herwaarderingsdossier het beschermde dorpsgezicht van volkegem

HERWAARDERINGSDOSSIER
HET BESCHERMDE DORPSGEZICHT VAN VOLKEGEM
Juni 2007

DANKWOORD
Dit herwaarderingsplan is tot stand gekomen dank zij de hulp van verscheidene mensen. Ik wil graag met name bedanken:
Luc Vanquickenborne, Geert De Zaeytijdt en andere medewerkers van de Stad Oudenaarde, Jan Mortier, Guido Tack en
Maria Verbeeck van de Afdeling R-O Oost-Vlaanderen (Onroerend Erfgoed), Anne Hollevoet van Regionaal Landschap
Vlaamse Ardennen, Hans Scheirlinck van Bosgroep Vlaamse Ardennen, …
Anneleen De Jaegher

INHOUD
Inleiding 4
Kadasterplan 5
Inventarisatie van de huidige toestand 13
⋅ Fotoarchief 14
⋅ Feitelijke toestand 48
Visie en doelstellingen 50
Lijst met erfgoedkenmerken en -elementen 55
Maatregelen 74
Bibliografie 103
Bijlagen 107

INLEIDING
De Stad Oudenaarde heeft de opdracht gegeven tot het opstellen van het herwaarderingsplan voor het beschermde
dorpsgezicht van Volkegem. Een herwaarderingsplan is een op de toekomstige ontwikkeling gericht beleidsinstrument dat
handelingen in een beschermd dorps- of stadsgezicht begeleidt. Dit plan heeft als doel de beschermde historische
karakteristiek te behouden en/of te versterken.
Het herwaarderingsplan omvat volgende delen:
Een kadasterplan met de afbakening van het dorpsgezicht. Het plan vermeld tevens de straatnummers, huisnummers en
perceelsnummers en de verscheidene elementen met cultuurhistorische waarde.
Een inventarisatie van de huidige toestand. Het beschermingsbesluit en bijhorend inhoudelijk dossier zijn zeer beknopt.
Daarom is hier geopteerd de inventarisatie vóór de visie en doelstellingen op te nemen. Een eerste deel van de
inventarisatie is een fotoarchief, dat tot doel heeft enerzijds een duidelijk beeld te schetsen van de huidige toestand en
anderzijds de voorgestelde doelstellingen en maatregelen te onderbouwen en te beoordelen. De foto’s zijn genummerd.
De nummers zijn terug te vinden op een kadasterplan samen met de aanduiding van de standspunten van waaruit de
foto’s genomen zijn. Het tweede deel van de inventarisatie is een overzicht van de verschillende wetgevingen die van
toepassingen zijn op het dorpsgezicht.
Lijst van erfgoedkenmerken en –elementen die in aanmerking komen voor onderhouds-, instandshoudings- en
herwaarderingswerken.
Een opsomming van maatregelen. Aan de visie en doelstellingen worden concrete maatregelen en werkzaamheden
gekoppeld. Deze maatregelen en werkzaamheden hebben betrekking op de herwaardering, het behoud, het onderhoud
en de instandhouding van de erfgoedkenmerken en –elementen die de eigenheid van het dorpsgezicht van Volkegem
bepalen.
Een bijlage die het historisch-archivalisch onderzoek, dat bestaat uit historische topografische en kadasterkaarten en
iconografische documenten, een lijst met kadastergegevens van de percelen die opgenomen zijn in het beschermde
dorpsgezicht en een lijst met streekeigen struiken en planten bevat.

KADASTERPLAN

Kadasterplan 6
INLEIDING
De site rondom de Sint-Martinuskerk van Volkegem werd omstreeks 1981 als dorpsgezicht beschermd. De aanleiding tot de
bescherming was het plan tot het optrekken van enkele nieuwe woningen in de directe omgeving van de kerk. Hierdoor zou
het open perspectief op de kerk teniet gedaan worden. Volgens de Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg zou
elke vorm van nieuwbouw in deze dorpskom schaalbreuk en breuk met de homogeniteit van het dorpskarakter betekenen. 1
De bescherming kon echter niet voorkomen dat er ten noorden van de kerk (De La Kethulleplein 10 en 11), ten zuidoosten
van de kerk (Rogier Van Brakelstraat 2 en 4) en aan het dorpsplein (De La Kethulleplein 7) enkele nieuwbouwwoningen
werden opgetrokken.
De aanleiding tot de bescherming verklaart meteen ook de afbakening van het beschermde dorpsgezicht. De percelen in de
onmiddellijke omgeving van de Sint-Martinuskerk zijn in de bescherming als dorpsgezicht opgenomen (cf. supra:
kadasterplan).
Het gaat om een vroege bescherming waardoor er geen uitgebreid inhoudelijk dossier voorhanden is en de waarden zeer
beknopt in het beschermingsbesluit zijn omschreven. In het advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en
Landschappen worden evenwel enkele duidelijke waarden die aan de grondslag liggen van deze bescherming vermeld:
De Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg stelt voor te beschermen als dorpsgezicht de site rondom de beschermde Sint-
Martinuskerk omwille van de dorpsbeeldbepalende waarde van het bochtig en nauwe stratentracé dat uit verschillende richtingen
uitmondt op een pleinachtige straatverbreding waarrond zich enkele typische hoevencomplexen groeperen, alsook omwille van de
beeldbepalende waarde van de nog grotendeels karakteristieke kleinschalige dorpsarchitectuur en de open perspectieven op de kerk
vanaf de Bagette- en Van Brakelstraat omwille van de landschappelijke waarde van het heuvelachtig terrein rond de Volkegemberg.
1 Voorontwerp van lijst van voor bescherming vatbare monumenten en stads- en dorpsgezichten (20 november 1979).

Kadasterplan 7
Knotessen
Houtkant
Knotessenrij
Knotessen
68
Ligusterhaag
I
Knotessen
Populierenbos
Opgaande
Canadapopulier
H G
2B
Knotessenrij
Kaphaag
Knotes
Dorpsbron
Het Gootje
9
K
4
6
C
Knotessen
70
J
Taxushaag 11
8
Kassei 72
7
Taxushaag
10
Archeologisch relict ‘Burcht van Volkegem’
Akkerbestemming behouden – geen bebossing
1 5
6
D
Notelaars
Taxushaag
2 Ligusterhaag
Oorlogsmonument A
A. Sint-Martinuskerk
Knotessen en opgaande essen
B
Dries
3
Kassei
4
4b
15 Hollandse lindes
Kaphaag
Meidoorn Kassei
F
2
E
4
B. De La Kethulleplein
C. Bagettestraat
D. Voetweg 39
E. R. Van Brakelstraat
F. Steenbergstraat
G. Weg 13
H. Voetweg 34
I. Volkegemberg
J. Weg 16
K. Weg 17
1,2, 3, ... Huisnummers
Dorpsgezicht
Monument
Bouwkundig erfgoed
Niet-bouwkundig erfgoed
Talud
Kerkwegel

INVENTARISATIE VAN HUIDIGE TOESTAND

FOTOARCHIEF

Fotoarchief 10
1. De La Kethulleplein: zicht op noordoostelijke zijde (juni ’07).
2. De La Kethulleplein: zicht op noordoostelijke zijde (juni ’07).

Fotoarchief 11
3. De La Kethulleplein: zicht op zuidoostelijke zijde (juni ’07).
4. De La Kethulleplein: zicht op zuidoostelijke hoek (juni ’07).

Fotoarchief 12
5. De La Kethulleplein: zicht op zuidwestelijke zijde, namelijk het
oorlogsmonument en een woning die na de bescherming van het dorpsgezicht is
opgetrokken (De La Kethulleplein 2b) (juni ’07)
6. De La Kethulleplein: zicht op zuidwestelijke hoek (juni ’07).

Fotoarchief 13
7. De La Kethulleplein: zicht van Rogier van Brakelstraat (juni ’07).
8. De La Kethulleplein: westelijke gevel van Sint-Martinuskerk
(juni ’07).

Fotoarchief 14
9. De La Kethulleplein: noordelijke gevel van Sint-Martinuskerk (juni ’07).
10. De La Kethulleplein: oostelijke gevel van Sint-Martinuskerk (juni ’07).

Fotoarchief 15
11. De La Kethulleplein: zuidelijke gevel van Sint-Martinuskerk (juni ’07).
12. De La Kethulleplein: kerkhof aan noordelijke zijde (juni ’07).

Fotoarchief 16
12B. Een van de twee gietijzeren grafkruisen op het kerkhof
rondom de Sint-Martinuskerk (juni ’07).
12C. Een stenen grafmonumenten is aangebracht op een graf met een gietijzeren
grafkruis (juni ’07).

Fotoarchief 17
13. De La Kethulleplein: kerkhof aan oostelijke zijde (juni ’07).
14. De La Kethulleplein: kerkhof aan zuidelijke zijde (juni ’07).

Fotoarchief 18
15. De La Kethulleplein: kerkhof wordt omgeven door taxushaag (juni ’07).
16. De La Kethulleplein: kerkhof wordt omgeven door taxushaag boven een talud
met kasseien (juni ’07).

Fotoarchief 19
17. De La Kethulleplein 1 (juni ’07).
18. De La Kethulleplein 1 (juni ’07).

Fotoarchief 20
19. De La Kethulleplein 2 (juni ’07).
20. De La Kethulleplein 3 (juni ’07).

Fotoarchief 21
21. De La Kethulleplein 4 (juni ’07): de buitengevels zijn aan restauratie toe.
22. De La Kethulleplein 4: zijgevel met grijze rotsbepleistering
en aanbouw (juni ’07).

Fotoarchief 22
23. De La Kethulleplein 4: vijftien Hollandse lindes bakenen zuidwestelijke zijde van
tuin af (juni ’07).
24. De La Kethulleplein 4B: voormalige zondagschool (juni ’07).

Fotoarchief 23
25. De La Kethulleplein 4B: zijgevel (juni ’07).
26. De La Kethulleplein 5: café ‘Den Obus (juni ’07).

Fotoarchief 24
27. De La Kethulleplein 5: erfzijde (juni ’07).
28. De La Kethulleplein 5: ligusterhaag (juni ’07).

Fotoarchief 25
29. De La Kethulleplein 7: taxushaag aan straatzijde (juni ’07).
30. De La Kethulleplein 10 en 11: talud aan straatzijde. De huizen, die na de
bescherming van het dorpsgezicht zijn opgetrokken, worden verstopt achter een
grote haag (juni ’07).

Fotoarchief 26
31. Bagettestraat 6: voorgevel voormalig gemeentehuis en café ‘In ’t gemeentehuis’
(juni ’07).
32. Bagettestraat 6: achter- en zijgevel (juni ’07).

Fotoarchief 27
33. Bagettestraat: ter hoogte van Baggettestraat 1A enkele knotbomen (juni ’07).
34. Voetweg 39: (juni ’07).

Fotoarchief 28
35. Voetweg 39 (juni ’07).
36. ‘Volkegem Veld’ (ten noordoosten van kerk) waar aan de hand van
veldprospectie en boringen een verloren gegane middeleeuwse nederzetting in
gelokaliseerd (juni ’07).

Fotoarchief 29
37. Zicht op ‘Volkegem Veld’ (juni ’07).
38. Rogier van Brakelstraat: zicht op Sint-Martinuskerk (juni ’07).

Fotoarchief 30
39. Rogier van Brakelstraat: zicht op achtergevel van pastorie (juni ’07).
40. Rogier van Brakelstraat: huizen die na de bescherming van het dorpsgezicht ten
zuidoosten van de Sint-Martinuskerk zijn opgetrokken (juni ’07).

Fotoarchief 31
41. Meidoornhaag op hoek van Steenbergstraat (juni ’07).
42. Bakstenen bedrijfsgebouw van indrukwekkende vierkantshoeve op dorpsplein
(De la Kethulleplein 3) met pannen zadeldak situeert zich evenwijdig met
Steenbergstraat (juni ’07).

Fotoarchief 32
43. Steenbergstraat: overblijfsel van kaphaag (juni ’07).
44. Steenbergstraat: overblijfsel van kaphaag (juni ’07).

Fotoarchief 33
45. Steenbergstraat: perceelsrandbegroeiing bestaande uit knotessen en opgaande
populieren (juni ’07)
46. Weg 13 (juni ’07).

Fotoarchief 34
47. Weg 13: links een houtkant en rechts een knotbomenrij (juni ’07).
48. Weg 13: weg met houtkanten (juni ’07).

Fotoarchief 35
49. Weg 13 (juni ’07).
50. Weg 13 (juni ’07).

Fotoarchief 36
51. Voetweg 34: Canadapopulier (juni ’07).
52. Voetweg 34: knotbomen als perceelrandbegroeiing (juni ’07).

Fotoarchief 37
53. Voetweg 34: knotbomenrij (juni ’07).
54. Voetweg 34: zicht op Scheldevallei (juni ’07).

Fotoarchief 38
55. Volkegemberg: talud met kasseien ter hoogte van Volkegemberg 72 dat
doorloopt tot aan het dorpscafé Den Obus (juni ’07).
56. Volkegemberg: dorpshuis dat visueel de noordwestelijke hoek van het De La
Kethulleplein afsluit (Volkegemberg 70). De voortuin wordt omgeven door een
taxushaag (juni ’07).

