Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

landen zich zeer liberaal opstellen (..) of anderzijds gebruik (moeten) maken van
strenge en vergaande voorschriften (..).
Aldus C.N. Crans, secretaris-directeur van de Nederlandse Filmkeuring, in: Justitiële
Verkenningen, 1997, nr. 3: 65.
In 1928 werd al de Centrale Filmkeuring ingesteld. Grote vrijheden werden de kijker
van films toentertijd niet toegestaan. Wat aanstootgevend was voor de ‘eerbaarheid’
of gevaar opleverde voor de openbare orde moest of niet vertoond worden of
gecensureerd.
Nederland heeft lang een filmkeuring gekend. Tot het midden van de jaren vijftig
stond dit instituut nauwelijks ter discussie. Het was in de jaren vijftig een wat stoffig
instituuut. Tegen een rolprent als ‘Les Amants’ van Louis Malle uit 1958 met een
overspelige Jeanne Moreau in de hoofdrol werd een waarschuwende vinger
opgewezen.
Maar in 1977 kwam er toch een einde aan deze vorm van filmkeuring voor
volwassenen. Volwassenen mochten zelf beslissen naar welke film ze keken. Alleen
jongeren onder zestien jaar werden tegen zichzelf in bescherming genomen. De
Stichting Nationale Filmkeuring ontstond om daarover te beslissen. De stichting lette
op gewelddadigheid en sadisme. De uitvoering gebeurde door een groot college, dat
pluriform was samengesteld. De nieuwe Wet op de Filmvertoningen voorzag alleen
nog in ‘classificatie’: een jury beoordeelt of films al of niet schadelijk zijn voor
jongeren. De Wild (1991) lichtte de Wet op de filmvertoningen door.
In 1983 werd preventieve film’controle’ grondwettelijk verboden, behalve voor
openbare vertoning van films aan jongeren beneden de 16 jaar. De overheid bemoeide
zich niet meer met de inhoud van de media.
In 1993 leek het lijk dat filmkeuring heet, ten grave gedragen te worden (o.a. Van der
Voort, 1992). De filmkeuring werd geschrapt uit de Wet op de filmvertoningen. De
bedoeling was om de filmkeuring te vervangen door een systeem van
leeftijdscategorieën voor films, dat door het bedrijfsleven zal worden uitgevoerd.
Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen hebben de betekenis van de
keuring sinds 1955 verder gereduceerd. Maatschappelijk omdat de rol van de staat
als zedenmeester minder aanvaard werd. Technologisch omdat films niet meer alleen
in een bioscoop vertoond werden. Er is een markt van videofilms gekomen en
burgers konden gaan kiezen uit programma’s van een groot aantal binnen- en
buitenlandse ‘zendgemachtigden’ en kanalen. Hierdoor verloor de filmkeuring haar
legitimiteit.
124