DE BOSWET - Provincie Fryslân

DE BOSWET
EEN HANDREIKING VOOR BEHEERDERS EN VERGUNNINGVERLENERS
Alleen vellen als in de omgeving geen vogels zitten te broeden of
nesten met jongen aanwezig zijn.
De Boswet is bij veel mensen onbekend. Ook bij instellingen en
organisaties waarvan de medewerkers regelmatig met het vellen van
beplantingen te maken krijgen is de Boswet niet altijd even bekend. De
Boswet is er om het Bosareaal in Nederland in stand te houden en de
overheid een handvat te geven bij de bescherming van natuur en
landschapsschoon. De Boswet dateert van 22 augustus 1961. Vanaf
januari 1996 ligt de uitvoering en het toezicht van de Boswet als gevolg
van de gedeeltelijke overdracht van Rijkstaken bij de provincies. De
besluiten worden, via de Dienst Regelingen, als Rijksbesluit verzonden en
ondertekend namens de Minister van Landbouw Natuur en
Voedselkwaliteit.
De uitvoering van de Boswet in Fryslân is vastgelegd in de notitie
”Uitvoering van de Boswet” en vastgesteld door GS op 21 oktober 1997.
Uitgangspunt bij het opstellen van de aanpaknotitie is het voortzetten
van de uitvoering van de Boswet zoals dat bij het ministerie van
Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (L.N.V.) gebruikelijk was.
Met deze handreiking willen wij graag de Boswet en de provinciale
regels t.a.v. houtopstanden onder uw aandacht brengen.
Wat valt onder de Boswet?
In principe vallen alle houtopstanden van 10 are en groter (vanaf 1000
m2) onder de Boswet. Verder gaat het om weg- en rijbeplantingen van
20 bomen en meer, houtwallen en (elzen)singels.
Wat valt niet onder de Boswet?
1. Houtopstanden op erven en tuinen.
2. Alle beplantingen die onder de bebouwde kom Boswet
vallen (zie ook het kopje Bebouwde kom Boswet).
3. Wegbeplantingen bestaande uit minder dan 20 bomen.
4. Wegbeplantingen en éénrijige beplantingen op of langs
landbouwgronden, beide voor zover bestaande uit wilgen
en populieren (m.u.v. knotwilgen en knotpopulieren, deze
vallen wel onder de Boswet).
5. Wegbeplanting bestaande uit Italiaanse populier, linde,
paardekastanje en treurwilg.
6. Vruchtbomen en windschermen om boomgaarden.
7. Fijnsparren niet ouder dan 12 jaar (kerstbomenteelt).
8. Kweekgoed.
Begrippen:
Dunning: velling die uitsluitend als verzorgingsmaatregel ter
bevordering van de overblijvende houtopstand moet
worden beschouwd.
Herbeplanten en herbebossen: opnieuw aanplanten.
Natuurlijke verjonging: het op natuurlijke wijze (d.m.v.
zaadval, uitlopers) nieuw bos laten ontstaan (vaak op de
plaats van gevelde houtopstanden).
Vellen: rooien, alsmede het (laten) verrichten van handelingen,
welke de dood of ernstige beschadiging aan de
houtopstand tot gevolg kunnen hebben.
Bij het (deels) rooien van een elzensingel, een houtwal of een rijbeplanting
die voldoet aan de normen van de Boswet, dient naast het aanvragen van
een gemeentelijke kapvergunning en een (mogelijke) aanlegvergunning,
altijd een melding i.h.k.v. de Boswet gedaan te worden bij de Dienst
Regeling van het ministerie van L.N.V..
Deze doorgegraven houtwal moet als verloren worden beschouwd,
en dient opnieuw te worden aangebracht
Boswet en “BESTEMMINGSWIJZIGING BOS EN
BOSCOMPENSATIE” (compensatiebeginsel)
Op een enkel punt is gekozen voor een meer actieve rol van de provincie.
Hierbij gaat het vooral om de rol van de provincie bij de goedkeuring van
bestemmings- en bouwplannen in het kader van de Wet op de
Ruimtelijke Ordening.