Fotoarchief 39
57. Volkegemberg: achtergevel van Volkegemberg 70. Tuin aan achterzijde wordt
deels omgeven door een ligusterhaag (juni ’07).
58. Volkegemberg: talud met kasseien en houtkant (juni ’07).

Fotoarchief 40
59. Volkegemberg: houtkant met beginnende bosvorming werd hier deels verdelgd
(juni ’07).
60. Volkegemberg; houtkant met bosvorming (juni ’07).

Fotoarchief 41
61. Volkegemberg: idem (juni ’07).
62. Weg 16: zicht vanuit Volkegemberg (juni ’07).

Fotoarchief 42
63. Weg 16: populierenbos (juni ’07).
64. Weg 16: populierenbos (juni ’07).

Fotoarchief 43
65. Weg 16: pad doorheen populierenbos (juni ’07).
66. Het populierenbos heeft te maken met vertuining en bijgevolg enige ontbossing
als gevolg (juni ’07)/

Fotoarchief 44
67. Weg 17: populierenbos (juni ’07).
68. Langs pad liggen mesthopen van aanliggende tuinen die er niet thuishoren (juni
’07).

Fotoarchief 45
69. Weg 17: knotes (juni ’07).
70. Weg 17 (juni ’07).

Fotoarchief 46
1
18 3
21
4
20
19
2
5
28
17
22 15
6
26
8
27
23
25
24
29
16
12
14
7
9
11
13
10

Fotoarchief 47
50
61
60
54
49
59
58
57
53
52
51
48
55
47
62
65
66 67
46
64
63
56
68
70
69
31
34
44
33
32
30
39
42
43
41
38
45
36
35
40
37

FEITELIJKE TOESTAND

Feitelijke toestand 49
GEWESTPLAN
V.B.
N
Agrarische gebieden
Agrarische gebieden met landschappelijk (of
‘bijzondere’) waarde: valleigebied
Bosgebieden
Natuurgebieden
Ontginningsgebieden
Woongebieden met een landelijk karakter
In het beschermde dorpsgezicht van Volkegem hebben verschillende gebieden een verschillende bestemming: agrarische gebieden, woongebieden met landelijk karakter,
natuurgebieden. Er zijn geen plannen van bijzondere aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen van toepassing op het gebied waarin het beschermd dorpsgezicht van
Volkegem bevindt. 1
1 Het gewestplan en eventuele plannen van bijzondere aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen zijn online te bezichtigen op www.geo-vlaanderen.be.

VISIE EN DOELSTELLINGEN

Visie en doelstellingen 51
VISIE
De onmiddellijke omgeving van de Sint-Martinuskerk van Volkegem is beschermd omwille van haar (dorps)beeldbepalende
en landschappelijke waarde. Een herwaarderingsplan heeft als opzet het behouden en het versterken van de
cultuurhistorische waarden die aan de grondslag liggen van de bescherming. Een herwaarderingsplan definieert en omschrijft
de erfgoedkenmerken en –elementen van het beschermde dorpsgezicht en geeft de wijze aan waarop deze kunnen in stand
worden gehouden, hersteld en geherwaardeerd. Uit het plan vloeit uiteindelijk een lijst met werkzaamheden aan
erfgoedkenmerken en –elementen waarvoor een onderhoudspremie kan toegekend worden.
Een herwaarderingsdossier kan evenwel veel meer betekenen. Het kan en moet een aanzet vormen tot een bredere
samenwerking tussen enerzijds Monumenten- en Landschapszorg en anderzijds verscheidene diensten van de Stad
Oudenaarde. Dit herwaarderingsplan biedt Oudenaarde immers de kans een pioniersrol te vervullen in deze materie en
onder meer verschillende doelstellingen en ruimtelijke concepten in het ruimtelijk structuurplan verder uit te werken.
DOELSTELLINGEN
De visie vormt het aanknopingspunt voor het formuleren van een aantal doelstellingen voor het herwaarderen van het
beschermde dorpsgezicht van Volkegem. In dit herwaarderingsplan staat een doelstelling centraal, namelijk het in stand
houden, herstellen, onderhouden en versterken van het landelijke karakter van het beschermde dorpsgezicht van Volkegem.
De dorpskern van Volkegem straalt nog steeds een sterk landelijk karakter uit: een driesplein waarrond zich de voornaamste
bebouwing groepeert, grote open kouters en een schat aan kleine landschapselementen. Dit bepaalt de identiteit van het
beschermde dorpsgezicht van Volkegem. Het typische karakter en de morfologie van dit dorp moeten dan ook bewaard en
versterkt worden. Dit houdt onder meer in:
Het in stand houden, herstellen en onderhouden van de erfgoedkenmerken en –elementen (cf. infra: lijst van
erfgoedkenmerken en -elementen).

Visie en doelstellingen 52
Het herwaarderen van het huidig perspectief op de Sint-Martinuskerk, op het aansluitend kerkhof en op de dorpskom,
waarbij de klemtoon ligt op volgende elementen:
⋅ Het herstellen van de homogeniteit in het beschermde dorpsgezicht. Na de bescherming in 1981 zijn, zoals reeds
aangehaald, enkele nieuwe woningen in de onmiddellijke omgeving van de kerk en aan het dorpsplein opgetrokken.
Een doelstelling in dit herwaarderingsplan is een homogeen geheel van nieuwbouw en historische waardevolle
bebouwing te realiseren. Dit wil zeggen aan de hand van enkele ingrepen de aanwezige nieuwbouw te integreren in
het beschermde dorpsgezicht en dit specifiek vanaf de Bagettestraat, Rogier Van Brakelstraat en het De La
Kethulleplein.
Daarnaast kunnen ook richtlijnen op stedenbouwkundig vlak uitgewerkt worden voor de huizen in het beschermde
dorpsgezicht die niet tot het bouwkundig erfgoed worden gerekend. Dit om een breuk bij eventuele aanpassingen
aan deze woningen met de eigenheid van het landelijke karakter van het beschermde dorpsgezicht van Volkegem te
vermijden.
⋅ Het herstellen van de kerkwegel ten zuidoosten van de Sint-Martinuskerk. In de Atlas der Buurtwegen (1844) wordt
een smalle weg aangeduid. Op de kadastrale kaart van P.C. Popp (1865) loopt een aarden smalle weg vanaf de Sint-
Martinus over het ‘Volkegem Veld’ naar de Holleweg, de ‘Paelweg’ genaamd. Deze weg is slechts gedeeltelijk meer
toegankelijk. Een deel van de voetweg is ingenomen voor landbouwdoeleinden. Vanaf deze weg krijgt men een uniek
zicht op de Sint-Martinuskerk. Het herinrichten van dit pad kan bijdragen tot het herwaarderen van het perspectief
op de kerk.
Uitbreiden van het beschermde dorpsgezicht
De aanleiding van de bescherming van het dorpsgezicht van Volkegem was de geplande nieuwbouw in de onmiddellijke
omgeving van de Sint-Martinuskerk, die het unieke perspectief van verschillende zijden op dit gebouw bedreigden.
Bijgevolg werden de omliggende percelen van de dorpskerk in de bescherming opgenomen. Dit verklaart ook meteen de
merkwaardige vorm van het beschermde dorpsgezicht.

Visie en doelstellingen 53
De bescherming heeft echter niet de geplande nieuwbouw kunnen tegenhouden, waardoor de unieke zichten op de kerk
zijn aangetast. Hierdoor is de aanleiding van de bescherming niet meer van toepassing. Daarom kan ervoor gekozen
worden het middelpunt van het beschermde dorpsgezicht van de Sint-Martinuskerk naar het dorpsplein te verschuiven.
Volkegem is een driesdorp met centraal een plein, waarrond de kerk, de pastorie, de dorpsherberg en enkele hoeves
zich concentreren en net buiten de dorpskom een omliggende historische koutercomplex, dat een grote mate van
gaafheid heeft behouden. Dit gegeven bepaalt de eigenheid en het landelijk karakter van Volkegem.
Teneinde deze historische structuur te bewaren en te herwaarderen is een uitbreiding van het dorpsgezicht een optie
die in overweging kan/moet genomen worden.
Mogelijke uitbreidingen zijn:
⋅ Ten noordoosten en ten oosten van de Sint-Martinuskerk, waardoor het gehele ‘Volkegem Veld’ in de bescherming
wordt opgenomen.
⋅ Een uitbreiding van het beschermde dorpsgezicht ten westen van de dorpskom kwam reeds ter sprake in het advies
van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen bij de bescherming van het dorpsgezicht van
Volkegem, maar werd nooit uitgevoerd. Het gaat meer bepaald om percelen 501 G, 503 D, 503 F, 505, 521, 520,
504, 499 D, 496, 497.
⋅ Een uitbreiding van het beschermde dorpsgezicht ten zuiden en ten westen van de dorpskom en dit om de
landschappelijke waarde van de percelen te behouden: historische graaslanden met een schat aan kleine
landschapselementen, zoals houtkanten, kaphagen, knotbomenrijen, solitaire bomen, …
⋅ In het noordoosten van het dorpsgezicht is slechts gedeeltelijk een populierenbos bij de bescherming opgenomen. Bij
een uitbreiding kan het gehele populierenbos opgenomen worden.
Een dergelijke uitbreiding schept verschillende kansen voor Volkegem. Niet alleen de landschappelijke waarde in het
beschermde dorpsgezicht wordt sterk uitgebreid, maar het biedt bijvoorbeeld ook op toeristisch vlak mogelijkheden.

Visie en doelstellingen 54
Wanneer een eventuele uitbreiding van het dorpsgezicht niet kan gerealiseerd worden 1, dienen op z’n minst
maatregelen door de stad Oudenaarde te worden uitgewerkt om de natuurlijke en landschappelijke elementen in dit
landbouwgebied in stand te houden. Dit kan onder meer, zoals in het ruimtelijk structuurplan wordt vermeld, door het
subsidiëren van kleine landschapselementen ter versterking van de ecologische infrastructuur en het afsluiten van
beheersovereenkomsten met de landbouw.
1
Deze doelstelling heeft meer dan waarschijnlijk weinig kans op slagen, omdat heden voornamelijk thematisch wordt beschermd en niet
meer ad hoc. Er is evenwel een bescherming als erfgoedlandschap van de ankerplaats, waar de site van Ename, de dorpskom van Ename,
het bos t’Ename, de Ossemolen en de dorpskom van Volkegem deel van uitmaken, op komst. Daarin kunnen de opgesomde
uitbreidingen van het dorpsgezicht eventueel in opgenomen worden.

ERFGOEDKENMERKEN EN –ELEMENTEN

Erfgoedkenmerken en -elementen 56
De eigenheid van het landelijk karakter van het beschermde dorpsgezicht van Volkegem wordt bepaald door typerende
erfgoedkenmerken en –elementen. Hierna volgt een opsomming van de erfgoedkenmerken en –elementen die in aanmerking
komen voor onderhouds-, instandshoudings- en herwaarderingswerken.
ERFGOEDKENMERKEN
Driesdorp
Niet alleen de gemeentenaam verraadt een middeleeuwse oorsprong van het dorp 1, ook de huidige ruimtelijke
structuur van Volkegem draagt nog sporen van een (vroeg-) middeleeuws verleden: de dorpskom van Volkegem bevat
meer bepaald een (dries)plein (cf. infra) waarrond de kerk, de pastorie en enkele hoeves zijn gegroepeerd; vanaf het
dorpsplein vertrekken verscheidene wegen naar de omliggende landbouwgronden.
Een vergelijking tussen enkele historische kaarten, zoals de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden (1770-1778),
de Atlas der Buurtwegen (1844) en de kadastrale kaart getekend door P.C Popp (1865), en de huidige kadastrale kaart
illustreert dat er doorheen de eeuwen weinig veranderingen in de ruimtelijke structuur zijn gebeurt.
1 De oudste vermelding van de gemeentenaam ‘Folkengem’ dateert van 1110. Het betreft een typisch Germaans toponiem, namelijk met
de betekenis van ‘woning van de lieden van Fulko’, hetgeen wijst op een vroeg-middeleeuwse nederzetting. Op de kouter van Volkegem,
ten noordoosten achter de kerk, werd begin van de jaren 1990, door het toenmalige I.A.P. door middel van veldprospectie en boringen
een verloren gegane (vroeg-)middeleeuwse nederzetting gelokaliseerd.

