Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

- Praag, Ph. van (red.), Een stem verder- Het referendum in de lokale politiek,
Het Spinhuis, Amsterdam, 1993.
Casus Progil: waarom politieke invloed?
Een vaak gestelde vraag is of politieke participatie ook leidt tot daadwerkelijke
invloed. We geven een voorbeeld van een onderzoek.
Het bestuur is niet altijd tevreden over de uiting van eisen. Maar op een bepaald
moment zijn de eisen er. Het dagelijks bestuur en ambtenaren kunnen dan niet
altijd verhinderen dat een of meer eisen gehonoreerd worden, bijvoorbeeld door
een gemeenteraad. Achteraf gezien, heeft het dagelijks bestuur dan wellicht een
mistaxatie gemaakt en belangrijke door de bevolking of pressiegroepen
aangehangen waarden verwaarloosd. Als dat zo is, kan een geval een les
inhouden om in de toekomst een of meer waarden meer prioriteit te geven.
Misschien ook de les dat men het voorstel anders had moeten beargumenteren.
Hoe is dat in de casus Progil uit 1968-1969? Een voorbeeld van een studie op het
terrein van eisen betreft ‘Protest tegen Progil’ (Kok e.a., 1971). Een oude en
daarmee irrelevante casus? De casus is inderdaad van oudere datum, maar nog
steeds zeer leerzaam. De casus zou zich ook vandaag of morgen kunnen
voordoen. Een actie uit de bevolking, een vorm van politieke participatie, was
effectief. B&W van Amsterdam haalden bakzeil. Zij hadden aan milieu-eisen te
weinig prioriteit toegekend.
• Progil
Het Franse bedrijf Progil, een chemieconcern, deed in juli 1968 een poging om
een zwavelkoolstoffabriek te vestigen in het havengebied van Amsterdam. B&W
van Amsterdam stemden daarmee in. Het gemeentebestuur had in februari 1968
namelijk besloten terreinen in het westelijk havengebied beschikbaar te stellen
voor petrochemische industrie en de vestiging van Progil paste in dat beleid. De
vestiging paste ook in het provinciaal beleid, want het streekplan voorzag in de
bouw en locatie van petrochemische industrie. En voor de vestiging van Mobil
Oil was een convenant gesloten tussen het rijk, de provincie en de gemeente,
waarin voorwaarden met betrekking tot milieuhygiëne waren opgenomen.
Kortom, het gemeentebestuur onder leiding van Ivo Samkalden dacht met de
vestiging van Progil in lijn met het convenant te handelen.
Ondanks dat dergelijk protest toentertijd nog betrekkelijk ongebruikelijk was,
keerde een deel inwoners van de Zaanstreek zich tegen de vestiging van Progil,
die in juli 1968 door B&W van Amsterdam was aangekondigd. De inwoners
hadden een reden voor protest: de stankoverlast van de pas in werking getreden
raffinaderij van het nabij gelegen Mobil Oil en de sloop van een deel van
Westzaan ten faveure van industriële activiteit op de noordoever van het
Noordzeekanaal. Men vreesde nog meer overlast door de komst van Progil dan
al er toch al was in de vorm van luchtvervuiling door industrie. Het verzet was
heftig en emotioneel. Sommige wethouders uit de Zaanstreek betrokken stelling
contra de vestiging. De burgemeester van Westzaan vond dat met de
46