HANDBOEK - Inspectie Leefomgeving en Transport

C V L
80
Commissie Vogelaanvaringen Luchtvaartuigen
Echte predatoren of verjaagmiddelen die deze nabootsen hebben een beter
afschrikwekkend effect want een vogel die niet direct en afdoende reageert op
roofvijanden leeft niet lang genoeg om zijn gedrag aan een volgende generatie
door te geven. Om die reden is er veel energie gestoken in het gebruik van
afgerichte valken en haviken op vliegvelden. Verjaagmiddelen die een element van
gelijkenis of gelijk gedrag vertonen met een echte vijand bijvoorbeeld
radiobestuurde modelvliegtuigjes, imitatie haviken of vossen, vogelverschrikkers en
valken alsmede ballonnen, zijn in combinatie met anderen middelen beproefd. Hun
begineffect staat of valt met de werkelijke gelijkenis zowel in gedrag als in
verschijningsvormen. Vanwege het feit dat een echte bedreiging niet aanwezig is
komt ook bij dergelijke apparatuur gewenning op den duur ook om de hoek kijken.
8.2.3 Angstkreten en waarschuwingsroepen
Boeren hangen soms geschoten kraaien op aan een stok met het idee dat deze hun
soortgenoten bij wijze van waarschuwing zullen afschrikken. Vogels die
angstkreten uiten als ze aangeschoten naar de grond komen of anderszins
onnatuurlijk gedrag vertonen hebben veroorzaken een sterke reactie op
soortgenoten. Kadavers echter worden vrijwel zeker na enige tijd genegeerd of
aangevreten door aaseters. Net als bij verjaagmiddelen die op predatoren lijken,
reageren vogels sterk op soortgenoten die in gevaar zijn gevaar, angstkreten uiten
of doodgaan. Gewenning daaraan treedt vrijwel nooit op. De reactie is vrijwel altijd
eerst poolshoogte nemen (aanvliegen) en pas daarna vluchten. Dit gedrag is vooral
bekend van meeuwen en kraaiachtigen.
8.2.4 Op zich staande en manbediende verjagingsmiddelen
Wanneer wordt overwogen verjaagmiddelen te gebruiken dient onderscheid te
worden gemaakt tussen middelen die ter plaatse worden neergezet en blijvend
worden bediend en middelen die slechts door mankracht in werking worden gezet.
Het verschil tussen beide vormen van verjaagmiddelen is fundamenteel zowel in
effectiviteit als wijze van gebruik.
8.2.5 Problemen met op zich staande verjaagmiddelen
De wijze van gewenning en de noodzakelijke pogingen om de gewenningstijd te
vertragen onderstrepen duidelijk het beperkte nut van deze verjaagmiddelen op
een luchthaven. De constante presentie van het middel versnelt het
gewenningsproces. Een ongecontroleerd gebruik en een ongecontroleerde werking
van een middel kan daarentegen vogels aanzetten tot het kruisen van de start-/
landingsbanen en de aan- en uitvliegroutes hetgeen contraproductief zou kunnen
werken. Over contraproductief gesproken; Het gewenningseffect maakt het
verjaagmiddel niet altijd geheel ineffectief. Het is bekend dat daar waar boeren
regelmatig verjaagmiddelen gebruiken dit zelfs kraaiachtigen en duiven aantrekt als
een indicatie dat daar waarschijnlijk wat te halen is. Dit effect kan zich ook op
luchthavens voordoen.
8.2.6 Door mankracht bediende verjaagmiddelen
Op vliegvelden zijn verjaagmiddelen nodig die effect hebben op grote
terreinoppervlakken en die langere tijd werkzaam blijven. We moeten ze zodanig
gebruiken dat vogels er niet of nauwelijks aan wennen. De enige praktische
benadering om een zo groot mogelijk terrein op langere termijn te beschermen is
de verjaagapparatuur naar de vogels toe te brengen. Gewenning kan worden
voorkomen omdat door mankracht gestuurde verjaagmiddelen alleen worden
Handboek Vogelaanvaringspreventie versie 1.0
Nederlandse Luchthavens november 2006