Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

een coalitie bestaande uit militairen, burgerpolitici en beleidsexperts. De vraag is
echter hoe militairen deze actoren selecteren en benoemen op de voor hun cruciale
beleidsterreinen.
In autoritair-democratische systemen vinden militaire interventies plaats indien
militairen bepaalde politieke, economische of sociale ontwikkeling percipiëren als
een crisis die zal leiden tot de instabiliteit van het gehele politieke systeem. De
perceptie van crisis wordt primair bepaald door de intellectuele kaders van militaire
leiders. Deze intellectuele kaders komen overeen met wat Hall ‘paradigma’ en wat
Sabatier ‘belief system’ noemt. Het militaire intellectuele kader is hier het meest
basale ideële referentiekader van militairen. Het militair intellectuele kader bestaat
uit twee onderdelen: politieke ideologie en de (mate van) technocratische oriëntatie
(Finer, 1962). Met het eerste wordt gedoeld op het feit dat hoewel militairen in menig
regime zich nauw verbonden voelen met het ‘algemeen belang’ van de staat dit niet
betekent dat leden van het officierkorps geen aanhangers van politieke ideologieën
zouden kunnen zijn. Met mate van technocratische oriëntatie wordt bedoeld dat
leden van het militair apparaat een zekere gemeenschappelijke afkeer hebben voor
politiek dat zij als irrationeel en inefficiënt bestempelen.
Het institutionele causale mechanisme is de selectie van technocraten en/of beleidsexperts.
Volgens de theorieën van Baumgartner en Jones, Hall en Sabatier vinden radicale
beleidsverandering plaats wanneer beleidsgemeenschappen die een
beleidsmonopolie bezitten in een subsysteem worden vervangen door een andere
beleidsgemeenschap. In dergelijke politieke systemen spelen politieke processen een
belangrijke rol bij deze wisseling van de macht op beleidsniveau: dominante
beleidsgemeenschappen worden doorgaans vervangen wanneer na verkiezingen de
regerende politieke coalities worden vervangen door andere. Nieuwe coalities
kunnen om hun partijprogramma’s te verwezenlijken beleidsprogramma’s
veranderen en jurisdicties en competenties van bestuurlijke instituties opnieuw
vaststellen. Kortom, een beleidsarena in een liberaal-democratisch systeem kan
worden gekenschetst als een markt met concurrerende actoren aan de vraagzijde van
beleidsalternatieven (concurrerende politieke partijen en politici) en met elkaar
concurrerende aanbieders van beleidsalternatieven (beleidsgemeenschappen).
Onder militair gezag wordt de situatie radicaal anders. In de eerste plaats word(t)en
tijdens een interventie (de meerderheid van de) politieke partijen buitenspel gezet. In
de tweede plaats worden leden van beleidsgemeenschappen die als (potentiële)
aanstichters van de crisis gelden als subversief bestempeld en (niet zelden fysiek)
buitenspel gezet. Na een militaire interventie zal een junta met hervormingsplannen
beleidsexperts en technocraten met overeenkomstige ideologische opvattingen op
sleutelposities binnen de te hervormen sector benoemen om zo de waarschijnlijkheid
142