Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

geloof in een maakbare samenleving was er alom beleid, en meer beleid werd
gewenst. Diverse politieke partijen formuleerden omvangrijke verlanglijsten met
nieuw beleid (zie het programma Weerwerk van de PvdA; S&D, 1981). Met
beëindiging van beleid viel politiek gezien nog niet te ‘scoren’. Er werd ook niet
nadrukkelijk om gevraagd. Van dereguleringsvoornemens in de vorm van het
intrekken of vereenvoudigen van wetten was dan ook nog amper of geen sprake. Het
waren jaren van rijzende verwachtingen en toenemende eisen uit de samenleving. Er
werden op ruime schaal uitgaven bepleit voor nieuwe beleidsvoorstellen, en
lobbyisten zorgden voor druk op de ketel. De parlementaire begrotingsbehandeling
was daarvoor het moment bij uit stek. Later zou deze periode wel getypeerd worden
als een periode van overvraging van beleid. Kamerleden zochten in die tijd veelvuldig
de publiciteit. Publiciteit was niet al leen een middel om aandacht voor een zaak te
vragen. maar leverde tevens een positieve bijdrage aan hun politieke carrière. De
druk op een minister nam toe als een kamerlid, sprekend namens de fractie van een
regeringspartij, samen met een of meer belangengroepen de krachten bundelde in het
bepleiten van dezelfde zaak, bij voorbeeld een subsidie. Dit beeld is wellicht
gechargeerd.
Historie van een subsidie: volharding loont
Maar de rol van parlementaire volhouders is zeker niet weg te cijferen. Drees en
Gubbi (1968) hebben dit geïllustreerd. Zij hebben de historie van een subsidie
beschreven als een jaarlijks terugkerend en steeds intensiever pleidooi van een
kamerlid. Daarbij maken zij een onderscheid in tien fasen.
- jaar 1: de minister reageert afwijzend op de wens tot het verlenen van een subsidie;
- jaar 2: de minister kan de boot nog afhouden, maar begint toch al enigszins te wijken
voor de intensiever wordende druk, en zegt toe een subsidieverlening te zullen
overwegen;
- jaar 3: de minister is nog niet erg gevorderd in zijn overweging, maar zegt toe een
commissie te zullen instellen die de wenselijkheid van een subsidie nader zal
bestuderen; de bewindspersoon is hierdoor tijdelijk uit de zorgen, totdat de
commissie haar werk heeft gedaan;
- jaar 5: de commissie rapporteert;
- jaar 6: het rapport wordt gepubliceerd, en de minister gaat zich beraden over de
aanbevelingen;
- jaar 7: het kamerlid is nog steeds gespitst op ‘zijn/haar’ subsidie en ontlokt de
minister de toezegging te zullen bezien of er gelden in de begroting kunnen worden
vrijgemaakt;
- jaar 9: het kamerlid dient een amendement op de begroting in teneinde de subsidie
met terugwerkende kracht van een jaar ingevoerd te krijgen. Dit amendement wordt
ook aangenomen en het kamerlid oogst de lauweren voor het behaalde succes;
- jaar 10: het kamerlid stelt voor het subsidie bedrag te vergroten.
89