Erfgoedkenmerken en -elementen 57
⋅ Bebouwing geconcentreerd rond dorpsplein
De voornaamste bebouwing groepeert zich rond het dorpsplein, zoals de kerk, de pastorie, de dorpsherberg en
enkele hoeves. 2 Voorheen had het dorpsplein de functie van een dries. Een dries was een gemeenschappelijk weide,
meestal beplant met bomen. Deze weide was veelal het centrum van een nederzetting. Een dries had hoofdzakelijk
de functie van gemeenschappelijke veeweide. Het was een verzamelplaats met een drinkpoel voor de dorpskudde.
Naarmate de nederzetting evolueerde, werd de dries gebruikt als openbaar feest- en recreatieterrein. Pas later
werden er op de dries openbare gebouwen opgericht zoals kerken en pastorieën. De beplanting van de centrale
dries bestond meestal uit weiland (gazon), hoogstambomen en hagen. Naarmate de nederzetting evolueerde,
verdween de beplanting nogal dikwijls.
⋅ Wegenpatroon (cf. Kadasterplan)
Vanaf het dorpsplein vertrekken enkele wegen. Het merendeel van deze wegen zijn in oorsprong driftwegen die naar
de landbouwgronden leiden. Een zijweg van een belangrijke Romeinse weg deed wellicht de dorpskom van Volkegem
aan. Uit een vergelijking met historische kaarten blijkt dat het smalle en bochtige stratentracé van het beschermde
dorpsgezicht van Volkegem tot op heden bewaard is gebleven.
- Bagettestraat: dit is een recente stratennaam die verwijst naar de vroegere aanwezigheid van wijnbouw in
Volkegem. Bagetten zijn de wijnstokken waar de druivelaars aan vast hingen.
De Atlas der Buurtwegen vermeld echter een andere naam voor deze straat, namelijk ‘Daeviens Ketse’. Een
‘ketse’ is een zeer smalle voetweg.
2 Door de specifieke vorm van het beschermde dorpsgezicht van Volkegem, waarin de omliggende percelen rond de Sint-Martinuskerk
zijn opgenomen, is er geen specifiek verkavelingspatroon te onderscheiden. In het noorden van het beschermde dorpsgezicht is de
bebouwing rond de driftwegen gegroepeerd, waardoor een kluwen is ontstaan en de percelen een onregelmatige vorm hebben.

Erfgoedkenmerken en -elementen 58
- Rogier van Brakelstraat: deze straatnaam verwijst naar een monnik van de abdij van Ename, die leefde in
vijftiende eeuw. Naast wijnbroeder in de abdij was hij tevens priester van Volkegem vanaf 1440 tot 1451. Dit is
een eveneens recente stratennaam. Volgens de Atlas der Buurtwegen is dit de ‘Los te Volkegemveld’, een weg
die leidt naar het veld ‘Middeldrecht’. Een los is een aarden boerenweg.
- Steenbergstraat: in de Atlas der Buurtwegen wordt deze straatnaam reeds vermeld. Toponiemen met steen
wijzen vaak op een oude Romeinse of zelfs voor-Romeinse aanwezigheid. Een kleine zijweg van de grote
Romeinse weg Boulogne-Tongeren deed waarschijnlijk het dorpscentrum van Volkegem aan: komende van
Vloesberg kwam hij vermoedelijk binnen via de Steenbergstraat, lopend over de Volkegemberg om vanaf de
Wolvenberg aan te sluiten bij de belangrijkere Romeinse weg Hofstade – Velzeke – Kortrijk.
- Voetweg 38: deze voetweg, de ‘Maeterweg’ genaamd, is afgeschaft. Deze aarden weg liep dwars door de velden
naar Mater, zoals de naam reeds doet vermoeden.
- Voetweg 39: deze kerkwegel, die volgens de Atlas der Buurtwegen de naam Paelweg draagt, bestaat evenwel
nog. De voetweg loopt van de Sint-Martinuskerk naar de Holleweg, maar wordt midden in het veld ingenomen
voor landbouwdoeleinden, waardoor deze aarden weg niet geheel toegankelijk meer is.
- Volkegemberg: voorheen was dit de Steenstraat. Dit is opnieuw een toponiem met steen dat verwijst naar het
traject van een Romeinse weg (cf. Steenbergstraat).
- Weg 13: volgens de Atlas der Buurtwegen draagt deze weg de naam ‘Koey Ketse’ en leidt hij naar enkele
ingesloten percelen, genaamd ‘De Blokken’. Weg 13 is dus duidelijk een driftweg die tot doel heeft het vee vanaf
het dorpsplein naar de enkele omliggende graaslanden te brengen.
- Weg 16: deze weg is volgens de Atlas der Buurtwegen de ‘Mulders Dreef’, een weg die van de hoeve Laurier (de
huidige hoeve Nollet, De La Kethulleplein 1) naar het veld ‘Den Broeck’ leidde. Deze weg is evenwel
geëvolueerd naar een wandelpad die doorheen een populierenbos naar dit veld loopt.
- Weg 17: in de Atlas der Buurtwegen krijgt deze weg de naam ‘Goot los mee’, genaamd naar een afsplitsing van
de Riedekensbeek, namelijk Het ‘Gootje’, waarlangs dit pad loopt. Heden heeft deze weg zich ontwikkeld naar
een smal wandelpad.

Erfgoedkenmerken en -elementen 59
⋅ Historisch koutercomplex
Volkegem bezit sinds de Frankische tijd een uitgebreid historisch koutercomplex dat behoorde tot de Heerlijkheid
van Volkegem en dat heden een grote mate van gaafheid heeft behouden. Hierdoor wordt de dorpskom van
Volkegem ten oosten nog grotendeels omgeven door open ruimte.
Op het einde van de veertiende eeuw wordt ‘tgoed van Volkegem’ voor het eerst vermeld. Dit goed is waarschijnlijk
te situeren in de omgeving van de kerk. Wellicht gaat het om één van de hoeves die zich concentreren rond het
dorpsplein. Het goed is eigendom van de familie uter Galeyden, bezitters van de heerlijkheid van Volkegem. Later
heeft deze heerlijkheid onder meer toebehoord aan de familie de la Kethulle.
Het goed was ongeveer 45 ha groot. Het reikte tot aan de Geraardsbergse Heerweg. Uit pachtcontracten blijkt dat
men vroeger het drieslagstelsel op het hof van Volkegem toepaste. Hierdoor was het domein in drie slagen of
drichten ingedeeld. 3 Het domein lag grotendeels op de ‘Hoogkouter’ en gedeeltelijk op de ‘Windmolenkouter’. De
‘Hoogkouter’ situeerde zich ten zuidoosten van de Sint-Martinuskerk, waar onder meer het huidige Steenbergbos
ligt. De ‘Windmolenkouter’ lag tussen de kerk van Volkegem en de kerk van Mater en werd doorkruist door de
Holleweg.
Ten noorden en oosten van de Sint-Martinuskerk strekt zich het ‘Volkegem Veld’ uit, tevens een kouter, maar
waarop nooit het drieslagstelsel is toepast. Deze open ruimte rondom de Sint-Martinuskerk zorgde voor unieke
perspectieven op de kerk. Deze perspectieven waren ook de aanleiding tot de bescherming van de onmiddellijke
omgeving van de kerk als dorpsgezicht. Toch heeft de bescherming de nieuwbouw ten noorden en zuidoosten van
de Sint-Martinuskerk niet kunnen tegenhouden. Hierdoor is het unieke uitzicht op de kerk deels geschonden. De
nieuwbouw vormt tevens een zekere breuk met de landelijke dorpskom.
3 Op het huidige kadasterplan verwijzen Middel – Drechs en Boddel – Drechs nog steeds naar dit drieslagstelsel.

Erfgoedkenmerken en -elementen 60
ERFGOEDELEMENTEN
BOUWKUNDIG ERFGOED
Niet alle bebouwing in de het beschermde dorpsgezicht komt in aanmerking als erfgoedelement. Enkel de bouwkundige
componenten met cultuurhistorische waarde, die het landelijk karakter van het dorpsgezicht kenmerken, en als dusdanig
visueel herkenbaar wordt opgenomen in de lijst van erfgoedelementen. 4
De Sint-Martinuskerk (cf. Fotoarchief: 8-11):
De Sint-Martinuskerk is sinds 1942 als monument beschermd. Deze kleine landelijke parochiekerk van Volkegem staat
midden van een omhaagd ovaalvormig kerkhof (cf. infra).
Pastorie (De La Kethulleplein 4) (cf. Fotoarchief: 21-23):
De pastorie situeert zich ten zuidwesten van de Sint-Martinuskerk. Volgens stukken uit het archief van de abdij van
Ename werd omstreeks 1774-1775 een nieuwe pastorie opgericht. De woning werd in 1841 vernieuwd en verhoogd
met een bovenverdieping. In 1906 werden enkele herstellingen aan de woning uitgevoerd door architect A. Eggermont.
De woning van zes traveeën en twee bouwlagen heeft een pannen zadeldak. De benedenverdieping is in de tweede helft
van de negentiende eeuw aangepast. De rechthoekige muuropeningen van de witgeschilderde bepleisterde lijstgevel, zijn
voorzien van geprofileerde omlijstingen. Over de gehele gevel loopt een geprofileerde puilijst. De vensters met
4 De erfgoedelementen worden vermeld op het kadasterplan op p. 6.

Erfgoedkenmerken en -elementen 61
hardstenen lekdrempel hebben vernieuwd houtwerk. In de vierde travee op de benedenverdieping en de tweede travee
op de eerste verdieping bevinden zich valse ramen met nog de profilering van het origineel houtwerk. De plint heeft een
recent bakstenen parement.
Ouden prentbriefkaarten (cf. Bijlage 1: 8-10) laten zien dat de voorgevel voorheen een grijze gevelberaping en
contrasterende gewitte omlijstingen rond de muuropeningen kende. De rechter zijpuntgevel met halfrond zoldervenster
draagt nog steeds dergelijke beraping. Aan deze zijgevel is eveneens een gewitte bakstenen aanbouw van één bouwlaag
gebouwd die dienst doet als garage.
De gewitte achtergevel heeft segmentboogvormige benedenvensters en rechthoekige achterdeur en bovenvensters. Bij
het binnenkomen in de dorpskom van Volkegem, via de Rogier Van Brakelstraat, kan men een duidelijke blik werpen op
de achtergevel. Daarom wordt ervoor geopteerd dat de achtergevel tevens in aanmerking komt voor
herwaarderingswerkzaamheden en bijgevolg een onderhoudspremie.
De woning heeft een voortuintje en een diepe, zijdelings aan de zuidkant van het kerkhof grenzende achtertuin. Het
voortuintje wordt heden enkel door een laag muurtje omzoomd. Oude prentbriefkaarten (cf. Bijlage 1: 8-10) tonen
echter aan dat voorheen de voortuin aan de voorzijde omgeven was met een hoge haag en afgesloten door een
smeedijzeren hek; aan de zuidkant stond een muur, waarvan de voorgevel van de pastorie nog steeds sporen draagt.
Zondagsschool (De La Kethulleplein 4b) (cf. Fotoarchief: 24-25):
Links aan de pastorie bevindt zich de voormalige zondagsschool. Dit gewit bakstenen gebouwtje van één verdieping
onder een pannen zadeldak, telt drie traveeën. Onderaan de gevel is een lage grijze plint geschilderd. Een lage getoogde
voordeur, met steektrap, wordt geflankeerd door twee hoge spitsboogramen met roedenverdeling en een uitspringende
bakstenen omlijsting. Het bouwjaar 1902 wordt op een gevelsteen boven de centrale voordeur vermeld. Boven de
voordeur bevindt zich tevens een spitsboogvormige gevelnis met een Onze-Lieve-Vrouwebeeldje. De zijgevel van de
zondagsschool telt eveneens twee hoge spitsboogramen met roedenverdeling.
Heden is de gevel wit geschilderd, maar oude prentbriefkaarten (cf. Bijlage 1: 9) tonen een bakstenen gevel, waarvan een
brede plint tot aan de lekdrempels van de vensters witgeschilderd is. Tevens is om de vijf baksteenlagen telkens één of

Erfgoedkenmerken en -elementen 62
twee baksteenlagen wit geschilderd, wat de illusie van een doorlopende lijst creëert. De geprofileerde omlijstingen van
de vensters en gevelnis zijn eveneens gewit. Op de oude prentbriefkaarten is tevens te zien dat uit het dakvlak een
dakvenster vooruitspringt dat heden verdwenen is.
Enkele typische hoevencomplexen
⋅ De La Kethulleplein 1 (cf. Fotoarchief: 17-18):
Hoeve Nollet, genoemd naar de huidige bewoners is van het semi-gesloten type. De hoeve klimt op tot de
achttiende eeuw. 5 Wellicht is de hoeve in het derde kwart van de negentiende grondig aangepast waarbij het
boerenhuis werd vergroot en de bedrijfsgebouwen werden uitgebreid. Het vrij kleine en rechthoekige erf is slechts
deels gekasseid. Het poorthuis en de schuur hebben een pannen zadeldak. De buitengevels van de hoeves zijn zeer
gesloten. De hoeve is toegankelijk via een recente schuifpoort in het poortgebouw. 6
⋅ De La Kethulleplein 2 (cf. Fotoarchief: 19):
Dit is een voormalige hoeve met losse bestanddelen, waaronder een boerenhuis, dat teruggaat tot de achttiende
eeuw, en aan de straatzijde een jongere bakstenen stalvleugel. De stal dateert uit de eerste helft van de negentiende
eeuw. Verbouwingssporen wijzen op een latere uitbreiding. Het oudste gedeelte van de stalvleugel heeft een pannen
zadeldak. De jongere aanbouw is voorzien van een zadeldak bestaande uit golfplaten. De gevels van de stal zijn aan
de straatzijde gesloten. Een ijzeren toegangshek naast de stalvleugel geeft toegang tot het erf.
⋅ De La Kethulleplein 3 (cf. Fotoarchief: 20, 42):
5 Volgens de Ferrariskaart (1770-1778) is reeds bebouwing op deze plaats aanwezig (cf. Bijlage 1: 1).
6 Een oude prentkaart toont een vroegere situatie waarbij de poort nog niet is vervangen door een recenter exemplaar (cf. Bijlage 1: 11).

