Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

arnokorsten.nl
from arnokorsten.nl More from this publisher
31.08.2013 Views

georiënteerde onderwijzers als belangrijke agenten in de versterking van de islamitische component van het Turks nationalisme te gebruiken. Tot slot onderscheiden we de islamisten. De islamisten zijn wat betreft waardesysteem het verst verwijderd van de kemalisten. Islamistische politici, beleidsexperts, intellectuelen en belangengroepen (waaronder associaties voor imams en leerlingen van imamscholen) zijn voorstander van een algehele islamisering van de Turkse identiteit. Imamscholen en niet de seculiere staatsscholen vormen in hun ogen de onderwijsnorm. Islamisten beschouwen imamscholen dan ook niet als een beroepsopleiding maar als de standaard voor regulier onderwijs. Nog radicaler zijn de kleine maar zeer fundamentalistische organisaties die alle staatsinmenging afwijzen zolang de staat geen ‘echte’ islamitische staat is. Deze groepen hebben echter weinig tot geen significante invloed op de vorming van imamscholenbeleid. De strijd tussen aanhangers van deze drie stromingen duurt tot op de dag van vandaag voort. Vanaf de heropening van imamscholen in 1950 zijn deze scholen nooit meer geheel gesloten geweest. De strijd om deze scholen heeft zich dan ook voornamelijk gericht op de volgende drie beleidsvoorkeuren: duur van de opleiding, positie van de opleiding in het gehele onderwijssysteem en het onderliggende waardenstelsel van de scholen. Onderstaande tabel geeft de verschillende stromingen en hun beleidsvoorkeuren weer. Tabel 1 Beleidsgemeenschappen in religieonderwijs en hun beleidsvoorkeuren Radicale kemalisten Duur Structuur/ Positie Waardestelsel Geen imamop Leidingen Geen Positivistisch: religie als obstakel modernisering Bron: Yesilkagit, 2001: 11. Gematigde kemalisten Driejarige beroepsopleiding na achtjarig verplicht basisonderwijs Staatscontrole Positivistisch: religieus onderwijs toegestaan maar met behoud van secularisme Turks-islamitisch nationalisten Zevenjarige beroepsoplei ding na vijfjarig basisonderwijs Staatscontrole Synthese tussen islam en ‘Turkendom’ Islamisten Imamopleidinge n norm voor regulier onderwijs Staatscontrole Islamisme: streven naar staatsislam Marginale islamitisch fundamentalisten Idem Geen staatsinmenging; particuliere stichtingen Islamisme: oprichting van islamitische staat 144

Het verloop van het beleidsvormingsproces onder militair gezag Het regime van 1960-1961 kwam tot stand na een coup van enkele tientallen overwegend jonge officieren uit de lagere en middelbare rangen. De meeste officieren kenden elkaar niet voor de coup omdat de voorbereidingen in het geheim plaats hadden gevonden zij vanuit anonieme cellen hadden geopereerd. Na de staatsgreep ontstond er binnen de groep die zich uiteindelijk als één junta presenteerde verschillende ideologische facties. De dominante factie had echter een seculiere oriëntatie en stond ook de secularisering van de imamscholen voor. De selectie van nieuwe ministers, voornamelijk hoogleraren en technocraten, verliep echter niet gecoördineerd. De meeste ministers werden geselecteerd vanwege hun reputatie en op basis van hun vermeende expertise over een bepaald onderwerp of beleidsterrein. Zo benoemde de junta de decaan van het elitaire en kemalistische Politieke Wetenschappen Faculteit van de Universiteit van Ankara op het ministerie van Nationaal Onderwijs. Vanwege de interne twisten heeft de junta na de selectie van ministers echter geen enkele interesse meer voor de voortgang van de hervormingen binnen het imamscholenbeleid getoond. Daarbij kwam ook dat de ministers van Nationaal Onderwijs elkaar gemiddeld om de vijf maanden afwisselden. De vierde en laatste minister tijdens het militaire gezag was zelfs geen kemalist maar een Turksislamitisch nationalist. Iedere minister benoemde commissies waarin telkens vertegenwoordigers van alledrie de beleidsgemeenschappen door elkaar heen zitting hadden. Uiteindelijk werd de gewenste hervorming die wel was voorgeschreven, niet uitgevoerd. De situatie na het aftreden van de junta was zelfs zo dat er meer imamscholen waren bijgekomen met hoofdzakelijk Turks-islamitisch nationalistisch getinte onderwijsprogramma’s dan er voor de coup bestonden. De belangrijkste actoren waren niet de militairen maar de achtereenvolgende ministers van onderwijs die, ofschoon kort op die positie, hun stempel op het verloop van het beleidsproces konden drukken. In 1971 bleef een staatsgreep achterwege, maar de Generale Staf van de Turkse Strijdkrachten wist door het uitvaardigen van een ultimatum het aftreden van de zittende centrumrechtse regering af te dwingen. In plaats daarvan werd een regering van voornamelijk links georiënteerde economen en technocraten gevormd. De eveneens links-progressieve junta schreef op het gebied van de imamscholen secularistische hervormingen volgens de ‘ware’ principes van het kemalisme voor. Het technocratische kabinet is voor een belangrijk deel in de implementatie van hun programma geslaagd. De minister van Nationaal Onderwijs, de kemalist Şinasi Orel, wist binnen een half jaar na de uitvaardiging van het ultimatum de zevenjarig imamopleidingen terug te brengen tot driejarige beroepsopleidingen en werd na 145

