Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

volksvertegenwoordigers steeds minder te zeggen hebben. Parlementaire
invloed komt daarbij vooral voor rekening van de Tweede Kamer. De Eerste
Kamer blijkt geen enkele invloed te hebben op de besluitvorming. Dat is een
uitkomst die grotendeels opgesloten ligt in de taak van de Eerste Kamer. De
Eerste Kamer moet immers vooral letten op de wetgevende kwaliteit en
uitvoerbaarheid van in de Tweede Kamer aanvaarde besluiten!
Schema: Invloed van de verschillende categorieën actoren op de drie
onderzochte beleidsterreinen vlg. K. Peters (1999)
Actoren/ terreinen Kinderopvang Politie Groene ruimte Totaal
Tweede Kamer Behoorlijke Behoorlijke Enige Enige/behoorlijke
Bestuur Behoorlijke Behoorlijke Behoorlijke Behoorlijke
Ambtenaren Behoorlijke Behoorlijke (zeer) veel Behoorlijke/ veel
Lagere overheden Enige Enige Enige Enige
Adviesorganen Geringe Geringe Geringe Geringe
Belangenorganisaties Geringe/enige Enige Geringe/enige Geringe/enige
De invloed van ambtenaren
Laten we de verschillende actores nog eens langs lopen. Allereerst de
ambtenaren. Bij de reorganisatie van de politie constateerde Peters dat de
toenmalige topambtenaar van Algemene Zaken Rein-Jan Hoekstra een sleutelrol
speelde. Samen met zijn partijgenoten, de toenmalige premier Ruud Lubbers en
minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin zorgde hij ervoor dat naast Binnenlandse
Zaken ook Justitie verantwoordelijk werd voor de politie.
Ook op lager niveau bleek de invloed van ambtenaren. Ambtenaren gaan niet
altijd even lief met elkaar om, zo weten we uit het leerstuk van de bureaupolitieke
strijd. Het Structuurschema Groene Ruimte dat in 1994 door de Tweede Kamer
werd gefiatteerd, was in sterke mate de uitkomst van dergelijke bureaupolitieke
strijd, namelijk tussen ambtenaren van de ministeries van VROM en Landbouw.
De natuurbeschermers en de pleitbezorgers van landbouw zaten elkaar
behoorlijk dwars.
Bij strijd wijken bewindslieden vaak
Maar als ambtenaren strijden zullen politici toch het primaat van de politiek tot
gelding brengen, zul je denken. Dan grijpen ze toch in, bijvoorbeeld door in de
marge van de ministerraad te overleggen. Dat was niet zo, althans niet steeds zo.
Peters constateerde ‘hoe meer strijd, des te meer invloed ambtenaren hebben op
besluiten’. Als ambtenaren het druk met elkaar hebben, nemen ministers afstand
en wachten ze op de uitkomst. Kamerleden en belangengroepen komen er dan
ook nauwelijks (meer) tussen.
Het is natuurlijk niet alleen strijd die ambtenaren ruimte geeft om macht in
invloed om te zetten. Macht is het vermogen om een alternatief te kiezen dat
zonder interventie niet gekozen zou zijn. De aanwending van macht in een
concreet geval, kan men een invloedspoging noemen.
54