HANDBOEK - Inspectie Leefomgeving en Transport

C V L
5 Luchthaventerreinbeheer
49
Commissie Vogelaanvaringen Luchtvaartuigen
Dit hoofdstuk behandelt de terreingesteldheid het landschap en andere
vogelaantrekkelijke elementen die soms onvermijdelijk aanwezig zijn, maar vaak
ook onnodig op vliegvelden worden gecreëerd. Daarnaast komen middelen om die
aantrekkingskracht te voorkomen of op te heffen aan de orde.
5.1 De hoofdzaken
5.1.1 De aantrekkelijkheid van vliegvelden
De in deel 3 van dit handboek omschreven vogels bezoeken luchthavens vanwege
het feit dat het landschap voedsel te bieden heeft en er relatieve rust heerst. Dit
biedt dus gelegenheid om te foerageren, te rusten en te broeden, één en ander
afhankelijk van wat de verschillende soorten verlangen. Dierlijk voedsel
verlangende opportunistische soorten als meeuwen en spreeuwen benutten
vliegvelden om voedsel te zoeken. Meer specialistische soorten als de kievit zijn
afhankelijk een vlak open landschap met lage begroeiing. Luchthavens bieden een
dergelijk landschap. Bovendien is de ongestoorde ondergrond van een luchthaven
veelal rijk aan ongewervelde dieren en is daardoor ideaal en soms uniek geschikt
voor de behoeften van deze vogels.
5.1.2 Hoe die aantrekkelijkheid te verminderen
Vogels zullen - in wisselende aantallen - terugkeren zolang de aantrekkelijkheid van
de luchthaven blijft bestaan. De hardnekkigheid waarmee ze terugkeren wordt
mede bepaald door externe factoren als de vogeltrek, het weer en het broedsucces.
Als datgene wat het terrein aantrekkelijk voor vogels maakt kan worden
vastgesteld, tenietgedaan, of verminderd, kunnen de aantallen terugkerende vogels
aanzienlijk worden verminderd.
5.1.3 Het gevaar van verscheidenheid van landschapsinrichting
Noodzakelijkerwijze beschikken vliegvelden over asfalt of betonnen start- en
landingsbanen, rijbanen en platformen, gebouwen en allerlei installaties als
radartorens, bebording en bebakening, terwijl de resterende grote terreingedeelten
daartussen zijn ingericht als grasland. Al deze voorzieningen hebben hun specifieke
vogelaantrekkelijkheid die echter goed te doorgronden en meestal bekend is.
Maatregelen ter vermindering of voorkoming van de aantrekkelijkheid zijn in
principe voorhanden. Voor het operationele proces op een luchthaven zijn open
drainagegreppels, sloten, vijvers, struiken, bosjes en bomen alsmede afvalhopen,
niet van essentieel belang. Waterbergingseisen en het “opleuken” van de
luchthaven door landscaping zijn veelal de reden om bovengenoemde elementen
aan te leggen. Elk verschaffen zij echter wel een eigen leefgebied voor bepaalde
soorten vogels die anders de luchthaven niet zouden bezoeken. Deze additionele
vogelsoorten zijn vaak lastiger te verjagen dan de soorten die door het open
weidelandschap worden aangetrokken. Om te voorkomen dat aantrekkelijke
biotopen moeten worden afgebroken is het daarom van belang de terreininrichting
eenvoudig en uniform te houden. De ontwerper is zich er veelal niet van bewust
welke vogelproblemen er (soms na jaren) kunnen ontstaan uit hetgeen wat hij
heeft ontwikkeld. Alle planvorming moet dan ook op dat aspect worden
Handboek Vogelaanvaringspreventie versie 1.0
Nederlandse Luchthavens november 2006