georiënteerde onderwijzers als belangrijke agenten in de versterking van de<br />

islamitische component van het Turks nationalisme te gebruiken.<br />

Tot slot onderscheiden we de islamisten. De islamisten zijn wat betreft<br />

waardesysteem het verst verwijderd van de kemalisten. Islamistische politici,<br />

beleidsexperts, intellectuelen en belangengroepen (waaronder associaties voor<br />

imams en leerlingen van imamscholen) zijn voorstander van een algehele<br />

islamisering van de Turkse identiteit. Imamscholen en niet de seculiere staatsscholen<br />

vormen in hun ogen de onderwijsnorm. Islamisten beschouwen imamscholen dan<br />

ook niet als een beroepsopleiding maar als de standaard voor regulier onderwijs.<br />

Nog radicaler zijn de kleine maar zeer fundamentalistische organisaties die alle<br />

staatsinmenging afwijzen zolang de staat geen ‘echte’ islamitische staat is. Deze<br />

groepen hebben echter weinig tot geen significante invloed op de vorming van<br />

imamscholenbeleid.<br />

De strijd tussen aanhangers van deze <strong>dr</strong>ie stromingen duurt tot op de dag van<br />

vandaag voort. Vanaf de heropening van imamscholen in 1950 zijn deze scholen<br />

nooit meer geheel gesloten geweest. De strijd om deze scholen heeft zich dan ook<br />

voornamelijk gericht op de volgende <strong>dr</strong>ie beleidsvoorkeuren: duur van de opleiding,<br />

positie van de opleiding in het gehele onderwijssysteem en het onderliggende<br />

waardenstelsel van de scholen. Onderstaande tabel geeft de verschillende<br />

stromingen en hun beleidsvoorkeuren weer.<br />

Tabel 1 <strong>Beleid</strong>sgemeenschappen in religieonderwijs en hun<br />

beleidsvoorkeuren<br />

Radicale<br />

kemalisten<br />

Duur<br />

Structuur/<br />

Positie<br />

Waardestelsel<br />

Geen imamop<br />

Leidingen<br />

Geen<br />

Positivistisch:<br />

religie als<br />

obstakel<br />

modernisering<br />

Bron: Yesilkagit, 2001: 11.<br />

Gematigde<br />

kemalisten<br />

Driejarige<br />

beroepsopleiding<br />

na achtjarig<br />

verplicht<br />

basisonderwijs<br />

Staatscontrole<br />

Positivistisch:<br />

religieus<br />

onderwijs<br />

toegestaan maar<br />

met behoud van<br />

secularisme<br />

Turks-islamitisch<br />

nationalisten<br />

Zevenjarige<br />

beroepsoplei<br />

ding na vijfjarig<br />

basisonderwijs<br />

Staatscontrole<br />

Synthese tussen<br />

islam en<br />

‘Turkendom’<br />

Islamisten<br />

Imamopleidinge<br />

n norm voor<br />

regulier<br />

onderwijs<br />

Staatscontrole<br />

Islamisme:<br />

streven naar<br />

staatsislam<br />

Marginale<br />

islamitisch<br />

fundamentalisten<br />

Idem<br />

Geen<br />

staatsinmenging;<br />

particuliere<br />

stichtingen<br />

Islamisme:<br />

oprichting van<br />

islamitische staat<br />

144

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!