De Boswet van 1961, Stb. 256, (gewijzigd bij de wetten van 9 mei 1963
en van 8 december 1982) houdende nieuwe bepalingen ter bewaring van
bossen en andere houtopstanden, is in principe een areaalwet. De
Boswet leidt er toe dat voor alle houtopstanden, vallende onder de
Boswet, die geveld worden, of anderszins aan de Boswet onttrokken
worden, een herplantplicht kan worden opgelegd. Bos dat geveld werd
in het kader van een goedgekeurd bestemmingsplan was hiervan in de
Boswet vrijgesteld. Gedeputeerde Staten (GS) van Fryslân hebben echter
in 1999 het compensatievoorstel “BESTEMMINGSWIJZIGING BOS EN
BOSCOMPENSATIE” vastgesteld. Dit besluit voorziet in een bescherming
en vervanging van bos en bosbodems bij bestemmingsplanwijziging.
Aan de hand van afwegingscriteria voor het vellen en voor de
compensatie wordt bekeken of vellen mogelijk is en zo ja, hoeveel en
hoe er gecompenseerd moet worden. Er zijn drie categorieën van
vervangbaarheid met daaraan gekoppeld een overcompensatie van het
kwaliteitsverlies d.m.v. een kwantiteitsstoeslag.
Categorie Ontwikkelingstijd Toeslag
1 vervangbare bossen en 25 jaar 1,5 x de
bosbodems oppervlakte
2 moeilijk vervangbare 25 – 100 jaar 2 x de
bossen en bosbodems oppervlakte
3 zeer moeilijk vervangbare meer dan 100 jaar 3 x de
bossen en bosbodems oppervlakte
Dit GS besluit voorziet, naast een strenge toetsing, in herplant van
verloren gegane houtopstanden op een andere locatie, compensatie van
de waarde of veiligstellen van vervanging d.m.v. het vormen van een
groenfonds. Tot nu toe is altijd gewerkt met compensatie.
De provincie gaat er vanuit dat de betreffende gemeenteraden zelf met
de initiatiefnemers, beheerders en anderen zodanige afspraken maken en
regelingen treffen dat de realisatie van de compensatie verzekerd is.
Indien hiertoe aanleiding is kan een financiële borgstelling aan de
initiatiefnemer worden gevraagd.
Bebouwde kom Boswet
Naast het Compensatiebeginsel is er nog het begrip “bebouwde kom
Boswet” (BkB). Deze BkB wordt door de gemeenteraad vastgesteld en
ter goedkeuring aan GS aangeboden. Door het vaststellen worden de
grenzen van de gemeentelijke verantwoordelijkheden t.a.v. de Boswet
vastgelegd. Binnen de bebouwde kom Boswet is de gemeente
verantwoordelijk, vaak middels een gemeentelijke kapverordening of via
een “Algemene Plaatselijke Verordening c/q Algemene Politie
Verordening. Buiten de BkB geldt (voor de houtopstanden die aan de
criteria van de Boswet voldoen) de Boswet en is het Rijk (ministerie van
L.N.V.) verantwoordelijk. Daarnaast kunnen ook gemeentelijke regels van
toepassing zijn op de te vellen beplanting.
Gemeenten met weinig of geen groen dat onder de Boswet valt, kunnen
van GS vrijstelling krijgen van het vaststellen van een BkB. Bij het
verkrijgen van een vrijstelling voor het vaststellen van een BkB komt wel
het volledige grondgebied van de betreffende gemeente onder de
Boswet te vallen. Vellen van beplantingen binnen de bebouwde kom die
voldoen aan de normen van de Boswet dienen dan (vooraf) gemeld te
worden bij de Dienst Regelingen te Dordrecht en zijn herplantplichtig.
Deze duidelijkheid v.w.b. het werkingsgebied van de Boswet is van
belang voor de overheden maar ook vooral voor de burgers.
Beleid provincie
Aanpaknotitie Boswet (GS 21 okt. 1997):
GS zullen bij hun goedkeuring van de door gemeenteraden vastgestelde
Naast een illegale velling ook een milieudelict.
Veevraat door te dicht op de bomen aangebracht prikkeldraad.
grenzen bebouwde kom Boswet erop toezien dat deze grenzen zodanig
worden gekozen dat een effectieve bescherming van het bosareaal
mogelijk is.
GS voert een terughoudend beleid bij het goedkeuren van “ruime”
begrenzingen bebouwde kom Boswet voorzover dat betrekking heeft op
houtopstanden die onder de Boswet vallen.
GS zullen een terughoudend beleid voeren voor wat betreft het wijzigen
van bestemmingen en activiteiten die leiden tot aantasting van het
areaal bos en beplantingen.