Erfgoedkenmerken en -elementen 63
Het zogenaamde ‘ ’t Groot Hof’’ is een indrukwekkende grote bakstenen hoeve van het gesloten type. Op een
gevelsteen in de zijtuitgevel van de woning (aan straatzijde) is het jaartal 1780 vermeld. Door sleet is dit slechts
gedeeltelijk meer afleesbaar.
De hoeve wordt reeds op de Ferrariskaart (1770-1778) (cf. Bijlage 1: 1) als vierkantshoeve weergegeven. Omstreeks
1850 wordt de hoeve vergroot en nagenoeg geheel verbouwd door de toenmalige eigenaar. 7 De vier vleugels
groeperen zich rond een deels gekasseid rechthoekig erf. Het boerenhuis, zijdelings palend aan de straat, maakt deel
uit van de noordwestelijke vleugel. Het hoge boerenhuis onder een donkergrijze gesmoorde pannen zadeldak telt
acht traveeën en anderhalve bouwlaag. De zijtuitgevel van het boerenhuis heeft op de gelijkvloerse verdieping twee
vensteropeningen die ingevuld zijn met houten kruisvensters met een vast bovenlicht en twee naar binnen
openslaande vleugels. Zowel het bovenlicht als het raamvleugels hebben een kleinere roedenverdeling. De eerste
verdieping wordt aan de straatzijde verlicht met twee kleinere vensters die beschermd worden door diefijzers. Op
de zolderverdieping bevindt zich een lunet.
De noord- en zuidoostelijke vleugels zijn voormalige bedrijfsgebouwen. De haakse stalvleugels van anderhalve
bouwlaag hebben beiden een zadeldak met rode pannen. Net naast het woonhuis bevindt zich in de aan de straat
gebouwde stalvelugel (noordoostelijke vleugel) een korfboogvormige houten toegangspoort. Een uitgewerkte
poortstijl eindigt bovenaan op een heiligenbeeldnisje, waarin heden een recent Onze-Lieve-Vrouwebeeldje is ingezet.
Verder heeft deze vleugel aan de straatzijde een vrij gesloten karakter.
Ten zuiden op het achtererf bevindt zich een bakstenen koetshuis van vijf traveeën onder een pannen zadeldak dat
ruggelings aan de Steenbergstraat paalt. De zij- en achtergevels hebben een gesloten karakter. Net onder het dak
bevindt zich een daklijst met rechte muizetandlijst.
7
De veranderingen brengen eveneens wijzigingen aan het grondplan met zich mee. Een vergelijking van het grondplan in de Altas der
Buurtwegen (1844) (cf. Bijlage 1: 3) en op de kadastrale kaart P.C. Popp (1865) (cf. Bijlage 1: 4) plaatst deze verbouwingen in het midden
van de negentiende eeuw.

Erfgoedkenmerken en -elementen 64
Kleinschalige dorpsarchitectuur
⋅ Bagettestraat 6 (cf. Fotoarchief: 31-32):
In deze alleenstaande en zijdelings aan de straat palende kleine boerenwoning was lange tijd het gemeentehuis
gevestigd. In het enkelhuis van anderhalve bouwlaag met een pannen dak, waarvan de nok evenwijdig met de straat
ligt, werd tegelijkertijd een café uitgebaat, namelijk ‘In ’t Gemeentehuis’.
De huis bezit een oudere kern die vermoedelijk uit het einde van de achttiende of het begin van de negentiende
eeuw dateert. Het huis is nog niet aanwezig op de Ferrariskaart (cf. Bijlage 1: 1). Op een kadastrale kaart uit 1918
(cf. Bijlage 1: 2), is wel reeds sprake van enige bebouwing op deze plaats. Houten ankers in de voorgevel getuigen van
deze oudere kern. De gevelcementering, die bij een renovatie in het laatste kwart van de twintigste eeuw is
aangebracht, verbergt andere bouwsporen.
Op de gelijkvloerse verdieping zijn er steekboogramen terwijl de verdieping kleine rechthoekige vensters heeft. De
achtergevel telt slechts twee symmetrisch opgestelde traveeën. Vooraan kraagt het dak lichtjes uit en rust het op
blokken. Achteraan ligt een kroongootlijst op de muur zelf.
⋅ De La Kethulleplein 5 (cf. Fotoarchief: 26-27):
Dit dorpscafé heette vroeger Sint-Martinus, maar sinds de inslag van een obus tijdens de Eerste Wereldoorlog draagt
het de naam ‘Den Obus’. Dit landelijke bescheiden gewit bakstenen ensemble met pannen zadeldaken bestaat uit een
boerenhuis van vijf traveeën en één bouwlaag en een haaks aan de straat palend lager bijgebouw.
Volgens een kadastrale kaart uit 1819 (cf. Bijlage 1: 2) is op dezelfde plaats als het woonhuis reeds bebouwing
aanwezig. Op het einde van de negentiende – het begin van de twintigste eeuw vinden verbouwingen plaats waarbij
het bijgebouw wordt opgetrokken. In het laatste kwart van de twintigste eeuw ondergaat het woonhuis opnieuw
veranderingen, waarbij het onder meer wordt uitgebreid met een aanbouw.

Erfgoedkenmerken en -elementen 65
De erfgevel van het boerenhuis heeft vier steekboogvormige vensters met vast bovenlicht en steekboogvormige
deur. Aan de straatzijde bevindt zich in het midden van de gevel van het bijgebouw een houten poort. Een oude
prentbriefkaart (cf. Bijlage 1: 10) laat zien dat het bijgebouw niet altijd is witgeschilderd.
⋅ Volkegemberg 70 (cf. Fotoarchief: 56-57):
Dit dorpshuis, dat haaks ingeplant staat, sluit visueel de noordwestelijke hoek van het De La Kethulleplein af. Het is
een voormalige hoeve en herberg die naar verluidt de naam ‘De Gaaipers’ droeg. Het huis heeft een omhaagde
voortuin en toegangshek tussen gewitte gemetste vierkante hekpijlers.
Het dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen heeft een pannen dak, waarvan de nok haaks op straat staat.
Voorheen was het een boerenhuis van anderhalve bouwlaag, dat in het begin van de twintigste eeuw werd verhoogd
tot twee bouwlagen. De verzorgde gewitte bepleisterde lijstgevel wordt horizontaal geleed door lijsten en
hardstenen kordons. De verankerde benedenverdieping is voorzien van een afgevlakte imitatiebossage. De licht
steekvormige muuropeningen hebben per verdieping verschillende omlijstingen. De halve cirkels op de borstwering
verwijzen meer dan waarschijnlijk naar de vroegere lunetten van de halve verdieping.
Rechts sluit een lagere vroegere bedrijfsvleugel aan bij de woning. Deze is heden deels ingelijfd bij de woning en
deels aangepast tot garage. Tegen de zijgevel van de haakse vleugel bevindt zich tevens een bakoven onder
lessenaarsdak.
Op de Ferrariskaart (cf. Bijlage 1: 1) is reeds bebouwing aanwezig, namelijk vier eenheden. Dit ensemble is tevens
terug te vinden op de kadastrale kaart van Van Impe uit 1819 (cf. Bijlage 1: 2). De Atlas der Buurtwegen uit 1844 (cf.
Bijlage 1: 3) en de kadastrale kaart van Popp uit 1865 (cf. Bijlage 1: 4) tonen een wijziging in de bebouwing: een
gebouwtje, dat parallel met de straat stond is, verdwenen. In het begin van de twintigste eeuw ondergaat het
opnieuw enkele aanpassingen waardoor slechts een L-vormige bebouwing overblijft.

Erfgoedkenmerken en -elementen 66
NIET-BOUWKUNDIG ERFGOED
Naast bouwkundig erfgoed bepalen kleine elementen zoals het gekasseide dorpsplein, het kerkhof, kleine
landschapselementen en een populierenbos de identiteit en het landelijke karakter van het beschermde dorpsgezicht van
Volkegem.
HET DORPSPLEIN (Cf. Fotoarchief: 1-7)
Het De La Kethulleplein is een langwerpig en min of meer driehoekig dorpsplein bovenaan de Volkegemberg dat afgebakend
wordt door onder meer de dorpsherberg ‘Den Obus’ aan de noordelijke zijde, de kerk en pastorie in het oosten, een
indrukwekkende gesloten hoeven aan de zuidwestelijke zijde en enkele kleinere hoevencomplexen ten noordwesten.
Heden is het eerder een pleinachtige straatverbreding bedekt met kasseien. De zuidwestelijke zijde van het plein heeft een
begraasde strook die zich verbreedt in de noordwestelijke pleinhoek. Aan deze zijde van het plein zijn tevens bomen van een
uitheemse soort aangeplant.
In de noordwestelijke pleinhoek flankeren twee bomen van dezelfde soort een oorlogsgedenkteken voor de slachtoffers van
de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Het obeliskvormig arduinen monument met opschriften bevindt zich te midden van een
achtzijdig perk dat wordt omgeven met een lage ijzeren omheining.
KERKHOF (Cf. Fotoarchief: 12-14)
Ook het kerkhof is een element met cultuurhistorische waarde. Het kerkhof heeft zich doorheen de eeuwen in een
typerende en warrige structuur rondom de Sint-Martinuskerk ontwikkeld. Heden wordt het omgeven door een taxushaag
(cf. Kleine landschapselementen) en is toegankelijk langs vierkante bakstenen hekpijlers, die omstreeks 1990 werden
vernieuwd. De meeste grafmonumenten die zich op het kerkhof bevinden zijn te dateren na 1930. Het merendeel van de

Erfgoedkenmerken en -elementen 67
grafmonumenten zijn uit natuursteen. Er zijn slechts nog twee gietijzeren grafkruisen aanwezig. 8 De grafopschriften zijn niet
echter verdwenen, waardoor deze moeilijk te dateren zijn. Dergelijke grafkruisen kwamen tussen 1840 en 1960 voor.
Verder onderzoek kan misschien meer uitsluitsel geven.
KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN
Het merendeel van de kleine landschapselementen met enige cultuurhistorische waarde in dit beschermde dorpsgezicht doet
dienst als perceelsrandbegroeiing. Deze begroeiing kan verschillende functies hebben, zoals zorgen voor privacy, veekering,
loofvoedering, eigendomsafbakening, … Hierna worden eerst de verscheidene kleine landschapselementen die voorkomen in
het beschermde dorpsgezicht algemeen vermeld. Na deze algemene opsomming wordt verder toegespitst waar en in welke
vorm deze kleine landschapselementen in het beschermde dorpsgezicht van Volkegem voorkomen.
Sierhaag
Sierhagen kwamen en komen voor rond de erven. Ze hadden tot doel de hond en pluimvee binnen, en nieuwsgierige
blikken buiten te houden. Tot diep in de negentiende eeuw was taxus de meest gebruikte soort. Haagbeuk en Wilde
liguster en in de tweede helft van de twintigste eeuw ook haagliguster, kwamen in de plaats.
Weerhaag
Weerhagen waren hagen die moeten weren, met andere woorden het vee tegenhouden. Het zijn de voorlopers van de
prikkeldraad. In Vlaanderen kwamen ze voor rond alle private weilandpercelen en boomgaarden. Ze hielden het vee
binnen en het snoeisel werd in mutsaards opgemaakt en verstookt. Weerhagen werden bijna steeds exclusief met
éénstijlige meidoorn aangeplant, maar andere doornige soorten zoals sleedoorn, hulst en hondsroos die er spontaan in
8 Foto’s uit de fototheek van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium uit 1942 tonen aan dat voor de Tweede Wereldoorlog
(giet)ijzeren grafkruisen veelvuldig op het kerkhof rondom de Sint-Martinuskerk aanwezig waren (cf. Bijlage 1: 12-15).

Erfgoedkenmerken en -elementen 68
terechtkwamen werden door niet al te zorgzame boeren geduld. Andere soorten verwijderde men bijna steeds
categoriek. De hedendaagse soortenrijke weerhagen werden dus nooit zo aangeplant. De niet-doornige soorten
verrijken de haag nu als gevolg van de beheersverwaarlozing en de spontane vestiging van houtige plantensoorten in de
laatste eeuw na de opkomst van de prikkeldraad.
Houtkant
Houtkanten zijn kleinschalige, halfnatuurlijke, lineaire habitats met een houtige vegetatie in het agrarisch landschap.
Sommige zijn aangeplant, andere zijn spontaan ontstaan en weer andere zijn een relict van een verdwenen bos. Ze zijn
ecologisch essentieel voor vele dieren en planten, die deze groene linten nodig hebben om zich te kunnen verplaatsen
tussen de natuurgebieden en soms zelfs enkel hier nog de juiste voorwaarden vinden om erin te overleven.
Vroeger werd een houtkant gebruikt voor het hakhout (brandhout), als veevoeder (bladeren en twijgen) of als
begrenzing van de percelen of als veekering. Zo werd in de negentiende eeuw het netwerk van houtkanten sterk
uitgebreid. In de twintigste eeuw echter was er een sterke achteruitgang van het houtkantennetwerk. Dit heeft onder
andere te maken met de intensivering, mechanisering en schaalvergroting van de landbouw.
Kaphaag
Kaphagen zijn nu typisch voor de Vlaamse Ardennen, maar ooit kwamen ze wat ruimer voor in Zuidoost-Vlaanderen en
West-Brabant voor. Het gaat om rijen van lage knotbomen (kaphoogte 150 à 200 cm) die dicht bij mekaar aansluiten (30
tot 150 cm). Ze bestaan bijna steeds uit Gewone es of Haagbeuk. Hun functie was loofvoedering. Boomloof heeft een
voedingswaarde vergelijkbaar met eenzelfde gewicht aan hooi. De kaphaag heeft nu wel zijn oorspronkelijke functie
verloren. Het boomloof wordt niet meer gebruikt als voedsel voor het vee.
Knotbomenrij
Knotbomen werden aangeplant omdat ze schaduw brachten voor het vee en natte weilanden ontwaterden.
Een knotboom is geen soort op zich. Een knotboom verkrijg je door een bepaalde snoeitechniek consequent toe te
passen. Met andere woorden: een boom die door de mens is aangepast aan zijn behoeften. Knotbomen kunnen
vergeleken worden met hakhout op de stam. Het knotten van loofbomen is een zeer oude manier van hout oogsten. Dit
fijn hout werd voor allerlei doeleinden gebruikt.

