Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

- Pestman, P., Dutch infrastructure policies in the 1990s: changing and
contradicting arrangements, in: Tatenhove, J. van, B. Arts & P. Leroy (eds.),
Political modernization and the environment, Kluwer AcademicPress, Dordrecht,
2000.
- Pestman, P., In het spoor van de Betuweroute, Rozenberg Publ., Amsterdam,
2001.
13 Politieke marketing door opiniepeilingen
De Verenigde Staten voerde na 11 september 2001, toen een kamikazeactie van
terroristen leidde tot de ineenstorting van de Twin Towers in New York, strijd
tegen het terrorisme. Het terroristisch netwerk van Bin Laden, dat gezien werd
als de oorzaak en financier van de actie, moest worden aangepakt. De NAVOlanden
steunden de actie van de V.S.. Het paarse kabinet (Kok-II) liet in de
periode daarna opinie-onderzoek doen naar de houding en opvattingen van de
Nederlandse bevolking ten aanzien van de oorlog tegen het regiem- Omar (de
Talibaan), de opsporing van Osama Bin Laden en de deelname van Nederland
aan een militaire operatie. Daarmee trad het kabinet in de voetsporen van
Amerikaanse presidenten die al veel langer opinie-onderzoek lieten verrichten
naar vele thema’s, niet slechts de steun voor vredesoperaties of
oorlogsoffensieven. Wat hiervan te denken:
is het houden van opinieonderzoek in opdracht van een kabinet het
algemeen een positieve ontwikkeling?;
welke consequenties verbindt een kabinet hieraan voor beleid?;
wat betekent dit in het licht van de politieke democratie?
Oud-minister Jan Koning (CDA) zei ooit dat de taak van de politicus was de
mens ene meter verder te krijgen dan waartoe die van nature bereid is. Is een
beleid dat niet verder gaat dan de meerderheid van het volk dan niet wat te
weinig?
Traditionele informanten van een kabinet
Op het eerste gezicht verdient het doen van opinie-onderzoek geen steun. We
kennen immers een parlementaire democractie, waarbinnen politieke fracties
functioneren die een verbinding hebben met politieke partijen. Nederland kent
een groot aantal partijen en is dus een multi-party democracy. Deze politieke
partijen hebben meerdere functies, zoals recrutering van politieke
vertegenwoordigers, en een daarvan is de inhoudelijke programmering van wat
wenselijke is voor de toekomstige inrichting van Nederland. Ze formuleren
richtinggevende beginselen, werken die uit in verkiezingsprogramma’s en zetten
voor speciale onderwerpen commissies aan het werk. Politieke partijen krijgen
daarop reacties vanuit de samenleving. Niet van de ‘vierde macht’ van
ambtenaren maar wel van andere machten: de vijfde macht (pressiegroepen),
zesde macht (adviseurs) en zevende macht (pers). Vakbonden,
werkgeversorganisaties, milieuorganisaties en vele anderen reageren op
denkbeelden van politieke partijen. Dat kan leiden tot correctie of aanvulling/
overname. Persmedia geven ook commentaar. En het Centraal planbureau rekent
programma’s door.
86