Bestemmingsplan Buitengebied Wymbritseradiel ... - ISZF

den voornamelijk de hogere delen in het terrein en uiteraard de dijken. In de
lagere delen van Fryslân als ook in het nieuw aangewonnen land (de Nieuwlanden)
liepen veel wegen dood op wateren en waren zij in gebruik als mied- of
hooiwegen. Fryslân telt nog verschillende dorpen aan doodlopende wegen,
zoals in Wymbritseradiel de dorpen Smallebrugge en Gaastmeer. Een substantiële
verbetering van de interlokale verbindingen in Fryslân kwam net als elders
in Nederland met de aanleg van een net van rijkswegen vanaf de jaren
1820. Leeuwarden kreeg verharde wegen als verbinding met Harlingen, Groningen,
Overijssel en voorts met Sneek, dat zuidwaarts door middel van een
rijksweg met Lemmer werd verbonden (de zogenaamde rijksstraatwegen). In
aansluiting daarop liet het provinciaal bestuur vanaf 1842 een groot aantal
interlokale wegen aanleggen. Het zijn deze wegen met de rijkswegen die voor
een belangrijk deel het nog altijd bestaande wegenpatroon in de provincie
bepalen. De komst van de auto, de bus en de voltooiing van de Afsluitdijk in
1932 vormden de opmaat voor een naoorlogse periode waarin het doorgaande
wegennet gaandeweg wordt aangepast aan het snelverkeer. Een van de belangrijkste
snelwegen werd de in fasen sinds februari 1938 geopende A7 (de
voormalige Rijksweg 43), die van de Kop van de Afsluitdijk over Bolsward,
Sneek, Joure, Heerenveen en Drachten richting Groningen loopt. Onverharde
wegen zijn er in Fryslân, een enkele uitzondering daargelaten, nauwelijks
meer.
Jaagpaden of trekwegen
Jaagpaden of trekwegen waren oorspronkelijk bedoeld om binnenschepen
voort te trekken. In het begin door mankracht, later door trekdieren. Het stelsel
van kanalen en gekanaliseerde waterwegen met jaagpaden op de kruin van
de dijk kwam tot volle ontwikkeling in de 17 de en 18 de eeuw. Het verschil tussen
een jaagpad en een trekweg ligt in de breedte van het dwarsprofiel van
het begaanbare deel langs de waterweg. Langs de paden in Fryslân staan op
sommige plaatsen nog rolpalen om een schip door een bocht of uit de monding
van een haven te trekken.
Spoorweg
De trein deed in 1863 zijn intrede in Fryslân. In de jaren 1883-1885 werd een
spoorweg geopend tussen Leeuwarden, Sneek en Stavoren die door middel van
een bootverbinding met Enkhuizen aansluiting gaf op het Noord-Hollandse net.
Dit oudste deel van het spoorwegnet is nog altijd in gebruik voor het personenvervoer
en gedeeltelijk ook het goederenvervoer.
Tramweg
In oktober 1880 kwam de eerste (paarden)tramverbinding in Fryslân tot stand.
Spoedig werden stoomtramlijnen geopend die vrijwel alle hoeken van Fryslân
met elkaar in verbinding brachten en een welkome aanvulling vormden op het
spoorwegnet. Er kwam onder andere een verbinding tot stand tussen Harlingen
en Sneek (via Bolsward), die langs Nijland door de gemeente Wymbritseradiel
liep. Landelijk gezien bleef het tramnet uiteindelijk echter beperkt tot Fryslân,
met enkele vertakkingen naar de omringende provincies. De goederen-
285.00.00.01.04.toe - Bestemmingsplan Buitengebied Wymbritseradiel - 31 augustus 2010
21