Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

Het begrip ‘bestuurlijke preventie’ komen we tegen in het beleidsplan Samenleving en
Criminaliteit uit 1985. Daar is een aanzet te vinden voor een integrale aanpak van
criminaliteit. Burgers, organisaties (zoals het jeugdwerk, de GGD’s, het CAD en de
Riaggs) en lokaal bestuur moest nauwer bij deze problematiek betrokken worden,
mede omdat een actor het probleem niet alleen kon aanpakken. Aan de rijksoverheid
werd toen een initiërende, stimulerende en coördinerende rol toebedacht. In 1984 zien
we een Interdepartementale stuurgroep Bestuurlijke Preventie en Criminaliteit
ontstaan. Daarin moest de beleidscoördinatie plaatsvinden, alsmede de beoordeling
van projectvoorstellen. in 1985-1990 werd zo ongeveer 260 projectvoorstellen bezien.
In haar eindverslag pleitte de Stuurgroep voor criminaliteitseffectrapportages.
Rond die tijd kreeg ook het wijkbeheer een impuls. In 1990 werden op basis van de
‘Tijdelijke ondersteuningsregeling integrale aanpak van criminaliteit op wijk- en buurtniveau’
18 projecten in twaalf gemeenten voor drie jaar gesubsidieerd.
Er is ook een verbinding met sociale vernieuwing. Dat was een van de uitgangspunten
in het regeeraccoord van 1989 (minister Dales). Hierdoor is de bestuurlijk
criminaliteitspreventie-beleid ‘verbreed’ tot sociale veiligheid en leefbaarheid. ‘In het
sociale vernieuwingsbeleid wordt criminaliteitsbeleid gezien als een onderdeel van
beleid dat de cumulatie van problemen in stedelijke gebieden integraal aanpakt’ (De
Haan en Woldendorp, 1998).
Dat onderwerp sociale veiligheid en leefbaarheid was eerder ook al bekend. Er was
immers al langer een probleemaccumulatiebeleid, waardoor gepoogd was de
verloedering van de woonomgeving terug te dringen, alsmede getracht was kleine
criminaliteit en vandalisme terug te dringen. De zich ophopende problemen in
achterstandsgebieden moesten in samenhang bezien worden, zo vonden bewindslieden
en in hun spoor wethouders. Het ging niet alleen om criminaliteit en verloedering
maar ook om verbetering van de fysieke kwaliteit van woningen en woonomgeving,
het terugdringen van de werkloosheid, vergroting van het bereik van
buurtvoorzieningen en vergroting van de participatie en betrokkenheid van burgers.
Waar ligt de financiële verantwoordelijkheid voor integraal veiligheidsbeleid? Het
rijk voegt beleid in elkaar terwijl de verantwoordelijkheid, ook de financiële, bij de
gemeenten wordt gelegd. Dat blijkt uit een analyse van veiligheidsbeleid in
Amsterdam en Rotterdam. Gemeenten kregen al uit allerlei potjes middelen. Gelden
uit rijkspotten, zoals voor bestuurlijke preventie werden overgeheveld naar sociale
vernieuwing, aldus de ‘Nota Veiligheidsbeleid’ van het kabinet-Kiok uit 1995. .
Met de poging om de tradities in een integraal veiligheidsbeleid te overstijgen en dus
bij elkaar te brengen, werden ook departementale sporen, kokers, bij elkaar gebracht.
33