Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

de kosten voor de gezondheidszorg opdrijven, voerde minister Els Borst per 1 januari
1998 een nieuwe eigen bijdrage in. Ziekenfondsen zouden voortaan de verpleegprijs
voor kraamvrouwen in het ziekenhuis, die niet medisch noodzakelijk is, nog maar
gedeeltelijk vergoeden. Het ministerie van Volksgezondheid heeft een nieuwe eigen
bijdrage voor gezonde baby’s die in het ziekenhuis liggen omdat hun moeder daar na
de bevalling wordt verpleegd, te snel ingevoerd. Pas eind 1997 werd bekend dat de
nieuwe eigen bijdrage - toen 117 gulden per dag - vanaf 1 januari 1998 verplicht is.
Omdat vrijwel niemand daarvan op de hoogte is, is het ministerie genoodzaakt om in
spoedoverleg met ziekenhuizen, verzekeraars, Ziekenfondsraad en het Centraal
Orgaan Tarieven Gezondheidszorg (COTG) een oplossing te bedenken, zodat de
kraamvrouwen geen financiële schade ondervinden. In afwachting daarvan krijgen zij
geen te betalen rekening of aanmaning.
• Het onderzoek van Bakker: eigen risico versus eigen bijdrage
Frank Bakker (1997) publiceerde het proefschrift Effecten van eigen betalingen op premies
voor ziektekostenverzekeringen. Hij vergeleek het risico- met het eigen bijdragesysteem.
Wie een eigen risico heeft en toch door ziekte dat eigen risico moet aanspreken,
betaalt al snel veel. Dit eigen risico brengt snel veel op waardoor de premie omlaag
kan. Eigen bijdragen zijn slechts kleine bijdragen, die met hoge uitvoeringskosten
geïnd moeten worden. Het geheel van ‘opgehaalde’ eigen bijdragen levert niet snel
veel op, waardoor de premie minder omlaag kan. Zijn redenering is dat het eigen
risico-systeem voor de burgers beter is dan het eigen bijdragesysteem.
De uitvoeringskosten van het risicosysteem zijn ook minder hoog dan van het
bijdragesysteem. Wie ziekenfondspatiënt is en bij de specialist beland, krijgt geen
rekening. De rekening gaat onmiddellijk naar het ziekenfonds. Voor de eigen bijdrage
moet een aparte rekening naar de verzekerde. Dat is duur.
Het wordt complexer als er uitzonderingen ontstaan en niet voor alles uit het
ziekenfondspakket betaald hoeft te worden of als er aparte bijdrage-regelingen
komen, bijvoorbeeld voor kraamhulp. Ook op de regel van het maximum aan te
betalen eigen bijdragen zijn er uitzonderingen.
Uitvoeringskosten zijn een, maar effecten twee. Pakken de effecten uit zoals beoogd of
zijn er niet beoogde effecten? Gaan mensen door de regeling minder gebruik maken
van de gezondheidszorg? Dat is na te gaan als er twee gelijke groepen vergeleken
worden: een met de eigen bijdrage en een zonder. Dan zijn verschillen te herleiden tot
de eigen bijdrage. Deze aanpak is niet in praktijk gebracht. Het blijft dus gissen over het
effect. De verwachting is dat als de eigen bijdragen niet te hoog zijn de
bijdrageregeling positief werkt: geen uitstelgedrag voor de gang naar specialisten en
79