Beleid veranderen of stoppen - Prof. dr. AFA Korsten

eëindigingsplan een alternatief plan gepresenteerd moet worden. Het is in dat geval
van belang de te treffen maatregelen en de effectiviteit van de voorgestelde
alternatieven vooraf goed te overdenken. Toch zou het ideaal zijn wanneer men
uitgaat van twee plannen: één voor het beëindigen van het oude - niet effectieve -
beleid en een ander plan voor de uitvoering van een nieuw beleid althans als men de
beëindiging aanvaard wil krijgen.
Golden die barrières niet bij de mijnsluitingskwestie? We zullen allereerst met rasse
schreden door de geschiedenis van de mijnbouw in Nederland lopen.’ Daarna komen
de genoemde zes barrières aan de orde, om te zien welke van toepassing zijn op het
proces van beëindiging van de mijnindustrie in Nederland.
Opkomst en neergang van de Nederlandse mijnindustrie
De winning van steenkool was in Nederland geconcentreerd in het zuidelijk gedeelte
van de provincie Limburg. Reeds vanaf de Middeleeuwen werd er in de omgeving
van Kerkrade steenkool gedolven. Omdat als gevolg van de industriële revolutie de
vraag naar steenkool enorm toenam begon vanaf de tweede helft van de negentiende
eeuw de uitbouw van de mijnindustrie.
Aldus ontstonden eind negentiende, begin twintigste eeuw in Limburg op grote
schaal zowel particuliere mijnbedrijven als staatsmijnen. De particuliere mijnen
produceerden hoofdzakelijk steenkool voor huishoudelijk gebruik, terwijl de
staatsmijnen zich toelegden op produktie van kolen voor de industrie.
De mijnindustrie ging een dominerende rol spelen in het sociale culturele en
economische leven van Zuid-Limburg. De aldus ontstane ‘homogeniteit’ werd
versterkt door de religie: Limburg was een rooms-katholieke provincie bij uitstek.
Op haar hoogtepunt had de Limburgse mijnindustrie een jaarproduktie van ruim 12
miljoen ton steenkool en circa 55.000 werknemers. Het toenemende verbruik van
aardolie, de opkomst van kernenergie en de aardgasvondsten leidden evenwel tot de
zogenaamde kolencrisis. Vanaf 1958 kwam de verslechtering van de positie van de
Nederlandse mijnen steeds duidelijker aan het licht (goedkope Amerikaanse kolen en
Arabische olie).
Het duurde echter tot 1965 eer belangrijke beslissingen genomen konden worden. De
verklaring hiervoor moet gezocht worden in besluiteloosheid van de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) in de fragmenfatie van de discussie over
energiezaken zowel in de EGKS als in het Ministerie van Economische Zaken en
tenslotte ook in het feit dat de veranderende omstandigheden verschillend
geïnterpreteerd werden door beleidsbepalende figuren. Het spreekt vanzelf dat de
100