Erfgoedkenmerken en -elementen 69
Opgaande boom
Alleenstaande bomen kwamen verspreid voor in het cultuurlandschap. Ze vervulden er dikwijls een specifieke functie: er
waren onder meer gerechts-, vrijheids-, en fetisjbomen, bomen als herkenningspunt in open landschappen, perceelsgrens,
…
Talud
Een talud is een vrije steile glooiing of helling van een weg. Deze kan begroeit of verstevigd zijn met kasseien.
KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN IN HET BESCHERMDE DORPSGEZICHT VAN VOLKEGEM
Bagettestraat:
⋅ Aan de straatzijde van Bagettestraat 1A: staan vier knotessen die dicht bij mekaar aansluiten (cf. fotoarchief: 33).
De La Kethulleplein:
⋅ Kerkhof (perceel 642 A):
- De Sint-Martinuskerk staat ten midden van het kerkhof dat omringd wordt door een sierhaag, meer bepaald een
taxushaag die intensief wordt beheerd. Hierdoor krijgt men een strak geschoren haag die moeilijk of zelfs niet in
bloei kan komen (cf. fotoarchief: 15-16)
- Aan de straatzijde is de taxushaag aangeplant op een talud dat is verstevigd met kasseien (cf. fotoarchief: 15-16).
- Het toegangspad tot de kerk wordt geflankeerd door een ligusterhaag, die eveneens een intensief beheer kent
(cf. fotoarchief: 8).
⋅ De La Kethulleplein 1 (perceel 509 E):
- Aan de zijde van de Volkegemberg (noordelijke zijde van perceel) bevindt zich een houtkant met struiken boven
een gekasseide talud die een boomgaard omgeven (cf. fotoarchief: 58-59).

Erfgoedkenmerken en -elementen 70
De houtkant loopt uit in een houtkant met bosvorming. De houtkant bevat onder meer opgaande bomen,
knotbomen, waaronder een knoteik, en planten, zoals maagdenpalm, hazelaar, … (cf. fotoarchief: 60-61).
Achter de houtkant bevinden zich restanten van een knotbomenrij.
- Aan de zuidwestelijke zijde van het perceel is een knotbomenrij.
⋅ De La Kethulleplein 3: (percelen 515 D en E):
- Aan de hoek met de Steenbergstraat staat een meidoornhaag met bijmenging van andere soorten, waaronder
haagbeuk (cf. fotoarchief: 41).
- Ter hoogte van de Steenbergstraat (oostelijke zijde van perceel 515 D) bevindt zich een overblijfsel van een
kaphaag, waarin doorheen de jaren vlier is terechtgekomen en niet is verwijderd. Naast knotolmen is er tevens
een knotvlier aanwezig. De overige vlier werd doorheen de jaren als haag beheerd (cf. fotoarchief: 43-44).
- Aan de zuidelijke zijde (van percelen 515 D en E) staat een rij van knot- en opgaande essen (cf. fotoarchief: 45).
- Aan de westelijke zijde (van perceel 515 E) bevindt zich een houtkant langs een knotessenrij (cf. Weg 19).
⋅ De La Kethulleplein 4 (perceel 641 B):
- Aan de voor- en rechterzijde is een gekasseide talud aanwezig (cf. fotoarchief: 21-23).
- Boven het talud aan de rechterzijde staat een rij van vijftien Hollandse lindes. De lindes die zich het dichtst bij de
woning bevinden zijn knotbomen die minstens honderd jaar oud zijn. De rest van de rij zijn lindes die hun
eerste knotbeurt nog moeten ondergaan (cf. fotoarchief: 23).
⋅ De La Kethulleplein 5: (perceel 476 N):
- Aan de straatzijde (de zuidwestelijke zijde van het perceel bevindt zich een talud verstevigd met kasseien (cf.
fotoarchief: 26).
- Aan de straatzijde (de zuidoostelijke zijde van het perceel) wordt de toegang tot het erf geflankeerd door een
sierhaag, namelijk een ligusterhaag (cf. fotoarchief: 27-28).

Erfgoedkenmerken en -elementen 71
- Op het erf bevinden zich twee opgaande bomen, meer bepaald twee notelaars (cf. fotoarchief: 27-28).
⋅ De La Kethulleplein 7 (perceel 474 G):
- De voortuin van deze woning wordt omgeven door een sierhaag, meer bepaald een taxushaag., die intensief
wordt beheerd en hierdoor het voorkomen heeft van een strak geschoren haag (cf. fotoarchief: 29).
⋅ De La Kethulleplein 10 en 11 (percelen 657 K en 657 L):
- Aan de straatzijde bevindt zich een talud met aanplantingen (cf. fotoarchief: 30).
Voetweg 34:
⋅ Op grens tussen percelen 505 (noordoostelijke hoek) en 521 (noordwestelijke hoek) staat een opgaande
canadapopulier. Meer dan waarschijnlijk is de boom aangeplant om de grens van de percelen te duiden (cf.
fotoarchief: 51).
⋅ Aan de zuidwestelijke zijde van perceel 605 bevindt zich een knotbomenrij waartussen, door de jaren heen, struiken
zijn gegroeid (cf. fotoarchief: 53).
⋅ Vanaf deze weg kan men genieten van een prachtig zicht op de Scheldevallei (cf. fotoarchief: 54). Dit zicht moet
behouden blijven. Dit kan met een eventuele uitbreiding van het dorpsgezicht bewerkstelligd worden.
Voetweg 39:
De aarden weg, die deels is ingenomen voor landbouwdoeleinden, is een relict die informatie biedt over de
ontstaansgeschiedenis van het landschap en het traditionele landgebruik. Het pad heeft aan een zijde een grasberm.
Volkegemberg:
⋅ Volkegemberg 70 (perceel 479 E):
- Aan de straatzijde bevindt zich een gekasseide talud (cf. fotoarchief: 56-57).
- Aan de straatzijde wordt de voortuin van deze dorpswoning afgebakend door een taxushaag, die intensief wordt
beheerd (cf. fotoarchief: 56).

Erfgoedkenmerken en -elementen 72
- Aan de achtertuin aan straatzijde is een ligusterhaag aanwezig (cf. fotoarchief: 57).
⋅ Volkegemberg 72 (perceel 478 H):
Weg 13:
- Aan de straatzijde is er een gekasseide talud aanwezig, die doorloopt naar De La Kethulleplein 5 (cf. fotoarchief:
55).
Het is een aarden weg die naar graaslanden leidt.
⋅ Aan de noordwestelijke zijde van perceel 515 E situeert zich een houtkant bestaande uit haagbeuk, opgaande olm,
beuk. Daarachter bevindt zich een kaphaag ofwel een knotbomenrij. Dit is soms door latere begroeiing moeilijk te
achterhalen (cf. fotoarchief: 47-48).
⋅ Aan de zuidoostelijke zijden van percelen 520 B en 521 staat zich een knotessenrij (cf. fotoarchief: 47-48).
⋅ Aan de zuidoostelijke zijde van perceel 520 A bevindt zich een houtkant met bosvorming (cf. fotoarchief: 49-50).
POPULIERENBOS
In het noordoosten van het beschermde dorpsgezicht situeert zich een populierenbos (boomsoort: Robusta). In het
beschermde dorpsgezicht is slechts een deel van dit bos opgenomen. Het populierbos strekt zich uit verder uit over de
omliggende landbouwgronden (cf. Kadasterplan). Het bos is ongeveer 45 à 50 jaar geleden aangeplant. Het gebied is evenwel
altijd bos geweest en niet in cultuur gebracht zoals de omliggende landbouwgronden. Een deel van het bos neemt tevens een
deel van de tuinen (De La Kethulleplein 9 en Volkegemberg 66 en 70) in.
Weg 16: (cf. fotoarchief: 62-66)
Heden is dit een pad die door een populierenbos naar de velden leidt en wordt omgeven door begroeiing eigen aan een
bos.

Erfgoedkenmerken en -elementen 73
Weg 17: (cf. fotoarchief: 67-70)
Dit pad, dat zich langs de dorpsbron het ‘Gootje’ heeft ontwikkeld, loopt deels door het populierenbos. Op de grens van
perceel 443 A bevindt zich een knotes.

MAATREGELEN

Maatregelen 75
De doelstelling, die in dit herwaarderingsplan centraal staat, is het in stand houden, herstellen, onderhouden en versterken
van het landelijke karakter van het beschermde dorpsgezicht van Volkegem. Deze basisdoelstelling is verder uitgesplitst in
drie kleinere doelstellingen: het in stand houden, herstellen en onderhouden van de erfgoedkenmerken en –elementen; het
herstellen van het perspectief op de Sint-Martinuskerk; het uitbreiden van het dorpsgezicht. Niet alle doelstellingen kunnen
gekoppeld worden aan maatregelen en bijhorende werkzaamheden die in aanmerking komen voor een onderhoudspremie.
De maatregelen zullen voor van toepassing zijn op het in stand houden, herstellen en onderhouden van de
erfgoedkenmerken en –elementen.
HET IN STAND HOUDEN, HERSTELLEN EN ONDERHOUDEN VAN DE ERFGOEDKENMERKEN EN –ELEMENTEN
De erfgoedkenmerken en –elementen bepalen de identiteit van het dorpsgezicht. Daarom moeten ook maatregelen
opgesteld worden om de erfgoedkenmerken en –elementen in stand te houden, te herstellen en te onderhouden. Aan deze
maatregelen worden werkzaamheden gekoppeld. Hierdoor hebben eigenaars in het beschermde dorpsgezicht recht op
onderhoudspremies wanneer er instandshoudings-, herstellings- en onderhoudswerkzaamheden moeten gebeuren aan de
erfgoedkenmerken en –elementen.
In dit dorpsgezicht zijn de erfgoedkenmerken nauw vervlochten met erfgoedelementen. Bijvoorbeeld is het dorpsplein nauw
verbonden met de historische structuur en maakt bijgevolg deel uit van een erfgoedkenmerk. Maar het plein is ook een
visuele component van het dorpsgezicht en bijgevolg een erfgoedelement. Hierna volgen per element met enige
cultuurhistorische waarde de specifieke maatregelen en de daaraan gekoppelde werkzaamheden.
BOUWKUNDIG ERFGOED
Pastorie (De La Kethulleplein 4)
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de pastorie. Dit betekent dat werkzaamheden aan de
voor-, achter- en zijgevel, het dak en het bijgebouw in aanmerking komen voor onderhoudspremies. Daarbij moet
behouden blijven:
⋅ Het zadeldak met rode dakpannen;

Maatregelen 76
⋅ De gevelafwerking van de pastorie
- De voorgevel heeft een gewitte bepleistering;
- De zijgevel een grijze rotsbepleistering;
- De achtergevel is gekaleid (wit)
- Gekaleide afwerkingslaag van het bijgebouw
⋅ De geprofileerde lijsten rondom de muuropeningen in de voorgevel. Bij restauratie aan de gevel dienen verdwenen
omlijstingen bijgewerkt te worden;
⋅ De doorlopende puilijsten;
⋅ Het historisch houtwerk, waaronder de deuren en ramen. De huidige ramen in de voorgevel zijn recente
exemplaren. Bij een restauratie van de voorgevel kan gekozen worden terug te gaan naar een oudere toestand,
waarbij de raamvleugels een roedenverdeling hebben.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen dak van pastorie - Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
Behoud en onderhoud van gevelafwerking van voorgevel:
- Bepleistering: wit geschilderd
- lijsten rond muuropeningen
- geprofileerde daklijst
- puilijst
Behoud en onderhoud van gevelafwerking van zijgevel: Idem
grijze rotsbepleistering
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen ervan
door onder meer te metselen, te bepleisteren en te voegen
en door beschermings- en afwerkingslagen aan te brengen
zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden, vertinnen of
verzilveren;

