Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

Machtsmiddelen
Doen machtsmiddelen als deskundigheid, goede politieke contacten, en een
achterban met veel bevoegdheden ertoe bij de besluitvorming op rijksniveau?
Een actor met veel machtsmiddelen, zoals de VNG, heeft niet altijd veel invloed,
volgens Peters. Dat komt omdat de VNG de machtsmiddelen niet altijd
aanwendt. De VNG is een grote organisatie met verschillen in deskundigheid
waardoor de VNG niet overal veel invloed kan krijgen.
Is die verklaring de enige of meest bevredigende? Een rol speelt ook of veel
andere spelers zich in de arena bevinden en zo de VNG in het eten van de
invloedskoek concurrentie aandoen. Bij de kinderopvang-discussie aten de
sociale partners bijvoorbeeld van de koek mee.
De verklaring van Peters voor de mogelijkheden die ministers hadden om de
VNG of andere acteurs te passeren komen echter niet goed uit de verf. Peters
richt zich op wie veel of weinig invloed had en niet zozeer op de verklaring van
de mate van invloed. In dat opzicht is het onderzoek beperkt.
Formatie biedt openingen
Wat blijkt na analyse over de invloedsmomenten? De kabinetsformatie is volgens
Peters een van de weinige momenten waarop ‘de politiek’ erin slaagt greep te
houden op de parlementaire besluitvorming en andere machtige spelers, zoals
ambtenaren en belangenorganisaties, buiten de deur weet te houden. De
regeringsfracties blijken vooral in de periode van de kabinetsformatie hun slag te
slaan. Het vastleggen van de hoofdlijnen van het beleid voor de komende
kabinetsformatie in het regeerakkoord is een belangrijk machtsmiddel voor de
regeringsfracties.
De paradox van interactief bestuur
Je zou denken, als er dan inspraak georganiseerd wordt, of in actuelere
terminologie ‘interactieve beleidsvorming’ dan komen belangengroepen en
burgers aan bod, en zal de invloed van ambtenaren en politieke representanten
in de Tweede Kamer geringer zijn. Dat blijkt onjuist. Meer interactieve
besluitvormingsprocessen, die gepaard gaan met uitgebreide inspraak en
betrokkenheid van belangenorganisaties, worden in sterke mate gedomineerd
door ambtenaren. Gedurende deze besluitvorming blijkt ‘de politiek’ er
nauwelijks aan te pas te komen. Tegen de tijd dat de Tweede Kamer haar zegje
mag doen, zijn de belangrijkste afwegingen al gemaakt door de ambtenaren in
samenspraak met de betrokken belangenorganisaties.
Een goed voorbeeld hiervan is de besluitvorming rond het Structuurschema
Groene ruimte.
Eerste Kamer heeft het nakijken
Niettemin blijkt het parlement in andere besluitvormingsprocessen wel degelijk
een invloedrijke factor te zijn, in weerwil van de populaire opvatting dat de
53