Nota Bestemmingswijziging bos en boscompensatie (GS 7 sept. 1999):
Deze nota is alleen van toepassing op bos en beplantingen die vallen
onder de Boswet. Daarbij is, voortbordurend op de aanpaknotitie,
uitgangspunt dat bestaand bos zoveel mogelijk in stand blijft.
Uitvoeringstaken Boswet voor de provincie
De bevoegdheid voor de uitvoering van de Boswet ligt bij de Minister
van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit, ten gevolge van de
gedeeltelijke overdracht van taken zijn de volgende afspraken gemaakt:
Taken provincie:
a. beoordeling van de kennisgeving van een
voorgenomen velling (ex art. 2)
b. de verklaring van bosbouwkundige verantwoorde
herplant (ex art. 3)
c. advies inzake het verlenen van ontheffingen, o.a. ten
aanzien van de herplantplicht (ex art. 6)
d. advies inzake de toestemming voor compensatie van de
herplantplicht elders
e. advies inzake het besluit ten aanzien van het opleggen
van een kapverbod (ex art. 13)
f. controle op naleving van de herplantplicht en
controle op het naleven van de Boswet
g. opsporen van illegale vellingen
Rijks- en gemeentelijke regelgeving
Rooien/vellen of het anderszins te niet laten gaan van een houtopstand
buiten de “Bebouwde kom Boswet” is een Boswet aangelegenheid.
Daarnaast kan het ook een overtreding zijn van een gemeentelijke
kapverordening of een overtreding binnen een geldend
bestemmingsplan.
Het illegaal verwijderen van beplantingen, insmeren van stobben om
uitlopen te voorkomen, het afgraven van houtwallen met als gevolg het
afsterven van de aanwezige bomen en struiken en het te niet gaan van
een houtopstand door vee- en wildvraat wordt als een (illegale) velling
beschouwd. Het gevolg hiervan is het opleggen van een herplantplicht
en indien daar aanleiding toe is het aanzeggen van een proces-verbaal.
Daarnaast kan een gemeente in het kader van een bestemmingsplan of
op basis van een APV herstel van wallichamen en houtwallen
voorschrijven.
En nu de praktijk
Velling: hoe gaat het in de praktijk?
1. Voor tot velling kan worden overgegaan is het verstandig
om eerst informatie in te winnen over de procedure en de
gevolgen. Informatie kun u inwinnen bij de gemeente
waarin de houtopstand gelegen is en / of bij de provincie.
Het is van belang om te weten of:
de houtopstand onder de Boswet valt ;
de houtopstand onder het gemeentelijke kapbeleid valt;
de houtopstand groter is dan 5 ha. Is de eigenaar lid van
het Bosschap (geregistreerd als bosbouwondernemer) dan
geldt alleen een meldingsplicht i.h.k.v. de Boswet;
wat staat er in het geldende bestemmingsplan voor het
betreffende gebied;
In het uiterste geval valt een te vellen houtopstand onder
de Boswet (meldingsplicht) en onder het gemeentelijke
kapbeleid (kapvergunning) en dient rekening gehouden
te worden met het geldende bestemmingsplan
(aanlegvergunning).
2. Boswet zaken dienen te worden gemeld bij de Dienst
Regelingen.
Doorgegraven houtwal t.b.v. agrarisch gebruik.
Op termijn zullen deze bomen afsterven.
(herstel op basis van geldend bestemmingsplan en/of Boswet)
3. Vervolgens wordt er een wachtverplichting opgelegd van
4 weken.
4. Daarna mag er op basis van de Boswet geveld worden
(tenzij er een kapverbod is ingesteld). Indien er nog een
gemeentelijke procedure loopt, dient u de beslissing op
deze procedure eerst af te wachten.
Hoewel het niet vaak voorkomt kan de provincie de Dienst
Regelingen adviseren om een kapverbod in te stellen. De
Minister kan ter bewaring van natuur- en landschapsschoon
het vellen en doen vellen, anders dan bij wijze van
dunning, van bossen en andere houtopstanden telkens
voor ten hoogste vijf jaar verbieden. Na 5 jaar kan er
wederom een kapverbod voor een periode van 5 jaar
worden ingesteld. (ex. art.13)

Overtreding van de Flora en Fauna wet n.a.v. een velling.
5. Herplant binnen drie jaar na velling op dezelfde plaats.
6. Als dit niet mogelijk is dient herplant op een andere plek
plaats te vinden. Bij voorkeur tegen een bestaande
beplanting, die reeds onder de Boswet valt, aan. Hiertoe
dient een compensatie verzoek bij de Dienst Regelingen te
worden ingediend.
