken we naar een gemiddelde klant van een accountantskantoor in het midden- en
kleinbedrijf (MKB), dan kent deze klant kent ten opzichte van circa vijftien jaar geleden
een veel hogere mate van automatisering. Zo is de financiële functie inmiddels vervat
in een al dan niet online boekhoudsysteem. Veelal zijn bankrekeningen gekoppeld aan
het financieel systeem en worden bankafschriften elektronisch ingelezen. Veel klanten
hebben een webshop of klanten kunnen tenminste informatie via internet inwinnen over
voorraden. E-facturering kent een stormachtige groei: de papieren factuur bestaat niet
meer, de factuur komt als elektronisch bericht rechtstreeks binnen in of wordt verzonden
vanuit het systeem. Ook wordt het bedrijfsproces steeds verder geïntegreerd binnen
één pakket: Enterprise Resource Planning, kortweg ERP. Van inkoop tot ontwerp en van
bestelling tot verkoop: alles is geïntegreerd in één pakket, soms ook met gebruikmaking
van smartphones. Was dat vijftien jaar geleden nog voorbehouden aan voornamelijk zeer
grote ondernemingen, anno 2012 is ERP ook in het MKB-segment gemeengoed geworden.
Naast de functionaliteit van ICT, is ook de plaats veranderd: van ondergeschikt aan
de bedrijfsstrategie en vooral ondersteunend, is ICT meer en meer verworden tot een
strategisch wapen voor ondernemingen: vanuit de strategie worden keuzes gemaakt ten
aanzien van de automatisering, die vervolgens in belangrijke mate de inrichting van de
organisatie bepaalt.
17
Accountantscontrole en automatisering:
een droomhuwelijk of gedwongen samenzijn?