Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

Overal waar ze keek, kwam ze ze tegen. Op het ministerie van WVC, bij
Algemene Zaken, op het ministerie van LNV en bij Financiën, overal kwam ze
machtige ambtenaren tegen. De bestuurskundige Klaartje Peters kon niet om ze
heen. Ambtenaren beschikken over specialistische kennis en bereiden het beleid
voor. Bovendien hebben machtige ambtenaren veel ambtenaren om zich heen.
De ambtelijke macht, door Crince le Roy wel getypeerd als ‘vierde macht’ naast de
wetgevende, controlerende en uitvoerende macht, is er gewoon, in het
Nederland van de jaren negentig.
Wie heeft het in Nederland voor het zeggen? Wie heeft de grootste vinger in de
pap als het gaat om politieke besluitvorming in Nederland op rijksniveau? Dat
was het thema van het proefschrift van Klaartje Peters, getitelds ‘Verdeelde macht’
waarop ze eind oktober 1999 promoveerde. Promotor was F. Fleurke.
Peters onderzocht in totaal 23 concrete beslissingen uit de periode 1985-1995. Het
betrof de besluitvorming over drie beleidscomplexen:
- het kinderopvangbeleid,
- de reorganisatie van het politiebestel en
- de besluitvorming over de groene ruimte in Nederland (het Structuurschema
Groene ruimte).
Voor alle spelers, zoals ministers, Eerste-Kamerleden en Tweede-Kamerleden,
ambtenaren, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, adviesorganen,
gemeenten en provinciebesturen wordt beschreven wat ze ondernamen om
politieke invloed uit te oefenen en in hoeverre ze daarin slagen.
Hypothesen
In het proefschrift komen verschillende onderwerpen aan bod, zoals in
hoofdstuk 2:
• hypothesen over de politiek: de hypothese van het machteloze parlement, de
hypothese van de ‘verplaatste’ politiek, de hypothese van de macht van de
politiek in de kabinetsformatie;
• hypothesen over bestuur: de hypothese van de heerschappij van de ministerraad
of minister; of de minister-president;
• hypothesen over invloed van ambtenaren: de hypothese van de vierde macht; de
hypothese van de bureaupolitiek als neutralisering van ambtelijke macht; de
hypothese van het verband tussen ambtelijke en bestuurlijke invloed;
• hypothesen over invloed van lagere overheden: zoals de hypothese van de VNG als
machtigste lobbyclub van Den Haag;
• hypothesen over de invloed van de samenleving: belangenorganisaties en
adviesorganen; de hypothese van de ijzeren ring; de hypothese van de ijzeren
driehoek.
Methode van onderzoek
In hoofdstuk 3 komen onderzoeksmethoden aan bod om invloed en macht te
meten. Tot de methoden om invloed te meten behoren: de reputatiemethode, de
positiemethode, de netwerkmethode, de besluitvormings- en procesmethode (zie
voor uitleg ook bij Felling).
49