Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

Recent is er weer een beweging terug. Een meerderheid van de bevolking is van
mening dat geweld op de televisie moet worden teruggedrongen en er is ook een
meerderheid te vinden voor een filmkeuring voor de televisie.
Films zijn een ding, het videowezen een ander. In de jaren tachtig kwam het
videowezen op. Ook daarvoor werd een systeem bedacht. Een systeem van
classificatie werd te bedillerig gevonden. Minister d’Ancona sloot met de
Nederlandse Video Detaillisten Organisatie een convenant af. Daarin werd een
systeem van ‘geconditioneerde zelfregulering’ afgesproken (Vuijsje, 1997). De films
werden in die jaren voorzien van leeftijdsgrenzen. Dat gebeurde door de producenten
en importeurs, niet door de overheid of een onafhankelijke commissie. De keuring
vond plaats op basis van een aantal criteria. Een Raad van Toezicht Videovoorlichting
met een sterke vertegenwoordiging van de branche erin, zag toe. De raad sloot met
de verhuurders een overeenkomst met de intentie dat de verhuurders zich aan de
leeftijdsgrenzen zouden houden. Van sancties op ‘overtreding’ was geen sprake. ‘De
bakker keurde zijn eigen brood’, schrijft Vuijsje (1997).
Geleidelijk bleek deze zelfregulering niet opgewassen tegen de maatschappelijke
dynamiek. Er werd natuurlijk veel gedoogd. Wie een video niet verhuurde aan een
jeugdig persoon moest er rekening mee houden dat een concurrent dat wel deed, bij
gebrek aan controle en sancties. Dus verhuurden vrijwel alle video-verhuurbedrijven
vrijwel alles aan jongeren. En intussen waren tankstations, die met de genoemde
overeenkomst niets van doen hadden, video’s gaan verkopen. Ook importeurs die
geen lid waren van de branche-organisatie konden zich onttrekken aan het
convenant.
De zelfregulering die voor de videobranche was beproefd, werd in 1991 ook door Van
der Burg en Van den Heuvel aanbevolen voor filmvoorstellingen. Zij stapten over het
bezwaar heen dat ook veel video-verhuurders het convenant niet naleefden. Volgens
hen was het publiek niet geïnteresseerd in filmkeuring en de schadelijke invloed van
films op jongeren was niet empirisch hard gemaakt. In 1993 komen de ministers Ernst
Hirsch Ballin en Hedy d’Ancona daarop met het voorstel om de filmkeuring af te
schaffen en ook in de filmbranche zelfregulering in te voeren. Daar zou het niet bij
blijven. Van der Burg en Van den Heuvel hadden niet in de gaten gehad dat een deel
van de bevolking wel degelijk een filmkeuring wenste. Het CDA en de kleine
christelijke partijen bleven ijveren voor het weren van geweld van het filmdoek.
Bovendien deden zich kinderporno-affaires voor, uitmondend in het schandaal-
Dutroux in België met ‘witte marsen’. Daarom trad weer re-regulering op. Begin 1997
kondigde het paarse kabinet-Kok daarop aan dat het kinderporno-artikel uit het
Wetboek van Strafrecht van toepassing wordt op de film- en videobranche. Degene
125