Maatregelen 77
Behoud en onderhoud van gevelafwerking van achtergevel:
gekaleide afwerkingslaag
Behoud en onderhoud van gevelafwerking van bijgebouw:
wit gekaleide bakstenen gevel
Behoud en onderhoud houtwerk: ramen, deuren Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;
Zondagschool (De La Kethulleplein 4b)
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de zondagschool. Dit betekent dat werkzaamheden
aan de voor-, achter- en zijgevel in aanmerking komen voor onderhoudspremies. Daarbij moet behouden blijven:
⋅ Het zadeldak met rode dakpannen;
⋅ De gevelafwerking: de voor-, achter en zijgevel zijn wit geschilderd; de voorgevel heeft onderaan een grijze plint;
⋅ Het historisch houtwerk en witte afwerkingslaag: houten deur en hoge spitsboogramen met roedenverdeling
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen dak van zondagschool - Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Behoud en onderhoud van gevelafwerking:
- Wit geschilderde voor- en achtergevel
- Lage grijs geschilderde plint aan voorgevel
Idem
Idem
Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen ervan
door onder meer te metselen, te bepleisteren en te voegen
en door beschermings- en afwerkingslagen aan te brengen

Maatregelen 78
Behoud en onderhoud van houtwerk: ramen, deuren
- hoge spitsboogramen met roedenverdeling
- Getoogde houten deur in voorgevel
zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden, vertinnen of
verzilveren;
Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;
De la Kethulleplein 1
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de hoeve. Dit betekent dat werkzaamheden aan de
gevels aan de straatzijde en daken van het poortgebouw en bedrijfsgebouwen in aanmerking komen voor
onderhoudspremies. Daarbij moet behouden blijven:
⋅ De zadeldaken van het poortgebouw en bedrijfsgebouw met rode dakpannen
⋅ Het gesloten karakter van de bakstenen gevels;
⋅ De houten toegangspoort; Momenteel is het een houten schuifpoort. Oude prentbriefkaarten tonen een houten
poort met openslaande vleugels. Bij vervanging kan bijvoorbeeld geopteerd worden voor een poort met openslaande
vleugels;
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen dak van poortgebouw
en schuur
- Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Behoud en onderhoud van bakstenen buitengevels van Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen ervan
poortgebouw en schuur
door onder meer te metselen, te bepleisteren en te voegen

Maatregelen 79
Behoud en onderhoud houtwerk:
- Houten toegangspoort
en door beschermings- en afwerkingslagen aan te brengen
zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden, vertinnen of
verzilveren;
Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;
De la Kethulleplein 2
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de hoeve. Dit betekent dat werkzaamheden aan de
gevel aan de straatzijde, daken van de bedrijfsgebouwen en toegangshek in aanmerking komen voor onderhoudspremies.
Een deel van het bedrijfsgebouw heeft een zadeldak met rode pannen. Dit moet behouden blijven. Het dak van het
andere deel van de schuur wordt bedekt met golfplaten. Bij het vernieuwen van de dakbedekking, kan hier gekozen
worden voor een pannen dak.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen dak van
bedrijfsgebouw
- Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Behoud en onderhoud van bakstenen gevel van Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen ervan
bedrijfsgebouw aan straatzijde
door onder meer te metselen, te bepleisteren en te voegen
en door beschermings- en afwerkingslagen aan te brengen
zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden, vertinnen of
verzilveren;

Maatregelen 80
Behoud en onderhoud toegangshek - Treffen van maatregelen tegen corrosie, aftakeling en
De la Kethulleplein 3
ontaarding van materialen;
- Bijwerken, herstellen of vervangen van geërodeerde
materialen en onderdelen;
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de vierkantshoeve. Dit betekent dat werkzaamheden
aan de gevels aan de straatzijde en daken in aanmerking komen voor onderhoudspremies. Daarbij moet behouden
blijven:
⋅ De zadeldaken met rode dakpannen van de zuidoostelijke bedrijfsvleugel en het koetshuis;
⋅ Het gesloten karakter van de bakstenen gevels van de zuidoostelijke bedrijfsgevel en het koetshuis;
⋅ De houten toegangspoort in de zuidoostelijke bedrijfsgevel;
⋅ De bakstenen zijtuitgevel van boerenhuis in de zuidwestelijke gevel;
⋅ Het historisch houtwerk in de zijtuitgevel van het boerenhuis;
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen daken van
bedrijfsgebouwen aan straatzijde
- Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Behoud en onderhoud van bakstenen gevels aan straatzijde Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen ervan
door onder meer te metselen, te bepleisteren en te voegen
en door beschermings- en afwerkingslagen aan te brengen
zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden, vertinnen of
verzilveren;

Maatregelen 81
Behoud en onderhoud houtwerk in buitengevels:
⋅ Houten toegangspoort
⋅ Ramen in onder meer zijtuitgevel
Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;
De La Kethulleplein 5
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de hoeve. Dit betekent dat werkzaamheden aan de
gevels van het boerenhuis en het bijgebouw die vanaf de straat zichtbaar zijn en de daken in aanmerking komen voor
onderhoudspremies. Daarbij moet behouden blijven:
⋅ De zadeldaken met rode dakpannen;
⋅ De witte afwerkingslaag op de gevels
⋅ Het houtwerk:
- Deuren en ramen in gevel van boerenhuis
- Poort en deuren in bijgebouw
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen daken van boerenhuis
en bijgebouw
- Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Behoud en onderhoud van gewitte bakstenen gevels Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen
ervan door onder meer te metselen, te bepleisteren en te
voegen en door beschermings- en afwerkingslagen aan te
brengen zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden,
vertinnen of verzilveren;

Maatregelen 82
Behoud en onderhoud houtwerk: poort, ramen, deuren Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;
Bagettestraat 6
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de dorpswoning. Dit betekent dat werkzaamheden
aan de gevels van de woning die vanaf de straat zichtbaar zijn en het dak in aanmerking komen voor onderhoudspremies.
Daarbij zijn het zadeldak met rode pannen en het houtwerk elementen die behouden moeten blijven.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen dak - Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Behoud en onderhoud houtwerk: ramen, deuren Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;
Volkegemberg 70
Het in stand houden, herstellen en onderhoud van het uitzicht van de voormalige hoeve.
(Herwaarderings)werkzaamheden aan volgende elementen komen in aanmerking voor een onderhoudspremie:
⋅ In stand houden en onderhoud van zadeldaken, waarbij de rode kleur van dakpannen dient behouden te blijven.

Maatregelen 83
⋅ In stand houden en onderhoud van de gevel (afwerkingslagen, …)
⋅ In stand houden en onderhoud van houtwerk (deuren, ramen, ….)
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud en onderhoud van pannen daken van woning en
voormalig bedrijfsgebouw
Behoud en onderhoud van gevelafwerking van de woning
en bijgebouwen
- Herstellen van dakschade, dichten en afdekken van
lekken;
- Ontmossen van daken, onderhouden, herstellen en
aanbrengen
rioleringen;
van dakgoten, afvoerleidingen en
Onderhouden en herstellen van gevels of onderdelen ervan
door onder meer te metselen, te bepleisteren en te voegen
en door beschermings- en afwerkingslagen aan te brengen
zoals kaleien, schilderen, vernissen, vergulden, vertinnen of
verzilveren;
Behoud en onderhoud houtwerk: ramen, deuren Herstellen, vervangen of opnieuw aanbrengen van
historisch houtwerk zoals deuren, ramen, luiken, poorten,
gootconstructies, beplanking met inbegrip van hang- en
sluitwerk en beglazing;

Maatregelen 84
NIET-BOUWKUNDIG ERFGOED
HET DORPSPLEIN
Het dorpsplein vormt de kern van het landelijk dorp Volkegem. Het dorpsplein haalt zijn landelijk karakter uit visuele
elementen, zoals de straatverbreding met kasseien, de begraasde strook aan de zuidwestelijke zijde en het oorlogsmonument
(aanplantingen en hekken). Het zijn die elementen die in bewaard moeten blijven en die bijgevolg voor instandhouds-,
herstellings- en onderhoudswerkzaamheden in aanmerking komen.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van de
straatverbreding met kasseien
Beheer en onderhoud van de
begraasde strook
Beheer en onderhoud van het
oorlogsmonument
HET KERKHOF
Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals waterpartijen, vijvers,
waterbekkens, waterbekkens, waterlopen, walgrachten, grachten en greppels en eventueel
de afvoer van vrijgekomen materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden,
laanbepalingen, bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken, hagen,
loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren, schuttingen, hekken,
pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
Idem
Idem
Het kerkhof, dat zich omheen de Sint-Martinuskerk heeft ontwikkeld, is een (dorps)beeldbepalend element. Het kerkhof
haalt zijn identiteit uit zijn ovaalvormige grondplan, de ongeordende structuur van de graven, de paden. Dit zijn elementen

Maatregelen 85
die behouden moeten blijven en die bijgevolg voor instandhouds-, herstellings- en onderhoudswerkzaamheden in aanmerking
komen. Mogelijke werkzaamheden kunnen zijn het instandhouden en onderhoud van graven met cultuurhistorische waarden,
zoals bijvoorbeeld de overgebleven gietijzeren grafkruisen, de hekpijlers, de paden, … 1
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van het
kerkhof
KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN
Uitvoeren van andere werkzaamheden met het oog op het voorkomen van de ontwaarding
en op de instandhouding en het onderhoud;
De kleine landschapselementen, zoals hagen, houtkanten, kaphagen, knotbomen, … bepalen mee het landelijke karakter van
het beschermde dorpsgezicht van Volkegem. Dit betekent dat er maatregelen moeten getroffen worden om deze
erfgoedelementen in stand te houden, te beheren en eventueel te herstellen. De eigenaars in dit beschermde dorpsgezicht
kunnen voor het beheer en onderhoud van landschapselementen met cultuurhistorische waarde in aanmerking voor
onderhoudspremies.
Aangezien het beschermde dorpsgezicht van Volkegem in een relictzone ligt, kunnen zowel particulieren als
gemeentebesturen voor het beheer en het onderhoud van kleine landschapselementen beroep doen op het Regionaal
Landschap Vlaamse Ardennen voor werkzaamheden aan het landschap. De kosten van de uitvoering worden voor 80%
gedragen door de Vlaamse Overheid – Agentschap Ruimtelijke Ordening en Onroerend erfgoed Vlaanderen. De eigenaars
hoeven slechts 20 % te betalen. Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen kan zorgen voor de aanleg, achterstallig onderhoud
en restauratie van kleine landschapselementen, maar ook kan informatie bieden over het beheer van kleine
landschapselementen.
1 Het beheer en onderhoud van de taxushaag, die het kerkhof omgeeft, en de ligusterhaag, die het toegangspad flankeert, wordt
besproken bij de kleine landschapselementen.

Maatregelen 86
Hierna wordt algemeen het vereiste beheer per klein landschapsbeheer opgesomd. Vervolgens wordt specifiek ingegaan op
het beheer van de kleine landschapselementen binnen het beschermde dorpsgezicht in Volkegem.
Sierhaag
Een sierhaag kan intensief en extensief worden beheerd. Een intensief beheer houdt in dat de haag 1 à 3 maal per jaar
wordt geschoren. Hierdoor bekomt zo een strak geschoren haag die moeilijk of zelfs niet in bloei kan komen. Bij een
extensief beheer wordt de haag één maal in 1 tot 3 jaar geschoren. De haag zal minder strak ogen en krijgt ook de kans
om te bloeien.
Weerhaag
Scheren alleen kon weerhagen vroeger niet veebestendig houden. Er was een intensief beheer nodig, waarbij, naast
scheren, de haag werd gestopt met nieuw plantsoen waar nodig en gelegd of geleid. Hierdoor werd de haag dichter en
rijker aan bijvoorbeeld broedplaatsen voor vogels. Tegenwoordig wordt de haag niet langer op deze manier beheerd,
maar op eenzelfde wijze als de sierhaag.
Houtkant
Een houtkant wordt gekuist tijdens de kap, met verwijdering van minder gewenste soorten en vervanging door andere.
Een houtkant wordt om de 7 à 10 jaar gekapt. Bij voorkeur wordt een houtkant niet in eenmaal gesnoeid. Bij een gehele
snoeibeurt van de houtkant zijn de dieren die leven in de houtkant hun habitat kwijt. Wanneer slechts een deel van de
houtkant gesnoeid wordt, kunnen de dieren overleven in het ongekapte deel.
Kaphaag
Vroeger werd de kaphaag jaarlijks tweemaal geschoren/geknot. De kaphaag heeft evenwel zijn oorspronkelijke functie
verloren. Het boomloof wordt niet meer gebruikt als voedsel voor het vee. Tegenwoordig wordt de kaphaag eerder als
knotbomenrij beheerd met bijgevolg een kapcyclus van ongeveer 6 à 9 jaar, naar gelang de soort en de groei.
Knotbomenrij
Afhankelijk van de soort moeten knotbomen om de 4 à 10 jaar worden geknot. Essen bijvoorbeeld hebben om de 8 à 9
jaar een knotbeurt nodig. Het evenwel niet altijd even gemakkelijk te bepalen wanneer knotbomen een laatste maal zijn
geknot en bijgevolg wanneer een volgende knotbeurt zich opdringt. Daarom wordt de diameter van de takken gemeten.
Wanneer de diameter van de takken 10 à 15 cm meet, dienen de bomen opnieuw geknot te worden.
Solitaire boom