7. Een laatste mogelijkheid is het vragen van vrijstelling van
de herplantplicht, maar dat is, gelet op de
voorbeeldfunctie van overheidsinstanties en
natuurorganisaties, voor deze organisaties niet de meest
elegante oplossing. Daarnaast dient ook bij het vellen ten
behoeve van perceelsverbetering rekening gehouden te
worden met het natuur- en landschapsschoon.
Vellen bij andere eigenaren of gronden die
binnenkort in eigendom worden verkregen
Indien bij werkzaamheden een houtopstand geveld dient te worden op
gronden die in eigendom zijn bij andere eigenaren kan eerst bepaald
worden of die gronden verworven worden.
Zo ja, dan kan een schriftelijke verklaring, dat op moment van
velling de grond(en) verworven zijn, door de aanvrager (provincie,
gemeente) bij de kapmelding gevoegd worden en kunnen de
voorgenomen vellingen op 1 formulier en topografische kaart
gezet worden. Indien mogelijk / nodig de diverse locaties op een
De voorste bomen staan bijna los door ernstige wortelbeschadiging,
bij afsterven wordt een herplantplicht opgelegd.
bijlage vermelden, inclusief de beplanting die geveld wordt (en valt
onder de Boswet).
Zo nee, dan dient per eigenaar een meldingsformulier ingevuld te
worden.
Wordt er geveld voordat de grond verworven is, dan kan dat alleen
als er een schriftelijke toestemming is van de huidige eigenaar. Men
kan dan volstaan met één kapmelding. De schriftelijke
toestemming(en) dient als bijlage bij de kapmelding te worden
gevoegd.
Bij eigendomsoverdracht van grond, andere vormen van overdracht
of, bij vestiging of overdracht van een gebruiksrecht blijft de
opgelegde herplantplicht van kracht. Degene die overdraagt is
Het geleidelijk verdwijnen van een singel (herplantplicht).
verplicht de verkrijger in kennis te stellen van de verplichting tot
herbeplanting en daarvan uitdrukkelijk in de akte van vestiging of
in de akte van overdracht te doen blijken (art. 4 Boswet).
In geval van vellingen bij wegwerkzaamheden kan bij een situatie zoals
bij het eerste bolletje volstaan worden met één melding namens de
nieuwe eigenaar onder vermelding van het weg / tracénummer. Tevens
kan direct aangegeven worden waar herplant plaats vindt. Dit dient
meestal in eerste instantie in overleg met de betrokken gemeente /
wegbeheerder plaats te vinden.
Vellingen ten behoeve van herstel van heide- en of
natuurterreinen
Ook vellingen die bedoeld zijn om een bepaald natuurdoeltype,
bijvoorbeeld heide- of stuifzand te herstellen zijn meldingsplichtig
i.h.k.v. de Boswet.
Waardevolle landschappen
Fryslân kent een afwisselend landschap, het zuidoosten- en het oosten
van de provincie en de gemeente Gaasterlân – Sleat wordt gekenmerkt
door bosrijke gebieden. Daarnaast heeft Fryslân waardevolle
cultuurlandschappen met elzensingels, houtwallen en kleine
landschapselementen. Deze groene elementen bevatten vaak een grote
soortenrijkdom en zijn beeldbepalend voor de omgeving. De houtwallen
en elzensingels vormen vaak een ecologische verbindingszone voor veel
planten en dieren.
Door perceelsvergroting moeten beplantingen soms wijken. Herplant op
de nieuwe perceelsranden met voldoende brede singels of houtwallen
geniet de voorkeur. Dwars- of tussensingels kunnen i.v.m. het bewerken
van de agrarische percelen vanuit landschappelijk oogpunt vaak beter in
een zig-zag patroon worden aangebracht. Geadviseerd wordt om bij de
kapmeldingen een voorstel tot herplant te voegen. De gemeentelijke
“Landschapsbeleidsplannen” kunnen hierbij als leidraad dienen.
Mogelijk kan de gemeente u adviseren bij het (her)beplantingsplan en
aangeven of er nog een gemeentelijke kap- en/of aanlegvergunning
nodig is.
Beplantingen in het open gebied
In een enkel geval is herplant in de nabijheid of in de regio niet mogelijk.
Het is minder gewenst om in een open gebied met veel weidevogels een
compenserende beplanting aan te brengen. In dergelijke gevallen kan de
herplant elders in de provincie plaatsvinden. De provincie kan hierbij
adviseren of bemiddelen.
