Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

Een almachtige premier
De premier uit de onderzoeksperiode van Peters was Lubbers. In het kabinet
heeft een premier de meeste macht maar op afzonderlijke beleidsterreinen is hij
de mindere van ministers. Peters vond geen materiaal dat de stelling kon
ondersteunen dat de premier de grote regisseur in Nederland is.
Versnipperde macht
De conclusie ligt op basis van het onderzoek van de drie beleidscomplexen voor
de hand. Macht is in Nederland versnipperd. Er is sprake van ‘verdeelde macht’,
zoals de titel van het boek van Peters luidt. Niemand is almachtig. Ambtenaren
vormen geen blok. De groep ambtenaren wisselt steeds van samenstelling en kan
alleen invloed uitoefenen in samenspel met een (ook wisselende) groep ministers.
Bewindslieden alleen kunnen buiten de kabinetsformatie evenmin iets fixen. Zij
hebben ambtenaren nodig in de beleidsvoorbereiding en Tweede-Kamerleden.
Tweede Kamerleden op hun beurt kunnen niets zonder ministers en ambtenaren.
Stellingen
U bent wetenschapsjournalist. U moet het onderzoek van Peters populair
samenvatten. Om uw kritische geest aan te scherpen leggen we enkele passages
voor die we aantroffen. Welke stelling is op grond van het onderzoek van Peters
juist of onjuist?
• Stelling: ‘In Nederland kan iedereen meepraten bij belangrijke beslissingen.
Maar Haagse politici, bestuurders en ambtenaren domineren de besluitvorming.
En van die drie Haagse machten hebben ambtenaren een veel grotere invloed
dan menigeen denkt. In belangrijke fasen van de besluitvorming weten zij een
groot stempel te drukken’. Dat zegt de bestuurskundige K. Peters in haar
proefschrift (uit de Volkskrant, 28 oktober 1999). Juist of onjuist?
Zo gesteld, komt ons het eerste deel van deze stelling als onjuist voor. In
Nederland kan niet iedereen meepraten over crisisbeslissingen, bijvoorbeeld. Dat
Haagse politici enz. de besluitvorming domineren is ook onjuist. Alleen als het
gaat om de drie beleidscomplexen en om rijksbeleid is de stelling juist. De
journalist kan er overigens vanuit gaan dat de lezer dat uit de context van zijn
verhaal kan opmaken.
• Volgende stelling: ‘De Haagse kaasstolp bestaat, concludeert Peters. De rest van
Nederland kan maar marginaal meebeslissen’ (De Volkskrant, 128 oktober 1999).
Juist of onjuist? Dat is alleen juist uitgaande van de drie onderzochte
beleidscomplexen.
• Volgende stelling op basis van het onderzoek van Peters: ‘De macht van
ambtenaren kan in al die gevallen haast niet overschat worden. Volgens Peters
kun je ambtenaren “de vierde macht” noemen. Maar om de ambtenaren te zien
als een groot machtsblok, dat de samenleving in zijn greep houdt, gaat haar te
ver’ (De Volkskrant, 28 oktober 1999). Juist of onjuist? We beschouwen die
stelling als een juiste vertaling.
56