Na lang wikken en wegen, heeft de onthulling van ... - Exodus Huissen

Oorlogservaringen van een kind
Archief: H.Hoen
De onthulling van het monument voor de slachtoffers aan het Looveer op 17
september 2004, heeft ertoe geleid dat ik mijn ervaringen over de tweede
wereldoorlog voor het nageslacht wil vastleggen.
Mijn eerste herinneringen gaan naar mei 1940 bij het uitbreken van de oorlog. Wij
woonden in Huissen aan het Looveer in een kleine hechte buurtschap van enkele
gezinnen. Op de bewuste ochtend was de hemel bedekt met overvliegende
vliegtuigen op weg naar het westen van Nederland. We hebben toen met enkele
gezinnen onder de heg, die toen nog langs de Veerweg stond, gezeten. Ik was toen
vier jaar.
In onze omgeving kabbelde het leven daarna eigenlijk rustig verder, tot aan het
dramatische jaar 1944. Nadat we op 14 september nog blij waren met de geboorte
van een broertje,Gijs, nummer negen in het gezin, kwam zondag 17 september. We
gingen zoals wel vaker op die dag om tien uur naar de hoogmis in Huissen onder
begeleiding van een oudere, in dit geval Jan Leenders. Het was een prachtige
zonnige dag. Na afloop van de mis gingen wij op weg naar het Looveer. Op deze
weg ter hoogte van de sluis was er plotseling de eerste aanval op het Looveer. We
hebben ons staande onder de weg toen schuil gehouden. Na ongeveer tien minuten
was het in de lucht weer rustig en zijn we verder gegaan richting huis. Op de helft
van de Looveerweg hebben we bij de tweede aanval tegen de toen daar aanwezige
dam gelegen. Toen het hierna wederom rustig was in de lucht zijn we verder
gelopen. Aan het Looveer aangekomen ter hoogte van het toen daar staande
veerhuis van de familie Martens werden we met zeer veel spoed naar de schuilkelder
gedirigeerd. Ik weet nog dat het daar erg vol en benauwd was.
Mijn volgende herinnering is dat ik uit de voor de helft ingestorte schuilkelder ben
gekomen samen met mijn moeder die de baby in haar armen had en een zusje en
een broer. De plek des onheil was bezaait met onontplofte munitie van de
boordmitrailleurs van de vliegtuigen. Om deze onheilsplaats te ontvluchten zijn we op
weg gegaan, begeleid door onderwijzer meester Tonnie Janssen, naar het centrum
van Huissen en tijdelijk ondergebracht bij familie.
Mijn vader had reeds bij de eerste aanval een granaatscherf in zijn bil gekregen en
was door het rode kruis afgevoerd naar de Cremerstichting voor medische

verzorging. De daarop volgende uren zijn de meest verschrikkelijke dingen
langzaam tot ons doorgedrongen. Namelijk de dood van mijn twee oudere zusjes
Marietje en Annie, respectievelijk twaalf en tien jaar oud en mijn twee jongere zusjes
Rikie en Tilly, respectievelijk drie en één jaar oud. Zij hebben de dood gevonden in
de schuilkelder. Bovendien was mijn tante Truus, die als kraamhulp bij ons in huis
was, in die middag omstreeks vier uur aan haar zware verwondingen overleden. Zij
was twintig jaar oud.
Archief: Bets Visser-de Winkel Truus Hofs
Archief: Frans Pauw
De volgende dag bij de identificatie van de overleden zusjes bleek er een niet
aanwezig. Mijn vader is daarna met twee ooms van mij gaan zoeken langs de Rijn en
in de polder hopend dat kind daar nog ergens te vinden. Na beter zoeken in de
school waar de slachtoffers waren neergelegd bleek mijn jongste zusje samen met
een ander in dezelfde deken te zijn gerold.
Na de begrafenis en het door de Duitsers opblazen van onze woning, zonder dat wij
ook maar in de gelegenheid waren maar een ding eruit te halen, kwam de tweede
oktober. Bij het bombardement op het centrum van Huissen zaten we in de kelder
van het voormalige zustersklooster aan de Langekerkstraat. We hebben op de vloer
gelegen maar werden door de enorme ontploffingen finaal van de vloer getild. Hierna
zijn we naar de Bloemstraat gegaan naar een broer van mijn vader.
Wij waren als gezin in die tijd afhankelijk van elke hulp en steun die wij maar konden
krijgen. Mijn moeder had niet alleen vijf kinderen, maar ook een half gewonde en
door de omstandigheden hevig emotioneel leidende man erdoor te slepen. Het
verblijf in de Bloemstraat bestond uit zitten in een schuilkelder in een druivenkast bij
de familie Tonk, snel wat te eten maken of melk halen bij boer Maters, en brood bij
bakker Dolf Huisman. Beiden zaten toen nog in de Vierakkerstraat, tussen de
puinhopen. Dit alles gebeurde vaak in de ochtend als het schieten meestal even
stopte.
Toen de verwarming in de druivenkast lek geschoten werd en de schuilkelder onder
water kwam, hebben we ook nog een nacht in een droge sloot afgedekt met wat
betonpalen gelegen. Slapen konden we die nacht niet vanwege het aanhoudend
granaatvuur.
Daarna kwam voor ons de evacuatie, we zijn lopende de eerste dag van Huissen via
Pannerden naar Wehl bij Didam gelopen. Na een nacht in een boerenschuur zijn we
de volgende dag naar Doetinchem gelopen en daar ondergebracht in een school.

Na enkele dagen zijn we door twee meisjes meegenomen naar huis en daar met het
hele gezin ondergebracht. Daarna was het wachten op een definitieve bestemming,
vanwege de slechte toestand van mijn vader mochten we tenslotte naar Varsseveld.
Met het daar toen rijdende spoortje zijn we daar heengegaan. Aan het eindpunt
werden we verdeeld onder de boeren, we hebben toen voor het eerst weer eens
geluk gehad.
Ons hele gezin werd bij de familie Hofs aan de Aaltenseweg in huis opgenomen. Ik
heb samen met mijn broer in een varkensstal naast de paardenstal al die tijd een
heerlijke slaapplaats gehad. In deze tijd was het grootste probleem het steeds
sukkelen van mijn vader, ziekenhuis in ziekenhuis uit en het bombarderen van de
spoorlijn richting Duitsland.
In de negen maanden dat wij daar zijn geweest ging ik naar de lagere school in het
dorp om aan te geven hoe we daar zijn opgevangen. Wat de verdere oorlogszaken
betreft heb ik van nabij nog gezien hoe tweeëndertig jonge mannen door de Duitsers
werden gefusilleerd, als represaille voor het plaatsen van een bom onder een auto
met Duitse officieren.
Toen we eindelijk in augustus 1945 weer naar Huissen terug konden, ging dat per
boerenwagen vol geladen met allerlei levensbehoeften en meubelen die door de
buurtbewoners in Varsseveld waren verzameld. Kort daarna hebben we in de
Knuppelsteeg een noodwoning gekregen. Helaas is op 4 oktober 1946 na de
geboorte van mijn nu jongste zusje,Marian, mijn vader bezweken van ziekte en
verdriet. Mijn moeder daarentegen heeft als een rots in de branding gestaan voor
het hele gezin. Helaas is zij een half jaar voor deze herdenking, op 11 maart 2004,
op vierennegentig jarige leeftijd van ons heengegaan.
H. de Winkel
Boulevard Heuvelink 87
Arnhem
Bewerking: H.Hoen-Huissen
Archief: Bets Visser-de Winkel