Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

cognitief ontwikkelingsproces bestudeert, zoals dit tot stand komt als gevolg van
wisselwerking tussen actoren. Interactie dus (Pestman, 2001: 20). Actoren hebben
werkelijkheidsdefinities. Volgens Termeer is er geen onderscheid tussen de
wereld van de feiten en de wereld van de percepties omdat feiten pas betekenis
krijgen in de beelden van actoren. Daarbij sluit ze aan bij het zgn.
Thomastheorema: ‘als mensen een situatie als reëel definiëren, dan is die reëel in
zijn consequenties’. Kortom, het gaat om percepties want van daaruit redeneren
en handelen mensen verder. Maar Catrien Termeer doet te weinig met het
machtselement want niet alle werkelijkheidsdefinities zijn even kansrijk om
aanhang te krijgen door verschillen in hulpbronnen van hen die een definitie
aanhangen/hebben. De stabiliteit en dynamiek in werkelijkheidsdefinities
kunnen vanuit de configuratiebenadering niet goed begrepen worden, meent
Pestman (2001: 20).
De AFC-benadering van Sabatier c.s., in Nederland onder meer gebruikt in de
dissertatie van Eberg over afvalbeleid (promotor Hoppe) is in principe eveneens
interessant en relevant omdat deze ook aandacht besteed aan de inhoud van
beleidsprocessen en beleidsverandering op middellange termijn. Sabatier ziet
beleid als strijd tussen verschillende coalities. Hij heeft dus oog voor de
strategische interactie in een beleidsveld. Maar meent Pestman, de relatie tussen
de inhoudelijke kant en de strategische kant is zwak. ‘Strategische interacties
dienen onderzocht te worden in het licht van de beperkende en verruimende
werking van de probleempercepties van actoren. Bepaalde probleempercepties
maken de samenwerking met de ene actor mogelijk en sluiten die met een
andere uit. Sabatier analyseert wel de veranderingen in beleid als gevolg van
veranderende externe factoren maar hij betrekt de probleemdefinitie niet op de
gedragsalternatieven van de actoren. In de tweede plaats is macht bij Sabatier
niet zozeer een relationeel begrip, maar komt ze enkel tot uitdrukking in de
hulpbronnen die actoren bezitten. De verdeling daarvan is in principe gegeven.
Grin & Hoppe (1997) worden door Pestman hier opgevoerd omdat ze hebben
aangegeven dat Sabatier te weinig aandacht besteed aan omstandigheden die de
hulpbronnen veranderen. Literatuur over political opportunity structures (POS),
zoals van Kitschelt (1986) zou hier wel een hulpmiddel bieden van analytische
aard, die aanvullend geschikt is op de AFC-approach van Sabatier.
Hajer’s argumentatieve discoursanalyse is wel geschikt
De AFC en configuratiebenadering vallen uiteindelijk af omdat ze onvoldoende
aandacht besteden aan macht. Pestman (2001: 21) kiest voor de aanpak van Hajer
(1995). Hajer analyseerde het verzuringsbeleid in Nederland en Groot-Brittannië.
Het Britse discours bleek zich te onderscheiden van het Nederlandse.
Hajer gaat evenals Termeer en Sabatier in op de inhoud van beleidsvoorkeuren
en de betekenisgeveving in beleidsprocessen. ‘Belangen en voorkeuren worden
door Hajer niet als gegeven beschouwd, maar worden geconstrueerd door
middel van discoursen’. Hajer verbindt de beleidsinhoud wel met
machtsanalyse, stelt Pestman.
76