HANDBOEK - Inspectie Leefomgeving en Transport

C V L
Commissie Vogelaanvaringen Luchtvaartuigen
6 Vogelgevaren in de omgeving van de luchthaven
58
6.1 Hoofdzaken
Voor de aanpak van vogelproblemen op de luchthaven moet een absolute prioriteit
gelden. Immers de exploitant heeft alle zeggenschap over zijn eigendommen en
kan en moet ingrijpen zoals van een goede huisvader wordt vereist. Dit is een
principiële stellingname. Daar waar anders moet worden geacteerd, bijvoorbeeld bij
problemen in de omgeving van de luchthaven, zal dit via specifieke wetgeving of
anderszins planologische maatregelen en procedures mogelijk moeten worden
gemaakt. Hierbij is het van groot belang dat wordt aangegeven waar ieders
verantwoordelijkheid ligt. Ook dienen afspraken te worden gemaakt omtrent de
financiële gevolgen van een en ander. Op dit moment kan met betrekking tot
vogeloverlast buiten de eigendomsgrens van een luchthaven pas worden
ingegrepen indien op dat gebied met derden overeenstemming in de privaat
rechtelijke sfeer is bereikt. De kosten die daarvoor worden gemaakt blijkt nogal
eens een discussiepunt zeker als de ongewenste vogelsituatie op relatief grote
afstand ligt. Het instellen van een “vogelbeheersgebied”, zoals die per 1 februari
2003 voor de luchthaven Schiphol is vastgesteld, is een stuk wetgeving waarmee
wordt aangegeven wat wel en niet mag en wie er verantwoordelijk is. Het gebied
heeft een invloedsfeer van 6 km rondom het banenstelsel en binnen dit gebied zijn
een vijftal vogelaantrekkende vormen van grondgebruik verboden. Opvallend is dat
niet alleen de aan- en uitvlieggebieden van het banenstelsel worden beschermd
maar dat er ook restricties gelden voor de gebieden aan de zijkanten van de banen.
Hieraan ligt ten grondslag dat het vogelleven gebaseerd is op mobiliteit; mogelijk
gemaakt door hun vermogen tot vliegen. Immers, vliegen neemt grenzen weg die
onoverbrugbaar zijn voor op de grond levende dieren. Vogels kunnen snel grote
afstanden overbruggen en een omgeving die niet voldoet aan de eisen van de ene
soort kan weer wel interessant zijn voor een andere soort. Dagelijks kunnen vogels
vanaf hun nest- of slaapplaatsen pendelen naar hun voedselgronden die op relatief
grote afstanden van elkaar kunnen liggen. Indien er veel en verspreide
voedselgebieden in de omgeving van een luchthaven aanwezig zijn - zoals
geploegde en ingezaaide velden in de herfst - kan de verspreiding groot en
onvoorspelbaar zijn terwijl de nachtelijke slaapplaats een vast gegeven is. Wanneer
overvloedig voedsel op een gering oppervlak is geconcentreerd veroorzaakt dit een
vast verspreidingspatroon en een voorspelbaar avond- en ochtendschemer
trekpatroon. Nachtelijke slaapplaatsen van meeuwen, spreeuwen en kraaiachtigen
zijn vaak vast bepaald en vervullen een sociale functie, zijn een schuilplaats en
geven veiligheid. Vogelsoorten die afhankelijk zijn van geconcentreerde
voedselvoorraden of specifiek voedsel schijnen in grotere concentraties te slapen en
de huidige inzichten geven aanleiding te denken dat daarbij informatie over de
voedselplaatsen wordt overgedragen. Bewustwording en begrip omtrent
vogelconcentraties en bewegingen kan de effectiviteit van de
vogelaanvaringspreventie op een luchthaven op een aanzienlijk hoger peil brengen.
Voorbeelden met betrekking tot de bewustwording omtrent vogelconcentraties:
Indien een meeuwentrekroute - in de avondschemer - naar een slaapplaats over een luchthaven heen
loopt, kunnen de vogelwachters, als zij bekend zijn met dit fenomeen, tijdig op de juiste plek
aanwezig zijn. Ze kunnen de luchtverkeerstoren inlichten over de omvang en zonodig de dieren
Handboek Vogelaanvaringspreventie versie 1.0
Nederlandse Luchthavens november 2006