Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

geringe kans op succes hebben. Men zou dit de wet van de falende volharding bij
beleidsbeëindiging kunnen noemen.
Prescriptie
Bestuurders die beleid willen beëindigen, dat verankerd is in waardenoriëntaties van
burgers dienen dus alert te zijn.
Welke beleidsvoerder zou bij voorbeeld, tegen de achtergrond van bezuinigingen in
de eerste-lijns gezondheidszorg in Nederland de gebouwen van kruisverenigingen in
staatshanden willen brengen, wetende dat een kruisvereniging een ledenvereniging is
die het gebouw in eigendom heeft, en dat de bevolking destijds aanmerkelijke
bijdragen heeft geleverd om deze gebouwen te realiseren? Wellicht is door degelijke
voorbereiding de zaak tot een goed einde te brengen. Veel kruisgebouwen zijn
uiteindelijk in de jaren tachtig gesloten. De emotionele band met deze gebouwen
bleek in geen verhouding te staan tot wat we zagen in Miami. Maar als de eerste
poging faalt, kan de kans voor langere tijd verkeken zijn. Dit bleek al eerder uit het
falen van herhaalde pogingen tot sluiting van ‘Bronbeek’.
Overigens houdt de genoemde wet ook een aanbeveling in voor degenen die
beëindiging willen voorkomen. Wie beëindiging wil voorkomen, moet zorgen dat de
eerste poging mislukt, bij voorbeeld door de besluitvorming te vertragen en de
nadruk te leggen op het aantonen van de verankering van het te beëindigen object in
een geldend en ‘diep verankerd’ waarden- en normenpatroon. Uiteraard lenen
sommige objecten zich beter voor een dergelijk appèl dan andere. Als het object zich
er niet gemakkelijk voor leent zou zo’n appel wel eens als politieke retoriek
ontmaskerd kunnen worden. Om beleidsbeëindiging te voorkomen zijn overigens
meer strategische aanzetten van belang. Deze blijven hier buiten beschouwing.
Resumé
Bij het ontwikkelen van beleid kunnen volhouders nogal eens succes hebben, maar bij
beleidsbeëindiging kunnen juist eerdere pogingen die tot falen leidden, toekomstig
succes verhinderen. Dat is in versterkte mate het geval als er een emotionele binding
bestaat van een belangrijk deel van de bevolking/doelgroep met het te beëindigen
object en de beëindiging niet aansluit op bestaande waarden-oriëntaties. Dit betekent
dat er beleidsobjecten zijn, groot of klein, belangrijke of onbelangrijke, waar een
terminator zich wel twee keer over meet bedenken alvorens aan een
beëindigingspoging te beginnen of zelfs van beëindiging af moet zien. Wij menen dat
bestuurders de kans op succes kunnen verhogen door te wachten tot relevante
waarden gesleten zijn. Of ze moeten trachten deze waarden te beïnvloeden.
95