Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

die misschien over enkele jaren van kracht zal worden, zal enige regelgeving bevatten
die te vergelijken is met de regelgeving van de Uitverkopenwet (SER-persbericht, 17
jan. 1984). Zo kan een verbod van prijsvergelijking voor een bepaalde periode worden
uitgevaardigd.
Verdwijnt elke achterhaalde wet?
Ten slotte nog een kanttekening. Die behelst dat een (fictieve) waarnemer zou kunnen
tegenwerpen dat we spijkers op laag water zoeken/zochten. De wet is immers door de
tijd achterhaald..... en dan wordt zo’n wet toch gewoon afgeschaft! Die tegenwerping
achten we evenwel onterecht. Immers, er zijn ten eerste vele afschaffingspogingen die
niet doorgaan. Denk bijvoorbeeld aan de discussie over afschaffing van een
Winkelsluitingswet.
Ten tweede ontkennen we de veronderstelling dat een ontwikkelde maatschappelijke
werkelijkheid de wet in feite overbodig heeft gemaakt, en dat dit de enige
faciliterende omstandigheid voor deregulering zou zijn. Weliswaar is het
functioneren van ondernemers en consumenten sinds 1956 gewijzigd, maar dat alleen
bewerkstelligt nog niet afschaffing of wezenlijke wijziging. Ook bij andere wetten
komt het namelijk wel voor dat de omstandigheden nadrukkelijk gewijzigd zijn sinds
de invoering van een wet. Ook in die gevallen blijkt wel dat een wet in feite niet
geheel effectief meer is en ongehoorzaamheid aan de wet optreedt. Dit blijkt bij
voorbeeld bij de Leerplichtwet (Korsten en Tops, 1983). Deze wet is in de eerste helft
van de jaren tachtig evenwel niet afgeschaft, noch wezenlijk gewijzigd, ondanks het
feit dat er destijds politieke prikkels in die richting bestaan. De Leerplichtwet is toen
niet afgeschaft, omdat er bepaalde barrières bestaan, zoals bij voorbeeld de
beëindigingskosten (leerplichtambtenaren zouden op straat komen te staan) en die
wet ideologische verankering kent. Dit betekent dat probleemverschuiving en
ongehoorzaamheid aan de wet op zich geen voldoende voorwaarden zijn gebleken voor
beleidsbeëindiging. Kortom, het onderzoeken van barrières bij deregulering resp. het
in kaart brengen van de winnaars en verliezers bij eventuele deregulering heeft wel
degelijk zin.
Nut
Een praktische aanbeveling voor beleidsvoerders, die eventueel tot substantiële
deregulering willen overgaan, is daarmee aangegeven:
a beoordeel de effectiviteit van regelgeving;
b breng effecten van afschaffing in kaart;
c taxeer daarnaast welke specifieke barrières bij een voorgenomen afschaffing zouden
kunnen optreden;
d bezie of deze barrières te overwinnen zijn.
121