HANDBOEK - Inspectie Leefomgeving en Transport

C V L
Commissie Vogelaanvaringen Luchtvaartuigen
14 Het verkleinen van het gevaar van ganzen en zwanen
115
14.1 Achtergronden
De afgelopen jaren hebben er zich over de gehele wereld talloze ernstige
vogelaanvaringen voorgedaan, waaronder één met vele doden, waarbij grote
watervogels waaronder ganzen een grote rol speelden. In vele gevallen wordt de
potentiële gevaarlijke situatie veroorzaakt door verplaatsingen van watervogels in
de nabijheid van luchthavens, soms gedurende de nacht. Deze dieren zijn
ongevoelig voor ecologische aanpassingen en verjaagacties op luchthaven. Grote
aantallen ganzen, zwanen en smienten overwinteren momenteel al in Nederland.
Deze aantallen nemen de laatste jaren behoorlijk toe. Daarbij komt nog dat het
aantal overzomerende en broedende grauwe ganzen als ook het aantal inheems
geworden nijlganzen en canadese ganzen explosief toenemen.
14.2 Verjagen en bejaging
De lokaal - binnen een straal van 6 km - rond een luchthaven broedende soorten
als de nijlgans, grauwe gans, canadese gans, boerensoepgans en in de toekomst
wellicht de brand- en kolgans moeten in aantallen beperkt worden gehouden. Basis
voor het populatiebeheer zijn de faunabeheerplannen van de omringende
faunabeheereenheden en een ontheffing van de Flora- en Faunawet.
Vliegbewegingen van ganzen en zwanen tussen slaapplaatsen en velden waar ze
foerageren, kunnen niet in de hand worden gehouden derhalve dient dit
populatieniveau binnen deze 6 km straal laag te zijn. Als ganzen en zwanen een
nabij het vliegveld gelegen waterpartij gebruiken om te slapen kan een
bejaagcampagne bij schemer er toe leiden dat de dieren een andere in potentie
minder gevaarlijke slaapplaats kiezen. Wel moet worden bedacht dat een dergelijke
actie het gevaar op het moment van verjagen vergroot, afstemming met
luchtverkeersleiding is dan ook noodzakelijk. In het algemeen kunnen ganzen en
dergelijke vrij eenvoudig van het veld worden verjaagd. Wanneer ze maar
regelmatig worden verstoord zoeken ze al snel naar rustiger voedselgebieden.
14.3 Lokalisering en waarschuwing
Als ganzen en zwanen in de omgeving verblijven zijn hun vliegbeweging een
potentieel gevaar voor de vliegtuigoperaties op de luchthaven. De vogelwacht
moet dan ook steeds attent blijven, vooral aan het begin en einde van de dag
wanneer de vliegbewegingen van de vogels voorspelbaar zijn. De waarnemingen
betreffende richting, hoogte, tijd, aantallen en soorten moeten goed worden
bijgehouden en vormen een bron van kennis. De over het vliegveld en door de
aan- en uitvliegroutes vliegende zwanen en ganzen zijn door de vogelwacht niet of
nauwelijks te beïnvloeden, ze zijn derhalve primair een luchtverkeersleiding
probleem. De luchtverkeersleiding moet op de hoogte zijn van de speciale
controleronden en moet terstond worden ingelicht over de waarnemen van de
vogelwachters. Vervolgens moet de luchtverkeersleiding niet aarzelen vliegtuigen
Handboek Vogelaanvaringspreventie versie 1.0
Nederlandse Luchthavens november 2006