Maatregelen 87
De belangrijkste beheersmaatregel die wordt toegepast bij opgaande, solitaire bomen is gewoon niets doen. Wanneer
het noodzakelijk is, kunnen hinderende takken of dood hout worden weggehaald, of kan de boom wat worden
opgesnoeid. Dit kan bijvoorbeeld door een boomverzorger gebeuren.
DE KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN IN HET BESCHERMDE DORPSGEZICHT VAN VOLKEGEM
Bagettestraat:
De knotessen ter hoogte van Bagettestraat moeten om de 8 à 9 jaar worden geknot. De bomen zijn in de winter van
2006-2007 onderhanden genomen waardoor de bomen pas binnen de 8 à 9 jaar opnieuw een knotbeurt moeten krijgen.
De zijscheuten dienen wel regelmatiger gesnoeid te worden om een onverzorgd uitzicht, zoals de huidige toestand, te
vermijden.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
knotessen
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
-
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen, walgrachten,
grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen materiaal,
duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen, bomenrijen,
bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken, hagen, loofgangen,
borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren, schuttingen, hekken,
pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;

Maatregelen 88
De La Kethulleplein:
⋅ Kerkhof (perceel 642 A):
- Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade
kunnen de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
- De taxushaag, die het kerkhof omgeeft, is het resultaat van een intensief beheer. Hierdoor bekomt men een
strak geschoren haag. Teneinde dit resultaat te behouden dient de haag 1 à 3 keer per jaar te worden geschoren.
- De ligusterhaag, die het toegangspad tot de kerk flankeert, kent eveneens een intensief beheer. Dit houdt in dat
de haag 1 à 3 keer per jaar wordt geschoren.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van
vrijgekomen materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden,
laanbepalingen, bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen
en struiken, hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en
kaaimuren, schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en
parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
Beheer van taxushaag - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van
vrijgekomen materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden,
laanbepalingen, bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen
en struiken, hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en

Maatregelen 89
Beheer van ligusterhaag Idem
⋅ De La Kethulleplein 1 (perceel 509 E):
kaaimuren, schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en
parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
- Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
- Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade
kunnen de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
- De houtkant op het gekasseide talud dient regelmatig te worden onderhouden, waarbij minder gewenste
soorten worden verwijderd. Aangezien de houtkant zich op een talud bevindt kan er eveneens geopteerd
worden om bijvoorbeeld hazelaar aan te planten. Deze heeft de eigenschap de grond goed vast te houden.
De houtkant loopt verder uit in een houtkant met bosvorming. Dit vraagt een enigszins ander beheer. De
houtkant bevat onder meer struiken, opgaande bomen en knotbomen.
De struiken en planten vragen geen specifieke onderhoud. Dergelijke houtkant wordt om de 10 jaar gemaaid,
waarbij eventueel planten kunnen worden bijgeplant. Aangezien de houtkant aan een openbare weg grenst,
wordt om de 1 à 2 jaar alles wat overhangt, bijgesnoeid.
Bij opgaande bomen is de belangrijkste beheersmaatregel gewoon niets doen. Wanneer het noodzakelijk is,
kunnen hinderende takken of dood hout worden weggehaald, of kan de boom wat worden gesnoeid. Daarbij
wordt best een boomverzorger gevraagd om de huidige toestand te bekijken.
De knotbomen moeten evenwel regelmatig geknot worden. De kapcyclus van knotessen is 8 à 9 jaar. Via de
diameter van de takken kan nagegaan worden wanneer deze knotbomen opnieuw een knotbeurt moeten
ondergaan. Ook de restanten van de knotbomenrij achter de houtkant worden op dezelfde manier beheerd.
- De knotessenrij aan de zuidwestelijke zijde moeten regelmatige geknot worden. De kapcyclus van knotessen is 8
à 9 jaar.

Maatregelen 90
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
Beheer en onderhoud van
houtkant aan noordelijke zijde
Beheer en onderhoud van
knotbomenrij aan zuidelijke
zijde
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
Idem
Beheer en onderhoud van Idem
knotbomenrij aan
zuidwestelijke zijde

Maatregelen 91
⋅ De La Kethulleplein 3: (percelen 515 D en E):
- De meidoornhaag is eerder het resultaat van een extensief beheer, waarbij de haag één maal in 1 tot 3 jaar
wordt geschoren.
- De kaphaag ter hoogte van Steenbergstraat wordt beheerd als een knotbomenrij, wat inhoudt dat de
knotbomen om de 8 à 9 jaar een knotbeurt moeten ondergaan.
- De knotessen aan de zuidelijke zijde dienen om de 8 à 9 jaar geknot te worden. De opgaande essen vereisen
geen specifiek onderhoud. Enkel wanneer het noodzakelijk is, kan dood hout verwijderd worden.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van
meidoornhaag
Beheer en onderhoud van
kaphaag
Beheer en onderhoud van Idem
knot- en opgaande essen
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;

Maatregelen 92
⋅ De La Kethulleplein 4 (perceel 641 B):
- Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade
kunnen de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
- De Hollandse knotlindes hebben een kapcyclus van ongeveer 6 jaar. De eerste vijf knotbomen die zich het
dichtst bij de pastorie bevinden zijn oude exemplaren die minstens 100 jaar oud zijn. De overige Hollandse lindes
moeten hun eerste knotbeurt nog krijgen. Deze snoeibeurt wordt het best dit jaar uitgevoerd.
- Op oude prentbriefkaarten is te zien dat de voortuin van de pastorie aan de voorzijde werd afgebakend met een
hoge sierhaag en een smeedijzeren hek. Teneinde het originele karakter van de pastorie te herstellen, behoort
het aanplanten van een nieuwe haag en het aanbrengen van een smeedijzeren hek tot de mogelijkheden.
Hiervoor wordt bij voorkeur een inheemse haagsoort gebruikt, zoals taxus, buxus of liguster.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Beheer en onderhoud van rij
van Hollandse lindes
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,

Maatregelen 93
Herstel en beheer van
sierhaag aan voortuin en
smeedijzeren hek
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
- Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
⋅ De La Kethulleplein 5: (perceel 476 N):
- Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade
kunnen de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
- De ligusterhaag ( aan de zuidoostelijke zijde van het perceel) kent opnieuw een intensief beheer, wat betekent
dat de haag 1 à 3 maal per jaar moet geschoren worden.
- De twee notelaars op het erf hebben weinig onderhoud nodig. Enkel wanneer het noodzakelijk is, kunnen
hinderende takken of dood hout worden weggehaald.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;

Maatregelen 94
Beheer en onderhoud van
ligusterhaag
Beheer en onderhoud van de
twee notelaars op het erf
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
Idem
⋅ De La Kethulleplein 7 (perceel 474 G):
De taxushaag is strak geschoren, wat wijst op een intensief beheer. Dit houdt in dat de haag 1 à 3 maal per jaar dient
geschoren te worden.

Maatregelen 95
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer
taxushaag
en onderhoud van
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
⋅ De La Kethulleplein 10 en 11 (percelen 657 K en 657 L):
Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade kunnen
de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.

Maatregelen 96
Voetweg 34:
⋅ De opgaande canadapopulier vereist geen specifiek onderhoud. Eventueel kan regelmatig het dood hout worden
verwijderd.
⋅ Knotessen in de bomenrij aan de zuidwestelijk zijde van perceel 605 dienen om de 8 à 9 jaar geknot te worden. Het
onderhoud aan de struiken, die tussen de bomen groeien, dient tegelijkertijd met een knotbeurt van de bomen te
gebeuren. Wanneer men de struiken zou snoeien, wanneer de bomen niet worden geknot, krijgen deze niet genoeg
licht om opnieuw te groeien. Het snoeien van de struiken hoeft echter niet elke knotbeurt te gebeuren.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van
opgaande canadapopulier
Beheer en onderhoud van
knotessenrij
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
Idem
Voetweg 39:
De kerkwegel is gedeeltelijk ingenomen voor landbouwdoeleinden. De voetweg is deels beplant, waardoor deze niet
meer geheel bewandelbaar meer is. Aangezien de kerkwegel een belangrijke cultuurhistorische waarde bezit, versterkt
het herstellen van deze voetweg het landelijk karakter van het beschermde dorpsgezicht. Dit herstellen houdt onder

Maatregelen 97
meer het vrijmaken van de voetweg in en het eventueel aanplanten van traditionele kleine landschapselementen, zoals
grasbermen, houtkanten, … 2
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Herstellen van de voetweg Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals waterpartijen, vijvers,
waterbekkens, waterbekkens, waterlopen, walgrachten, grachten en greppels en
eventueel de afvoer van vrijgekomen materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen
en paden, laanbepalingen, bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en
struiken, hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuin- en
parkmeubilair.
Volkegemberg:
⋅ Volkegemberg 70 (perceel 479 E):
- Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade
kunnen de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
- De taxushaag aan de voortuin is opnieuw het resultaat van intensief beheer, wat inhoudt dat de haag 1 à 3 maal
per jaar dient geschoren te worden.
- De ligusterhaag aan de achtertuin wordt op dezelfde beheerd als de taxushaag.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
2 Voor meer informatie over voetwegen kan men terecht bij de vzw ‘Trage wegen’ (www.tragewegen.be).

Maatregelen 98
Beheer en onderhoud van
taxushaag
Beheer en onderhoud van
ligusterhaag
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen,
-
walgrachten, grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen
materiaal, duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen,
bomenrijen, bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken,
hagen, loofgangen, borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren,
schuttingen, hekken, pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuinen
parkmeubilair.
Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
Idem
⋅ Volkegemberg 72 (perceel 478 H):
Het talud verstevigd met kasseien heeft geen specifiek onderhoud nodig. Bijvoorbeeld bij eventuele schade kunnen
de eigenaars beroep doen op een onderhoudspremie.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Behoud van talud - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals

Maatregelen 99
Weg 13:
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen, walgrachten,
grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen materiaal,
duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen, bomenrijen,
bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken, hagen, loofgangen,
borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren, schuttingen, hekken,
pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
⋅ De houtkant aan de noordwestelijke zijde van perceel 515 E dient om de 6 à 10 jaar een kapbeurt te krijgen.
Teneinde de habitat van de dieren die in de houtkant leven niet teveel te verstoren, wordt de houtkant niet in één
keer geheel gekapt.
De kaphaag of knotbomenrij, die zich achter deze houtkant bevindt, dient om de 8 à 9 jaar een knotbeurt te
ondergaan.
⋅ De knotessenrij aan de zuidoostelijke zijde van percelen 520 B en 521 dient om de 8 à 9 jaar geknot te worden.
Aangezien er doorheen de jaren enkel knotbomen verdwenen zijn, is het opnieuw aanplanten van enkele essen om
de bomenrij aan te vullen aan te raden. Hierdoor krijgt men opnieuw het uitzicht van een knotbomenrij en wordt
het landelijk karakter van het beschermde dorpsgezicht versterkt.
⋅ De houtkant met bosvorming aan de zuidoostelijke zijde van perceel 520 A heeft om de 6 à 10 jaar een kapbeurt
nodig.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van
houtkant aan noordwestelijke
zijde van perceel 515 E
- Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen, walgrachten,
grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen materiaal,
duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen, bomenrijen,

Maatregelen 100
Beheer en onderhoud van
kaphaag/knotbomenrij aan
noordwestelijke
perceel 515 E
zijde van
Beheer en onderhoud van
knotessenrij aan zuidoostelijke
zijde van percelen 520 B en
521
Beheer en onderhoud van
houtkant met bosvorming aan
zuidoostelijke
perceel 520 A
zijde van
bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken, hagen, loofgangen,
borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren, schuttingen, hekken,
pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
- Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
Idem
Idem
Idem
POPULIERENBOS
Voor het populierenbos moeten geen specifieke beheersmaatregelen worden voorzien. Wanneer het noodzakelijk is kan
dood hout uit de bomen worden verwijderd. De populieren in het bos zijn echter niet zo vitaal meer. Daarom kan ervoor
geopteerd worden om, na kapmachtiging, de populieren te vervangen door streekeigen boomsoorten. Wanneer het over
een oppervlakte gaat groter dan een 0,5 ha komen de eigenaar(s) in aanmerking voor subsidies. Bosgroep Vlaamse Ardennen
kan hierbij advies verlenen.
Het bos strekt zich uit over verscheidene tuinen. Hierdoor heeft het bos te leiden onder vertuining. In het bos zijn op
verscheidene plaatsen mesthopen aangebracht. Dit is in feite een vorm van ontbossing die moet tegengehouden worden.

