Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

kortingen op de studiefinanciering leken oorspronkelijk deze vorm te kennen, maar
naderhand werd duidelijk dat sprake was van een trapsgewijze afname.
De verschillende typen worden uiteenlopend gewaardeerd. Veel overheidsmanagers
prefereren een plotselinge verandering boven een geleidelijke (vergelijk Zeithaml c.s.
1983; 374). Op die wijze trachten zij anti-beëindigingscoalities en als gevolg daarvan
uitstel of zelfs afstel te voorkomen. Ook geven zij de voorkeur aan een eenmalige
ingreep boven een trapsgewijze. Het motto is: ‘het couperen van de staart van een
hond dient in een keer te gebeuren, en niet tien keer, want anders doet het tien keer
pijn’.
De uitvoering van beleidsbeëindiging kan snel of vertraagd geschieden, of zelfs
achterwege blijven. Een voorbeeld van een relatief snelle uitvoering, op basis van een
draaiboek, is de opheffing van ‘Woensdrecht’ als opslagplaats van kruisraketten. De
feitelijke implementatie van beleidsbeëindiging verloopt, evenmin als dat bij volledig
nieuw beleid het geval is, doorgaans niet zodanig dat sprake is van een mechanisch
proces. Veelal zijn specifieke uitvoeringsmaatregelen en flankerend beleid, in de vorm
van afvloeiing of overheveling van personeel, nodig. De aard van de maatregelen
verschilt sterk naar gelang het type beëindiging. Beëindiging van beleid komt dus
nooit alleen. Sommige van die deelprocessen duren langer dan andere.
Een voorbeeld van een trage, stagnerende uitvoering is de overdracht van zgn.
domeinwoningen voor Zuid-Molukkers, waarvan het beheer in handen was van de
Dienst der Domeinen, naar gemeenten en woningcorporaties.
De casus maakt duidelijk dat een orgaan dat betrokken was bij de uitvoering van
bestaand beleid niet zonder meer over de ‘know how’ en legitimiteit beschikt om als
uitvoerder van de beëindiging op te treden. Ten tweede blijkt dat de verbreding van
de bestuurlijke aandacht naar de problemen van de bij de beëindiging betrokken
cliëntengroep in het algemeen, de weg baande voor de doorbreking van de stagnatie
in de uitvoering. Ook andere gevallen tonen dat de terminatoren in de
uitvoeringsfase actief en alert dienen te blijven. In een context van weerstand dienen
de aanwijzingen duidelijk en precies te zijn. In het algemeen kan de uitvoering sneller
plaats vinden en minder gecompliceerd zijn, naarmate de barrières bij
beleidsbeëindiging kwantitatief en kwalitatief geringer zijn, de condities pro
beëindiging gunstiger en de cruciale succesfactoren duidelijker aanwezig zijn. De
uitvoering van ‘onnatuurlijke’ beëindigingen is doorgaans gecompliceerder dan die van
natuurlijke beëindigingen.
Figuur: Alternatieve tijdpaden naar beëindiging volgens Zeithaml c.s.
69