HANDBOEK - Inspectie Leefomgeving en Transport

C V L
2 Vogelaanvaringspreventie
19
Commissie Vogelaanvaringen Luchtvaartuigen
2.1 Benadering van de vermindering van het gevaar
In theorie kan het vogelaanvaringsgevaar sterk worden beperkt door; het
versterken van het vliegtuig en de motoren; het waarschuwen van de vliegers voor
vogelconcentraties en het verwijderen van vogels uit de nabijheid van vliegtuigen.
Het versterken van vliegtuigen en motoren is echter een zaak van de langere
termijn en gaat voorshands niet op voor de thans in gebruik zijnde vliegtuigtypen.
De meest kwetsbare delen van vliegtuigen zijn de motoren en voor militaire
toestellen tevens de transparante delen (cockpitramen e.d.). De meeste turbo-fan
motoren die momenteel in gebruik zijn, zijn gecertificeerd op de inname van een
enkele vogel met een gewicht van ca. 1800 gram dan wel, afhankelijk van het
inname-oppervlak, een variërend aantal vogels van respectievelijk 680 of 114
gram. De motor mag bij een dergelijke inname niet ernstig beschadigen en mag
geen vermogen verliezen. Met betrekking tot deze vogelgewichten is voor motoren
met een grote diameter - die steeds meer worden gebruikt - binnenkort een
verhoging van de certificatie-eis te verwachten. Evenwel blijven veel oudere
motoren in gebruik die niet aan de nieuwste criteria voldoen en dus niet berekend
zijn op een situatie waarbij in één of meer motoren meerdere vogels worden
opgenomen of waarbij er sprake is van een aanvaring met een zware vogel zoals
een gans, aalscholver, zwaan en dergelijke.
In het algemeen kunnen vliegers van commerciële vliegtuigen weinig doen met
vogelwaarschuwingen. Op zijn best kunnen ze hun start uitstellen tot de vogels van
de startbaan zijn verwijderd. De meeste aan vliegvelden gerelateerde zware
vogelaanvaringen waarbij het vliegtuig verongelukte deden zich voor onder
omstandigheden die vergelijkbaar waren met situaties waarin veel
vogelaanvaringen plaatsvonden waarbij er geen of nauwelijks schade werd
geconstateerd. De betrokken vliegtuigtypen waren/zijn wereldwijd in gebruik en
kwamen in aanraking met een bescheiden aantallen vogels van soorten die normaal
op vliegvelden voorkomen. De gevolgen waren echter desastreus vanwege de
plaats van vogelinslag. Veelal was de oorzaak de inname van vogels in één of
meerdere motoren. Door zo’n inname treed er plotseling vermogenverlies op en is
de kans groot dat de vlieger de controle over het vliegtuig verliest en het vliegtuig
verongelukt. Het blijkt dat iedere ernstige vogelaanvaring in potentie een ongeval
kan veroorzaken. Dat dit in vele gevallen niet plaats vindt is grotendeels een
kwestie van geluk. De gevolgen van een vogelaanvaring worden niet of nauwelijks
beïnvloed door een goede vogelaanvaringspreventie-organisatie, het juiste
terreinbeheer of de professionele inzet van equipement. Echter de kans op een
vogelaanvaring wordt door een adequate vogelaanvaringspreventie wel degelijk
beïnvloed. Aangezien risico kan worden beschreven als kans x gevolg is het
verminderen van met name de kans parameter een effectief middel om het risico te
verkleinen.
Om ernstige vogelaanvaringen te voorkomen zouden dus alle vogelaanvaringen
moeten worden voorkomen. Het risico wordt dan immers nul. Dit ideaalbeeld kan
worden benaderd door te streven naar een vogelvrij vliegveld. Om allerlei redenen
zal dit een utopie blijken, permanent vogelvrije vliegvelden bestaan niet.
Handboek Vogelaanvaringspreventie versie 1.0
Nederlandse Luchthavens november 2006