Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

industrievestiging ten zuidwesten van een bevolkingscentrum het fatsoen
geschonden werd.
De bevolking uit de Zaanstreek stond niet alleen in het verzet. Enkele politieke
partijen schaarden zich aan hun zijde, er volgde een handtekeningactie, artsen,
biologen, economen, studenten en predikanten roerden zich. Er werden ook
adviezen uitgebracht, zoals door het Ontwikkelingsschap voor de Zaanstreek. In
Amsterdam was het de Pacifistisch-socialistische Partij, de PSP, die zich als eerste
verzette tegen de komst van Progil. Daar bleef het verzet niet toe beperkt, want
er ontstond een Anti-comité.
Burgemeester en Wethouders van Amsterdam zaten niet stil. Zij organiseerden
in maart en april 1969 een drietal hearings over de kwestie Progil teneinde
raadsleden beter te informeren en te voldoen aan allerlei verzoeken om inspraak.
B&W kwamen na de hearings met een tweede nota waarin ze nogmaals
probeerden de raad te overtuigen dat Progil niet moest worden afgewezen. De
meningsvorming in de raad was echter al afgerond. Allerlei fracties hadden al
vergaderd en een standpunt bepaald.
Maar daarmee werd het verzet geen wind uit de zeilen gehaald. Het verzet
wakkerde zelfs aan. B&W bleven voorstander van de vestiging, maar het mocht
niet baten. De gemeenteraad besloot anders; de meerderheid van de raad stemde
op 14 mei 1969 tegen.
De gemeenteraad liet zich overigens niet geheel door dezelfde motieven leiden
als de bevolking. De uitslag van een enquête had uitgewezen dat de bevolking in
meerderheid tegen was, voornamelijk vanwege luchtverontreiniging. De raad
achtte evenwel het ontploffingsgevaar te groot.
• Casus Progil en openbaarheid
De casus is een voorbeeld van hoe een ‘issue’ een openbare controverse kon
worden. B&W volgden een nieuwe aanpak rond de vestiging van Progil, in
vergelijking met Mobil Oil: vroegtijdige publicatie van de aanvrage tot vestiging,
openbaarheid van rapporten, overleg met randgemeenten, hearings. Dat is
positief vanuit het oogpunt van politieke democratisering. Amsterdam was
gedwongen die omslag naar meer inbouw van elementen van democratie te
maken na de pleidooien voor meer democratie in die tijd en nadat het eerder Van
Hall, een gekritiseerde regent, als burgemeester had gehad. Vanuit de op gang
gekomen uitwisseling van argumenten, en de meerderheidsopvatting van de
bevolking kan niet gezegd worden dat het proces negatief te duiden is.
• De positie van B&W en gemeenteraad: casus Progil
B&W lijkt op het eerste gezicht terecht verloren te hebben, want zij heeft de
milieubelangen onderschat en de omslag in waarden (niet alleen of voornamelijk
op economische belangen letten) onvoldoende aangevoeld. B&W handelden
evenwel rationeel, voorzover we kunnen zien. B&W sloten aan op eerder beleid
van de raad want de gemeenteraad had eerder de vestigingsplaats voor industrie
47