Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

- Beleidsopvolging kan ook de vorm aannemen van een combinatie van
beleidsinkrimping en een beleidstoevoeging in de vorm van een opvolger. Denk hierbij
aan (fictief) beleid waarbij de studiefinanciering voor bepaalde typen universitaire
studenten verdwijnt, voor andere beperkt wordt terwijl er nieuw beleid ontstaat voor
nieuwe typen studenten (bijvoorbeeld hbo-studenten, of ...). Hogwood en Peters
(1983: 63) spreken hier van partiële terminatie, maar dat vat niet helemaal het type
waarom het hier gaat. Daarom is onze aanduiding afwijkend.
- Niet-lineaire opvolging houdt in dat het beleidsprogramma gedeeltelijk verdwijnt, een
deel van het oude programma vervangen wordt en een deel van het programma als
beleidsinnovatie is te typeren. Dit is een iets complexer type dan het voorgaande. We
komen niet-lineaire opvolging vermoedelijk nogal tegen in de sfeer van de sociale
zekerheid.
Wie wil oefenen met deze indeling kan het minderhedenbeleid in Nederland
bestuderen. Ook een toespitsing op het huisvestingsbeleid van Nederland voor
Molukkers laat opvolgingsvarianten zien. De ‘grote operaties’ op rijksniveau uit de
jaren tachtig en negentig, zoals onder andere de heroverwegings-, deregulerings-,
efficiency-operatie zijn ook wel in deze termen getypeerd (Van Nispen en Noordhoek,
1986).
We geven een casus: is het plan van minister Herfkens non-lineaire opvolging?
Casus ontwikkelingssamenwerking - het plan van Herfkens non-lineaire opvolging?
Beleidsdynamiek is overal. Neem ontwikkelingssamenwerking. Op dit terrein waren
ministers verantwoordelijk zoals Bot, Udink, Boertien, Pronk, De Koning, Van Dijk,
Schoo en Herfkens. Het beleid onder minister Pronk (1994-1998) verschilde nogal van
het beleid onder minister Bot (midden jaren zestig). Dat blijkt uit de volgende citaten
(zie Melkert, 1986):
Minister Bot:
‘Neen, mijnheer de voorzitter, hier zit, meen ik, nu juist het kneepje: mijn collega van
Buitenlandse Zaken zei niet, dat hij verantwoordelijk bleef voor een deel van mijn taak,
maar voor de desbetreffende begrotingspost’ (Handelingen Eerste Kamer, 25 mei 1966).
Minister Udink:
‘Ontwikkelingspolitiek is iets totaal nieuws. De staat verandert van een op eigen
belangen gericht stelsel van zelfverdediging naar een op wereldbelangen gerichte
dienstbaarheid’ (Haagsche Courant, 20 febr. 1970).
Minister Boertien:
‘Dan stel ik vast, wat erg bevredigend is, dat Nederlandse ontwikkelingssamenwerking
in het buitenland erg gezien is; we zijn een klein land dat met zijn ontwikkelingshulp
37