Overige zaken en aandachtspunten
Wanneer herplant niet op dezelfde plek kan plaatsvinden, dient
in overleg met de (weg)beheerder en/of grondeigenaar naar
herplant op een andere plek gekeken worden. Dit dient u via het
formulier “Compensatie van de herplantplicht” aan te vragen. De
provincie toetst deze aanvragen.
Indien men een wegbeplanting wil compenseren d.m.v. een
houtwal of door de aanleg van een stuk bos, of een stuk bos door
een wegbeplanting dan kan op basis van de “Registratieverordening
van het Bosschap 2002”, hoofdstuk “De registratie”*
de volgende berekening worden gehanteerd: 1 hectare = 200
bomen. 200 bomen zijn bij een plantafstand van 7,5 meter in de
rij gelijk aan 1500 meter wegbeplanting.
*(pag.282 van de Boswet (uitgave Schuurman en Jordens, zevende
druk 2005)
Houd bij kap- en snoeiwerkzaamheden rekening met het
broedseizoen en met de mogelijke aanwezigheid van beschermde
dier- en plantensoorten op grond van art. 2 van de zorgplicht in de
Flora- en faunawet.
Het periodiek vellen / dunnen van houtwallen en (elzen)singels
waarbij de bomen weer uitlopen is niet melding- c/q
Ook dit is een (illegale) velling.
(Herstel op basis van geldend Bestemmingsplan en/of Boswet)
vergunningplichtig i.h.k.v. de Boswet. Gemeenten kunnen dit
echter op basis van een APV (Algemene Plaatselijk Verordening of
Algemene Politie Verordening) of op basis van een gemeentelijke
Kapverordening wel melding- c/q vergunningplichtig maken.
De Boswet maakt geen onderscheid in elzensingels (singels met
minimaal 50% zwarte els volgens de subsidieregeling agrarisch
natuurbeheer) en singels.
Houtopstanden vallend onder de Boswet dienen bij vervanging te
bestaan uit soorten die onder de Boswet vallen. Vervangt men
bijvoorbeeld een wegbeplanting bestaande uit iepen door
populieren, dan ontrekt men een houtopstand aan de Boswet en
zal dit elders gecompenseerd moeten worden.
Fryske Diken yn’t Grien, deze provinciale nota geeft aan welke
landschapslijnen de provincie graag wil versterken en/of wil
aanpassen door het planten of rooien van houtopstanden. Deze
nota is aan alle gemeenten en belangenorganisaties toegezonden.
Indien u naar aanleiding van voorgenomen plannen vragen heeft
met betrekking tot deze nota kunt u contact op nemen met de
provincie Fryslân, team Landelijk Gebied. De betrokken partijen
worden verzocht bij het uitvoeren van werkzaamheden aandacht
te schenken aan deze nota.
Door de iepziekte zijn veel monumentale iepen uit het Friese
landschap verdwenen. Door het op de markt komen van nieuwe,
resistente iepensoorten, is er de mogelijkheid om weer iepen met
een langere levensverwachting aan te planten. De provincie
Fryslân geeft er de voorkeur aan om iepen te herplanten, rekening
houdend met het streek eigen karakter in de provincie. Ook binnen
het provinciale beleid, o.a. bij Fryske Diken yn’t Grien, wordt hier
aandacht aan besteed.
Hier was nodig:
1. Kapmelding (Boswet)
2. Kapvergunning (gemeente)
3. Aanlegvergunning (gemeente)
(herstel op basis van geldend Bestemmingsplan en/of Boswet).
Bij vragen / problemen kunt u terecht bij de juridisch
beleidsmedewerker Groene Wetten van de provincie (058 -
292 5997) of de handhaver Groene wetten (058 – 292 5690
of 058 – 292 5732) en op www.fryslan.nl, vervolgens Loket
Online, Landelijk Gebied, Boswet (uitvoering)
Formulieren voor kapmeldingen, compensatie van de
herplantplicht e.d. kunt u aanvragen bij “Klantenservice
Dienst Regelingen ”: telefoon 0800-2233322. U kunt de
formulieren ook downloaden via internet: www.minlnv.nl
(zoek naar “Boswet”). Postadres: Dienst Regelingen, Postbus
1191, 3300 BD Dordrecht.
Deze folder is een uitgave van provincie Fryslân
april 2007 - 2000 exemplaren
DE
BOSWET
IN DE PRAKTIJK