Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

D Balans
29 Balans: beleidsdynamiek en beleidsbeëindiging
Er bestaan vier theoretische benaderingen van veranderingen in beleid volgens
Parsons.
a De politieke cycli-aanpak.
b De organisatiebenadering.
c Het denken in termen van beleidsdynamiek-typen.
d Het denken in termen van beleidsgericht leren.
Hier is vooral ingegaan op beleidsdynamiek. De beleidsdynamiek-theorie wordt
geassocieerd met namen van Brian Hogwood en Guy Peters (1983), Peter DeLeon
(1978), Eugene Bardach (1976), Bothun en Comer (1979), Arno Korsten (1983, 1985,
1988, 1990) en anderen. In Nederland zijn vanuit deze optiek door Korsten studies
gedaan, onder meer naar de mijnsluitingen (wel optreden van beleidsbeëindiging), en
de intrekking van de Uitverkopenwet (wel beleidsbeëindiging). Van de Graaf (1993)
bestudeerde de intrekking van de WIR, en De Vries (1996) de continuïteit van het
homo-emancipatiebeleid, en dus de ontbrekende beleidsbeëindiging.
Deze theorievorming is zeer beleidsrelevant. Ze gaat bij uitstek over het management
van beleidsveranderingen; uiteraard, want de lessen zijn ontleend aan het vallen en
opstaan bij ‘policy dynamics’. Er wordt ook aandacht besteed aan de rol van politieke
ideologie en beleidsevaluatie.
Karakteristiek voor beleidsbeëindiging is dat sprake is van wijziging van
doelstellingen, die zich uit in de verandering van bestaand beleid. Er kan niet
gesproken worden van: eens beleid, altijd beleid. Er bestaan vele typen
beleidsveranderingen, waarvan beëindiging van een beleid er een is. Bovendien is
beëindiging er in soorten. In het openbaar bestuur komt integrale en partiële
beëindiging van overheidsbeleid voor. De meeste beëindigingen die wij kennen is
partieel van aard. Beleidsbeëindiging gaat veelal gepaard met nieuw beleid. Het einde
betekent een nieuw begin.
Vooral onnatuurlijke beëindigingen zijn gecompliceerd en brengen het grote risico
met zich mee dat zij op weinig uitlopen. Daarom is de beëindigbaarheid van bepaalde
beleidsobjecten verkend en zijn barrières op een rij gezet. De analyse van de wijze
waarop beleidsbeëindiging in de praktijk verloopt maakt duidelijk dat het hier in
belangrijke mate om een proces gaat dat evenzeer politiek van aard is als
beleidsvormingsprocessen. Het ideologisch tij is een sterk conditionerende factor.
165