Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

- Kalshoven, F., Het WAO-plan van de Paranormaal Economische Raad, in: VK, 16
febr. 2002.
- Wansink, H., De beleidsvervuilers van het CPB, in: VK, 23 februari 2002.
- Wolfson, D., SER-akkoord over aanpak WAO-probleem deugt niet, in: VK, 16 febr.
2002.
27 De prijs van beleidsdynamiek: de reacties op calamiteiten
Slaan we in Nederland soms niet door in de politieke en maatschappelijke reactie op
calamiteiten de risico’s op een toekomstige calamiteit wel heel erg te willen
beperken?
Risicomaatschappij
Eind september was ineens geheel Italië door een stroomstoring in duisternis gehuld.
Ook gebieden in Nederland werden recent door stroomuitval getroffen. In dergelijke
gevallen treed vaak een reeks gevolgen op die stroomstoringen zo bijzonder en
irritant maken: computersystemen vallen uit, trams rijden niet meer, het
metrotreinverkeer staat stil, winkels kunnen niet meer gesloten worden, alle
electrische apparatuur in kapsalons en andere winkels laat het afweten, allerlei
bedrijven liggen nagenoeg stil. De Westeuroperse samenlevingen zijn blijkbaar
kwetsbaar terwijl de economische gevolgen van calamiteiten zijn groot. Het blijft niet
bij stroomincidenten. Onder meer afval van kernenergiecentrales, wateroverlast, een
neervallend vliegtuig (Bijlmermeer), ontsnappende gassen in metrostations door
terroristische actie en vuurwerkgebruik of verkeerde opslag ervan kunnen veel
onheil aanrichten (Enschede). Soms zijn de calamiteiten op het eerste gezicht niet zo
groot maar treffen ze toch burgers ernstig of met dodelijke afloop. Denk aan de
legionella-kwestie in Bovenkarspel en aan de acht gritwerkers die bij
onderhoudswerkzaamheden in de Amercentrale in Geertruidenberg de dood
vonden. De oorzaken van calamiteiten kunnen heel uiteenlopend zijn maar veelal is
sprake van meerdere oorzaken tegelijk. De maatregelen die de kans op een calamiteit
beperken kunnen daardoor ook heel verschillend zijn. Wie de kans op ongelukken
met veerboten wil beperken moet heel ander beleid ontwikkelen dan wie de kans op
een vuurwerkramp als in Enschede wil beperken.
Gebrek aan nuchterheid na calamiteiten
Incidenten en rampen staan niet op zichzelf omdat ze sterk kunnen inwerken op het
denken over risico’s. Vóór een incident of ramp is het al gauw teveel om allerlei
risicobeperkende maatregelen te nemen maar na een calamiteit treedt de ‘alarmklok’
in werking. Dan is het ‘alle hens aan dek’ om de risico’s te beperken. Er volgen
onderzoekscommissies en kosten noch moeite worden gespaard om negatieve
risico’s te beperken. Slaan we daarin soms niet door? Calamiteiten leiden inderdaad niet
zelden tot doorslaan, tot overdreven maatregelen. Een gebrek aan nuchterheid ligt
152