Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

van de door hen gewenste hervormingsdoelen daadwerkelijk in beleidsprogramma’s
terug te zien.
Imamscholenbeleid onder drie regimes
We bekijken drie perioden: 1960-1961, 1971-1973 en 1980-1983 als casus.
(Noot: De volgende methoden en technieken zijn gehanteerd. Een
‘beleidsverandering’ is tweeledig geoperationaliseerd: (1) als een verandering van
ideeën die ten grondslag liggen van het desbetreffende beleidsprobleem (hier:
imamscholenbeleid) in formele wet- en regelgeving op tijdstip tn ten opzichte van de
ideeën die aan het desbetreffende beleidspobleem op tn-1 ten grondslag lagen
(intellectueel causaal mechanisme); (2) als een verandering in personele bezetting van
sleutelposities in het beleidsnetwerk door leden van beleidscoalities. De verandering
van ideeën is gemeten door voor elke ideologische een typerend normen- en
waardenstelsel op te stellen (d.w.z. een ‘belief system’) en die te vergelijken met de
ideologische uitgangspunten zoals die in beleidsdocumenten die de
beleidsverandering formaliseren. De verandering van personele bezetting van
sleutelposities binnen het beleidsnetwerk is gemeten door de belangrijkste politici,
ambtenaren, beleidsexperts, belangengroepenvertegenwoordigers en journalisten
van iedere beleidscoalitie over de periode 1945-1985 te reconstrueren. Een weergave
van deze reconstructie is opgenomen in de appendices van auteurs proefschrift.)
De beleidsgemeenschappen
In dit beleidssubsysteem kunnen drie beleidsgemeenschappen worden
onderscheiden. De eerste gemeenschap is die van de kemalisten. Nadat zij in 1950
hun prominente positie waren kwijtgeraakt, raakten de kemalisten verdeeld tussen
een radicale en een gematigde stroming. De radicale stroming bleef vanuit haar
positivistische wereldbeeld fel gekant tegen enige vorm van religieonderwijs binnen
het republikeinse staatsbestel. De gematigde stroming begreep dat zij zich een
dergelijke houding vanuit electoraal oogpunt niet kon veroorloven. Haar
vertegenwoordigers stonden imamscholen dan ook toe, zij het onder de voorwaarde
dat deze scholen aan het kemalisme loyale geestelijken opleidden. Naast
onderwijzers met een strikt secularistische opvatting op de staatsscholen streefden zij
de opleiding van imams met kemalistische opvattingen na.
Een tweede grote ideologische stroming wordt gevormd door de Turks-islamitisch
nationalisten. Zij zijn eveneens voorstander van imamscholen onder staatstoezicht,
maar verschillen van opvatting met de kemalisten over de rol die imams en
imamscholen binnen de Turkse staat moeten spelen. De aanhangers van deze
stroming die een ‘synthese’ van ‘3000 jaar Turkse cultuur en geschiedenis’ en ‘1000
jaar islam’ trachten te formuleren, zien imams samen met nationalistisch
143