Maatregelen 101
Weg 17:
Knotes die aan de zijde van perceel 443 A moet om de 8 à 9 jaar geknot worden.
MAATREGELEN HERWAARDERINGSWERKZAAMHEDEN
Beheer en onderhoud van knotes - Onderhoud, herstel en beheer van kleine landschapselementen;
- Onderhoud, herstel en beheer van kenmerkende structuren zoals
waterpartijen, vijvers, waterbekkens, waterbekkens, waterlopen, walgrachten,
grachten en greppels en eventueel de afvoer van vrijgekomen materiaal,
duikers, beschoeiingen, taluds, wegen en paden, laanbepalingen, bomenrijen,
bomen- en heestergroepen, solitaire bomen en struiken, hagen, loofgangen,
borders en perken, bruggetjes, tuin- en kaaimuren, schuttingen, hekken,
pergola’s, prieeltjes, tuin- en parkornamentiek en tuin- en parkmeubilair.
- Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
HET HERWAARDEREN VAN HET HUIDIG PERSPECTIEF OP DE SINT-MARTINUSKERK, HET AANSLUITEND
KERKHOF EN DE DORPSKOM
Het herstellen van de homogeniteit in het beschermde dorpsgezicht
De woningen, die na de bescherming van het dorpsgezicht zijn gebouwd, vormen een schaalbreuk met het landelijk
karakter. Door het beperken van de zichtbaarheid van deze woningen kan een homogener geheel gerealiseerd worden.
Dit kan bijvoorbeeld door bijkomende groenvoorzieningen, zoals het aanplanten van een haag nabij de rooilijn teneinde
deze huizen aan het oog te ontrekken. Ter hoogte van Bagettestraat 10 en 11 is er reeds een hoge haag aanwezig.
Teneinde het perspectief vanuit de Bagettestraat enigszins te herstellen kan een maximale hoogte voor deze haag

Maatregelen 102
bepaald worden. Een haag aanplanten is eveneens een optie voor de Rogier van Brakelstraat 2 en 4 en het De la
Kethulleplein 2b.
In het ruimtelijke structuurplan van Oudenaarde staat vermeld dat de kernen in het buitengebied moeten behouden
blijven. Volkegem is zo’n kern in buitengebied. Dit houdt in dat erover moet gewaakt worden dat een kern haar
identiteit van landelijk dorp behoud. Het typische karakter en morfologie van het dorp dient dan ook bewaard en
versterkt worden. Er moet daarbij een bijzondere aandacht gaan naar de inrichting van de dorpskern, het versterken
van het dorpssilhouet, landschapszorg en aandacht voor stilte en rust.
Zoals aangegeven in de visie moeten er richtlijnen op stedenbouwkundig vlak worden uitgewerkt die het landelijke
karakter van de dorpskom van Volkegem helpen in stand te houden. Aanpassingen aan woningen in het beschermde
dorpsgezicht mogen geen breuk vormen met de typische identiteit van de dorpskom van Volkegem en daarom dienen er
richtlijnen gesteld worden voor onder meer de schaal, de bouwhoogte, materiaal- en kleurgebruik, …
Op het vlak van landschapszorg kan men de eigenaars aanmoedigen, door bijvoorbeeld fiscale tegemoetkoming, tot het
aanplanten van inheemse bomen en struiken van de Vlaamse Ardennen. Dit kan het landelijke karakter van het
beschermde dorpsgezicht nog meer versterken. Een voorbeeld kan zijn een dennenhaag te vervangen door een taxusof
ligusterhaag. Een andere voorbeeld is de uitheemse bomen op het driesplein te vervangen door inheemse exemplaren
zoals beuk (cf. Bijlage 3).
Het herstellen van de kerkwegel: cf. supra

BIBLIOGRAFIE

Bibliografie 104
ARCHIEFBRONNEN
ONUITGEGEVEN BRONNEN
Atlas der Buurtwegen, 1844 1
Afdeling R-O Oost-Vlaanderen, Onroerend Erfgoed
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, door Ferraris, 1770-1778.
Kadastrale kaart, door P.C. Popp, 1865.
Archief Kadaster Gent (A.K.G.)
Kadasterplan, Oudenaarde, Afdeling 5, Sectie A, 1819, getekend door Van Impe.
Primitief kadasterplan, Oudenaarde, Afdeling 5, Sectie A, blad 1 (kopie uit 1881).
Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (K.I.K.) 2
Clichénummer: b37023
Clichénummer: b37024
1 De Atlas der Buurtwegen is digitaal te raadplegen op www.gisoost.be.
2 Fototheek te raadplegen via de website van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium: www.kikirpa.be.

Bibliografie 105
Clichénummer: b24367
Clichénummer: b37025
Stad Oudenaarde
Hedendaags kadasterplan, Oudenaarde, Afdeling 5, Sectie A
UITGEGEVEN BRONNEN
Velghe C., Volkegem in oude prentkaarten, foto’s en doodsbeeldekens, Oudenaarde, 1978.
LITERATUUR
Antrop M., Het landschap meervoudig bekeken, Kapepllen, 1989.
Berings G., Landschap, geschiedenis en archeologie in het Oudenaardse, Oudenaarde, 1989.
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur. Deel 15n
1, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Stad Oudenaarde met fusiegemeenten, Turnhout,
1996.
Decrits M. & Van Isterdael H., Catalogus van de Topografisch-historische atlas, Brussel, 1998.
Devos P., De gemeentehuizen van Oost-Vlaanderen, Gent, 1982.
Jansen P. & Kuiper L., Hakhout, suggesties voor het beheer, Wageningen, 2001.

Bibliografie 106
Haslinghuis E.J., Janse, H., Bouwkundige termen. Verklarend woordenboek der westerse
architectuurgeschiedenis, Leiden, 1997.
Hermy M & De Blust G., Punten en lijnen in het landschap, Brugge, 1997.
Kerckhaert N., Oude Oostvlaamse hoeven, Gent, 1988.
Maes B. (red.), Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen: herkenning, verkenning, geschiedenis
en gebruik, Amsterdam, 2006.
Nijssen J., Gietijzer op het kerkhof, in: Grondstof tot nadenken. Metaal (Open Monumentendag Vlaanderen),
2001.
Provincie Limburg, Kleine landschapselementen in Limburg, Rekem, 1990.
Rau H., Van Hoecke K. & Battiau R., Volkegem 2000, Oudenaarde, 2000.
Van den Hurk I., Knotbomen, Utrecht, 1995 (Landschapsbeheer Nederland).
Vandromme D., Van dorp tot stad: de bebouwde omgeving, in: Van nature uit… een monument (Open
Monumentendag Vlaanderen), 2004.
WEBSITES
www.geo-vlaanderen.be (raadplegen van gewestplannen, BPA’s, RUP’s, Landschapsatlas, …)
www.onroerenderfgoed.be (Databank van beschermd erfgoed, brochures,…)
www.oudenaarde (raadplegen van ruimtelijk structuurplan)
www.rlva.be
www.bosgroepen.be

BIJLAGEN

INHOUDSTAFEL
1. Historisch-archivalisch onderzoek
Historische topografisch en kadasterkaarten
Iconografische documenten
2. Kadastergegevens van percelen opgenomen in het beschermde dorpsgezicht van Volkegem
3. Lijst van streekeigen bomen en struiken in de Vlaamse Ardennen

Bijlage 1: Historisch-archivalisch onderzoek

HISTORISCHE TOPOGRAFISCHE EN KADASTERKAARTEN

Bijlage 1: Historische topografische en kadasterplannen 111
1. Detail uit de Kabinetskaart van de
Oostenrijkse Nederlanden, door
Ferraris, 1770-1778. 1
1 De Ferraris- en Popp-kaart zijn afkomstig van de Afdeling R-O Oost-Vlaanderen, Onroerend Erfgoed (Gebroeders Van Eyckstraat 4-6, 9000 Gent). De kadasterkaarten
van 1819 en 1881 bevinden zich in het Archief van het Kadaster Oost-Vlaanderen (Savaanstraat 11, 9000 Gent). De Atlas der Buurtwegen uit 1844 is online raadpleegbaar
(www.gisoost.be). Het huidige kadasterplan is aangereikt door de Stad Oudenaarde.
1

Bijlage: Historische topografische en kadasterplannen 112
2. Detail uit kadastrale verzamelkaart, door Van Impe,
1819.

Bijlage 1: Historische topografische en kadasterplannen 113
3. Detail uit de Atlas der
Buurtwegen (1844).

Bijlage 1: Historische topografische en kadasterplannen 114
4. Detail uit de kadastrale kaart door Popp P.C. (1865).

Bijlage 1: Historische topografische en kadasterplannen 115
5. Detail uit het primitief
kadasterplan (1881).

Bijlage 1: Historische topografische en kadasterplannen 116
6. Detail uit het
hedendaags kadasterplan
met afbakening van
beschermd dorpsgezicht.

ICONOGRAFISCHE DOCUMENTEN

Bijlage 1: Iconografische documenten 118
OUDE PRENTBRIEFKAARTEN
7. Zicht op de zuidelijk zijde van de Sint-Martinuskerk (s.d.). De foto werd genomen vanuit de R.
Van Brakelstraat (Velghe, C., Volkegem in oude prentkaarten, foto’s en doodsbeeldekens,
Oudenaarde, 1978, p. 13.).

Bijlage 1: Iconografische documenten 119
8. Zicht op de Sint-Martinuskerk, de zondagsschool en pastorie (s.d.) (Velghe, C., op. cit., p. 15.).

Bijlage 1: Iconografische documenten 120
9. Een foto uit 1924: plechtige communie te Volkegem. Op de achtergrond de zondagsschool en
deels de pastorie (Velghe, C., op. cit., p. 47.);

Bijlage 1: Iconografische documenten 121
10. De la Kethulleplein: huldefeest voor pastoor Denijs (foto vermoedelijk uit 1922). Zicht op de
Sint-Martinuskerk, de pastorie en café ‘Den Obus’ (Velghe, C., op. cit., p. 66.).

Bijlage 1: Iconografische documenten 122
11. Zicht op het oorlogsmonument en twee hoeven op het dorpsplein (De la Kethulleplein 1 & 2)
(s.d.) (Velghe, C., op. cit., p. 16.).

Bijlage 1: Iconografische documenten 123
KONINKLIJK INSTITUUT VOOR HET KUNSTPATRIMONIUM 1
12. Foto van de westelijke zijde van de Sint-Martinuskerk
uit 1942 (K.I.K., fotoarchief, b37023).
13. Foto van de zuidelijke zijde van de Sint-Martinuskerk
uit 1942 (K.I.K., fotoarchief, b37024).
1 Foto’s zijn te raadplegen in de online fototheek op de website van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (www.kikirpa.be).

Bijlage 1: Iconografische documenten 124
14. Foto van de zuidelijke zijde van de Sint-Martinuskerk
uit 1942 (K.I.K., fotoarchief, b24367).
15. Foto van de oostelijke zijde van de Sint-Martinuskerk
uit 1942 (K.I.K., fotoarchief, b37025).

BIJLAGE 2: KADASTERGEGEVENS

Bijlage 2 126
KADASTERGEGEVENS VAN DE PERCELEN IN HET BESCHERMDE DORPSGEZICHT VAN VOLKEGEM
Perceelnummers:
Gemeente Afdeling Sectie Nrs
Oudenaarde 5 A 460A
Oudenaarde 5 A 461
Oudenaarde 5 A 462A
Oudenaarde 5 A 465D
Oudenaarde 5 A 467D
Oudenaarde 5 A 468C
Oudenaarde 5 A 468D
Oudenaarde 5 A 469D
Oudenaarde 5 A 471G
Oudenaarde 5 A 472E
Oudenaarde 5 A 472F
Oudenaarde 5 A 473B
Oudenaarde 5 A 474C
Oudenaarde 5 A 474D

Bijlage 2 127
Gemeente Afdeling Sectie Nrs
Oudenaarde 5 A 475F
Oudenaarde 5 A 475G
Oudenaarde 5 A 476M
Oudenaarde 5 A 478F
Oudenaarde 5 A 479C
Oudenaarde 5 A 479D
Oudenaarde 5 A 480E
Oudenaarde 5 A 480F
Oudenaarde 5 A 481P
Oudenaarde 5 A 506
Oudenaarde 5 A 507
Oudenaarde 5 A 508
Oudenaarde 5 A 509D
Oudenaarde 5 A 511B
Oudenaarde 5 A 512A
Oudenaarde 5 A 512B
Oudenaarde 5 A 513A

Bijlage 2 128
Gemeente Afdeling Sectie Nrs
Oudenaarde 5 A 513B
Oudenaarde 5 A 515A
Oudenaarde 5 A 515C
Oudenaarde 5 A 515D
Oudenaarde 5 A 515E
Oudenaarde 5 A 640B
Oudenaarde 5 A 640C
Oudenaarde 5 A 641A
Oudenaarde 5 A 642
Oudenaarde 5 A 643
Oudenaarde 5 A 644
Oudenaarde 5 A 645C
Oudenaarde 5 A 645H
Oudenaarde 5 A 645K
Oudenaarde 5 A 657D
Oudenaarde 5 A 657G
Oudenaarde 5 A 657K

BIJLAGE 3: LIJST MET STREEKEIGEN BOMEN EN STRUIKEN

Bijlage 3 130
STREEKEIGEN BOMEN EN STRUIKEN
VLAAMSE ARDENNEN 1
Aalbes Mispel
Beuk wilde appel
Bosroos Ratelpopulier
Boswilg Rode kornoelje
Brem Ruwe berk
Bitterzoet
Ruwe berk x zachte berk Ruwe iep (U. glabra)
Eenstijlige meidoorn schietwilg
Gaspeldoorn wilde kamperfoelie
Gelderse roos Sleedoorn
Grauwe wilg Kraakwilg
Es Spaanse aak
Esdoorn Sporkehout
Bosrank Tamme kastanje
Vlier Taxus
Gladde iep (U. minor) Tweestijlige meidoorn
Grauwe abeel Viltroos
1 Met dank Anne Holvoet van het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen.

Bijlage 3 131
Haagbeuk Vogelkers
Hazelaar Wilde liguster
Heggeroos Winterlinde (T. cordata)
Hollandse linde Zachte berk
Hondsroos (Canina) Zoete kers
Hondsroos (Dumalis) Zomereik
Hulst Zomerlinde (T. platyphyllos)
Kardinaalsmuts Klimop
Kruisbes Zwarte bes
Lijsterbes Zwarte els
Zwarte populier