Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

eschouwden het einde van hun organisatie als afgedwongen en verzetten zich dan
ook heftig.
Een volgend onderscheid is dat in beëindigingen die het gevolg zijn van bewust
optreden van een actor versus beëindiging als gevolg van ‘een bal, die eenmaal aan het
rollen is geraakt’. Zo kan het uitblijven van een beslissing over welke ziekenhuizen in
een regio zullen worden gesloten tot gevolg hebben dat specialisten een goed
heenkomen zoeken. Op de afwezigheid van groei en de dreiging met opheffing wordt
geanticipeerd: beleidsbeëindiging wordt in een dergelijke situatie een zichzelf
waarmakende voorspelling.
Daarmee komen wij op bedoelingen als onderscheidend criterium. Soms wil de
terminator een volledige beëindiging, soms wil hij volstaan met ‘minder’ dan waarop
hij inzet. Het gedeeltelijk of geheel terugnemen van een beëindigingsvoorstel kan als
reden hebben dat de beëindiging op verzet stuit. Een reden kan ook zijn dat een
alternatief voorhanden is of dat het de bedoeling niet is om te termineren, maar
slechts om te revitaliseren. De dreiging met beëindiging wordt achter de hand
gehouden voor het geval die revitalisatie niet lukt. Illustraties hiervan vormden de
voorgestelde fusies en vormen van samenwerking in het hoger beroepsonderwijs in
de jaren tachtig. Soms is een terminator ook verplicht om een voorstel voor
organisatie x te doen, ook al wil hij die niet, maar dient het voorstel om de opheffing
van andere organisaties te legitimeren. Dergelijk strategisch gedrag is moeilijk te
achterhalen. Het is niet onaannemelijk dat de bewindsman voor Binnenlandse Zaken
in het kabinet-Lubbers-I, gegeven de poging tot opheffing van vele externe
adviesorganen, ook de Raad voor het Binnenlands Bestuur onder de loep moest
nemen. Hij deed dat dan ook, om uiteindelijk te besluiten dat adviesorgaan niet op te
heffen.
Achtergrond
Beleidsdynamiek tijdens de verkiezingscampagne van 1998
De campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in 1998 ging ook over
beleidsbeëindiging (‘policy termination’) of beleidsopvolging. (‘policy succession’).
Een voorbeeld was de afschaffing van de aftrekbaarheid van hypotheekrente
(voorstel PvdA-congres; afstand hiervan door Kok). Een ander voorbeeld betrof een
eigen bijdrage-regeling.
Kamerlid Oudkerk (PvdA) pleitte voor afschaffing van de eigen bijdrage aan het
ziekenfonds. ‘De regeling is een onzinnig paars compromis’, zei hij 27 apil 1998
tijdens een congres over de toekomst van de zorgsector. In het paarse regeeraccoord
uit 1994 stond dat er een eigen risico van tweehonderd gulden moest komen bij wijze
van ‘remgeld’. Daarbij moeten ziekenfondspatiënten de eerste twee honderd gulden
57